بازار آریا - دنیای اقتصاد - علی قاسمی : به‌‌‌‌‌رغم آنکه وضع تعرفه‌‌‌‌‌ها توسط دونالدترامپ، قیمت نفت را به پایین‌ترین سطوح 5سال اخیر هدایت کرد، اما خبرهای مثبت از مذاکرات ایران و آمریکا در عمان، بورس را از ریزش بیشتر واداشت. در سه روز ابتدایی هفته گذشته شاخص بازار سهام با افت قابل‌توجه 2.5درصدی، همراه شد، به‌خصوص آنکه شاخص‌‌‌‌‌سازان بورسی از وضع تعرفه‌‌‌‌‌ها ضرر بیش‌‌‌‌‌تری را متحمل شدند، اما در دو روز پایانی با افزایش احتمال توافق سیاسی یا به‌عبارتی دیگر، کاهش تنش‌ها فرصت مناسبی برای بازار سهام فراهم شد تا خودنمایی کند. در مجموع بازدهی هفتگی شاخص‌کل بورس نزدیک به 0.7درصد ثبت شد تا در هفته آینده منتظر خبرهای جدید از احتمال توافق منتشر شود.

تعرفه‌‌‌‌‌ها، دست و پاگیر بورس شد؟
بازار سرمایه در سه ماه اخیر با ریسک‌های مختلفی از جمله ریسک‌های خارجی و داخلی مواجه شد، به‌خصوص آنکه ریسک‌های داخلی از جنس خطرهای اقتصادی بودند. سرکوب رشد قیمت دلار توافقی که خیز جدی برای نزدیک‌‌‌‌‌شدن به قیمت دلار در بازار آزاد برداشته بود و استیضاح عبدالناصر همتی به‌عنوان سکاندار کوتاه‌ترین دوره وزارت اقتصاد، مزید بر علت شد که شاخص‌کل بازار سهام نه‌تنها موفق به عبور از 3میلیون واحد نشود، بلکه برای از دست‌‌‌‌‌دادن کانال 2.8میلیون و 2.7میلیون واحد نیز انگیزه یابد. اختلاف قیمتی دلار توافقی و آزاد از 52درصد عبور کرد و نرخ بهره اوراق بدون‌ریسک نیز تا36درصد افزایش‌یافت، ضمن آنکه ریسک‌های سیاست خارجی ایران به‌خصوص تنش‌های میان آمریکا و ایران جدی‌‌‌‌‌تر شده بود. وضع تعرفه‌‌‌‌‌ها توسط رئیس‌جمهور جدید آمریکا، نه‌تنها به نفع اقتصاد دنیا، بلکه به نفع اقتصاد و بورس تهران نیز نخواهد بود. کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای نفتی، موجب ممانعت از رشد اقتصادی و مختل‌‌‌‌‌شدن صادرات شرکت‌های بزرگ بورسی و موجب عمیق‌‌‌‌‌شدن رکود در بازار سهام خواهدشد. 
در این میان برخی از شرکت‌های کوچک می‌توانستند اوضاع بهتری داشته باشند، اما همچنان کل بازار سهام در معرض رکود اقتصاد جهانی بود. افت شدید قیمت نفت‌برنت و شکست محدوده 60دلار سبب شد تا ضمن کاهش کرک‌اسپرد شرکت‌های پالایشی، چشم‌‌‌‌‌انداز سودآوری شرکت‌های فولادی و پتروشیمی نیز تیره‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌تار شود. طی سه سال‌اخیر، افت چشمگیر قیمت شمش فولاد جهانی، مسیر رشد درآمد شرکت‌های این صنعت را ناهموار کرده‌است. درآمدهای دلاری شرکت‌ها می‌توانست مسیر نزولی را که طی این مدت داشته طی کند. اما تنها راه نجات بورس که از افت بیشتر آن جلوگیری شود، رشد قیمت دلار است. با توجه به کاهش درآمدهای نفتی دولت، چاره‌‌‌‌‌ای جز افزایش نرخ ارز وجود ندارد، از این‌رو علاوه‌بر افزایش نرخ دلار در بازار آزاد در میان‌مدت، نرخ دلار توافقی نیز می‌تواند از 80هزار‌تومان عبور کند.
نجات بورس در لبه پرتگاه؟
دوشنبه شب طرف آمریکایی و ایرانی، مذاکرات خود را طی روز شنبه، در عمان تایید کردند. شاخص بورس تهران با رشد بیش از 3درصدی در 2روز پایانی هفته نشان‌داد که اگر ریسک‌های سیاسی به حداقل برسد، بازار سهام و قیمت سهام در این همین محدوده‌‌‌‌‌ها نیز ارزنده است. شدت‌گرفتن عرضه‌ها به‌خصوص در نیمه دوم معاملات روز چهارشنبه، حکایت از آن دارد که بازار منتظر است تا خبر قطعی از توافق سیاسی قوی را بشنود. کاهش انتظارات تورمی، با توافق سیاسی می‌تواند منجر به کاهش صرف ریسک بازار سهام شود که در این‌صورت، P/E بازار سهام می‌تواند در بلندمدت تقویت شود.
طی چند روز اخیر، نرخ بهره بدون‌ریسک اوراق اسلامی از 36 تا 34درصد کاهش‌یافته‌است. تنها دو متغیر که وزن بالایی را در نوسانات بورس تهران دارند، مسیر این بازار را مشخص خواهند کرد. اول نرخ دلار توافقی است که احتمالا با تعیین سکاندار وزارت اقتصاد، به سمت نرخ دلار در بازار آزاد هدایت خواهدشد. هرقدر فاصله قیمتی دو شاخص ارزی به محدوده 20 یا زیر 20درصد کاهش یابد، بورس تهران نیز به سمت یک روند پررونق حرکت خواهد کرد.
دوم، کاهش ریسک‌های سیاسی است که بورس تنها با همین عامل می‌تواند دوباره تا محدوده 3میلیون واحد رشد کند.
نتیجه کاهش ریسک‌های سیاسی می‌تواند رشد قیمت دلار توافقی و کاهش نوسانات ارزی شود که اثر آن بر فضای بورس کاملا شفاف است. با تحقق یکی از دو عامل تعریف‌‌‌‌‌شده عبور از 3میلیون واحد چندان سخت نخواهد بود، اما در صورتی‌که مذاکرات سیاسی به نتیجه نرسد، بورس در کف 2میلیون و 650هزار واحد خواهد ماند و پتانسیل رشد خود را از دست خواهد داد. تنها راه نجات بورس در این شرایط رشد قیمت دلار توافقی است که سیاستگذار در میان‌مدت چاره‌‌‌‌‌ای ندارد به‌جز آنکه از سرکوب قیمت‌ها در بازار رسمی دست‌بردارد.