بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : این روزها ادبیات مذاکره بیش از هر زمان دیگری در 3، 4 سال اخیر در بین سیاستمداران و دیپلمات‌‌‌های کشورمان رواج پیدا کرده و با یک نگاه واحد اغلب مقامات تاکید دارند که جمهوری اسلامی می‌تواند با همه مذاکره کند به غیر از رژیم صهیونیستی. در آخرین اظهارنظر از این دست علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی در مراسمی که روز گذشته در مشهد مقدس برگزار شد، گفت: «برخی افراد گفت‌وگو و مذاکره را در تقابل با استقامت قرار می‌دهند. این برداشت اشتباه است. با کفار هم می‌شود مذاکره کرد، اما با رعایت چه اصلی؟ بر مبنای اصل مقاومت، می‌شود مذاکره کرد.»
علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی / عکس: Sputnik
پیش‌تر مسعود پزشکیان رئیس‌‌‌جمهور ایران، محمد‌جواد ظریف معاون راهبردی رئیس‌‌‌جمهور، حاجی‌بابایی نایب‌رئیس مجلس و محمد‌جواد لاریجانی رئیس ستاد حقوق بشر قوه‌‌‌قضائیه از دیگر مقاماتی بودند که به ادبیات مذاکره حتی با آمریکا یا همان شیطان بزرگ پالس مثبت نشان دادند. اظهارات این مقامات نشان می‌دهد که بر اساس سه اصل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به عنوان چراغ راهنمای حضور در خارج و پیگیری منافع ملی در نظام بین‌الملل، مذاکره همچون جنگ نه یک هدف بلکه ابزاری برای تامین منافع ملی و حفظ تمامیت سرزمینی است. بر این اساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت که تکمیل‌کننده همدیگر هستند، بنا بر مقتضیات زمانی و مبتنی بر فهم تصمیم‌گیرندگان می‌تواند مورد نظر قرار گیرد.
دوگانه‌‌‌سازی غلط
در همین ارتباط، علی‌‌‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی، با حضور در بیست‌‌‌وسومین دوره آموزشی-تشکیلاتی «جهاد اکبر» اتحادیه انجمن‌‌‌های اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه‌های سراسر کشور در مشهد مقدس ضرورت برخورداری نخبگان از ادراک و تشخیص درست شرایط فعلی را یادآور شد و گفت: امروز ما درگیر بحث داغی درباره مقاومت هستیم. با این پرسش‌‌‌ها مواجه شده‌‌‌ایم که فلسفه مقاومت چیست؟ از کجا شروع شده است؟ آیا مقاومت در این سی، چهل سال اخیر و با حزب‌الله لبنان و مقاومت فلسطین ایجاد شده یا یک جریان ریشه‌‌‌دار تاریخی است؟ رسالت مقاومت چیست و چگونه باقی می‌‌‌ماند؟ او در ادامه افزود: برخی افراد گفت‌وگو و مذاکره را در تقابل با استقامت قرار می‌دهند. این برداشت اشتباه است. با کفار هم می‌شود مذاکره کرد، اما با رعایت چه اصلی؟ بر مبنای اصل مقاومت، می‌شود مذاکره کرد. براساس مقاومت است که جهاد اصغر و جهاد اکبر معنا پیدا می‌‌‌کند، جهاد کبیر هم معنا پیدا می‌‌‌کند. «لا تطع الکافرین‌... و کفی بالله وکیلا». جهاد کبیر یعنی اطاعت نکردن.
مفهوم این اطاعت نکردن این نیست که حتما زد و خورد داشته باشید، مفهوم این است که گوش به حرف‌‌‌شان ندهید. جایی که حرف‌‌‌شان را منطقی و قابل جمع با اصول خودتان می‌‌‌بینید، اشکالی ندارد گوش کنید. اما جایی که تناقض و تضاد باشد، آنجا نمی‌شود گوش کرد. زندگی ائمه ما پر از تشخیص مواردی است که کجا می‌شود کوتاه آمد و کجا نمی‌شود. اگر جایی که باید کوتاه بیاییم، سرسختی کنیم، آسیب می‌‌‌بینیم. آنجا هم که باید بایستیم، اگر کوتاه بیاییم، باز اشتباه است. قدرت مومن و قدرت عقل بر همین مبناست. عقل آن چیزی است که بین دو ضرر، اقل‌الضررین را تشخیص دهد و بین دو نفع اکثر‌النفعین را تشخیص بدهد.
احمدیان با بیان اینکه خلق دوگانه‌های کاذب و درگیر ساختن جبهه مقاومت در این دوگانه‌ها از ترفند‌‌‌های دشمن است، افزود: راهکار ائمه اطهار این است که تن به این دوگانه‌ها نداده‌‌‌اند. فرار از دوگانه‌ها هنر مومنین است و گیر افتادن در آنها اشتباه است. می‌گویند «به مذاکره بگویید بله یا بگویید خیر». ما گفتیم «نه می‌‌‌گوییم بله و نه می‌‌‌گوییم خیر.» این دوگانه‌ها مانند مذاکره یا عدم مذاکره، موافقت با FATF یا مخالفت با آن را دشمن می‌‌‌سازد و بعضی به آنها دامن می‌‌‌زنند. هدف همه این موارد اختلاف در جبهه مقاومت و جامعه ایران است. دوگانه‌‌‌سازی، ایجاد اختلاف، چندگانه‌‌‌سازی، تحقیر، مسخره‌‌‌کردن و متهم کردن به ترس، از ابزار‌‌‌های دشمن است. حالا یک بار غریبه این کار‌‌‌ها را می‌‌‌کند اشکالی ندارد، اما یک وقت خود ما این کار را نسبت به هم انجام می‌‌‌دهیم. مراقب این باید بود.
مبنا مصلحت و حکمت
پیش‌تر چهارم بهمن ماه مسعود پزشکیان، رئیس‌‌‌جمهور اصلاح‌طلب ایران طی سفر استانی به خوزستان گفت: باید دعواها را کنار بگذاریم و زبان سلام و صلح را در نظر داشته باشیم. در دوران انتخابات نیز عنوان می‌‌‌کردیم که آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است، با دوستان مروت، با دشمنان مدارا. رئیس‌‌‌جمهور ادامه داد: «ما با تمامی همسایگانمان دوست هستیم و بر اساس بیانات مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی نظام نیز بر مبنای سیاست مصلحت و حکمت با سایر کشورها به غیر از رژیم صهیونیستی ارتباط خواهیم داشت.»
همزمان سید‌‌‌عباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز در حاشیه جلسه هیات دولت در دهم بهمن ماه تاکید کرد که اگر جمع‌‌‌بندی در کشور صورت بگیرد، مذاکراتی به صورت برابر انجام می‌شود. عراقچی روز سه‌‌‌شنبه هفته گذشته نیز در گفت‌وگو با اسکای‌‌‌نیوز به ابراز تمایل رئیس‌‌‌جمهور آمریکا برای توافق با تهران واکنش نشان داد و گفت: «ما هیچ‌گاه امیدمان را به تلاش‌‌‌های دیپلماتیک از دست نمی‌‌‌دهیم، اما شرایط فرق کرده و طرف مقابل باید کارهای زیادی برای جلب اعتماد ما انجام دهد.» این موضع‌‌‌گیری رئیس‌‌‌جمهور و رئیس‌‌‌دستگاه دیپلماسی را می‌توان این‌گونه تفسیر کرد که ایران آمادگی مذاکره با واشنگتن را دارد، اما منتظر است که ترامپ نخستین گام را برای اعتمادسازی بردارد.
مذاکره با همه به جز اسرائیل
محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌‌‌جمهور نیز دیگر مقامی بود که به اصل مذاکره با همه به جز اسرائیل اشاره کرد. ظریف گفت: من معتقدم که باید با همه مذاکره‌‌‌ کنیم، به‌‌‌جز رژیم‌‌‌صهیونیستی اما باید آمریکا را خوب بشناسیم. برخی می‌خواهند آمریکا بیاید ما را نجات دهد! در حالی که همین آمریکا در زمان جنگ عراق با ایران، از صدام حمایتی تمام‌عیار داشت و باید این مساله را مدنظر بگیریم.
ظریف در مراسم رونمایی از سیاست‌‌‌نامه «راهبرد وفاق برای تامین امنیت ملی، مبتنی بر رویکردی تاریخی به مسائل امنیت ملی ایران» در گفت‌وگوسرای اندیشه در محل معاونت راهبردی رئیس‌‌‌جمهور با اشاره به نگاه فرصت محور گفت: که نگاه فرصت محور از داخل شروع می‌شود و باید نگاهمان به مردممان بر مبنای فرصت باشد. ایرانیان خارج از کشور سرمایه هستند و باید آنها را به عنوان فرصت ببینیم. فضای مجازی را هم باید به عنوان فرصت ببینیم و نه تهدید. در حوزه هوش مصنوعی که خیلی از کنشگرانش ایرانی هستند بهترین مغزها را داریم چرا که در اروپا و آمریکا خیلی از مهندسان و برنامه‌نویسان این حوزه ایرانی هستند. ظریف پیش‌تر بحث مذاکره با آمریکا را مطرح و در سخنانش تاکید کرد که ایران گفت‌وگو با آمریکا را باید با هدف از بین بردن مزاحمت آن در سیاست خارجی کشور انجام دهد.
اعتقاد ایران به مذاکره
از سوی دیگر حاجی‌‌‌بابایی، نایب‌‌‌رئیس مجلس هم ادبیات مذاکره را در پیش گرفته است و هفته گذشته در گفت‌وگوی ویژه خبری با اشاره به اینکه کشور ما نخستین کشوری است که اعتقاد به مذاکره دارد، گفت: «ما با هر جای دنیا به غیر از رژیم صهیونیستی حاضر به مذاکره‌‌‌ایم حتی آمریکا، اما مذاکره باید عادلانه باشد.» به گزارش انتخاب، حاجی‌‌‌بابایی در این گفت‌وگو با بیان اینکه با آمریکا هیچ دشمنی و جنگی نداریم، ادامه داد: «عادلانه بودن یعنی اینکه بنشینیم و بگوییم شما شهروند درجه‌‌‌یک هستید ما هم همین‌‌‌طور، فوتبالیست شما با فوتبالیست ما یکی است، اینها باید مسابقه بدهند اما اینها می‌گویند اگر لازم است جایی باید فوتبالیست شما ببازد.» فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز اخیرا با بیان اینکه درباره ترامپ سناریو‌‌‌های مختلفی داریم، گفت: «بسیار تلاش می‌‌‌کنیم موانعی همچون تحریم زودتر برداشته شود.» وی در حاشیه جلسه هیات دولت افزود: «در موضوع مذاکره بارها به سه اصل محوری عزت، حکمت و مصلحت اشاره شده است و طبق این رفتار خواهیم کرد.»
مذاکره حتی با شیطان
محمدجواد لاریجانی نیز سوم بهمن ماه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در شبکه یک در پاسخ مجری که پرسید شما با ترامپ مذاکره می‌‌‌کنید، گفت: «به زودی با آمریکا مذاکره می‌‌‌کنیم... اگر بخواهیم برای رهایی از فشارهای اقتصادی بحث مذاکره با آمریکا را مطرح کنیم، درست نیست، ولی اگر مصالح نظام ایجاب کند با شیطان در قعر جهنم نیز مذاکره می‌‌‌کنیم.» در حالی که سرعت تحولات مرتبط با مذاکرات ایران و آمریکا، هر روز بیشتر از قبل می‌شود و از یکسو اغلب سیاستمداران دست‌اندرکار کشورمان ادبیات مذاکره را در دستورکار قرار داده‌‌‌اند و از سوی دیگر دونالد ترامپ و حتی تحلیلگران برجسته آمریکا بر اولویت دیپلماسی و گفت‌وگو در برابر ایران در وهله نخست تاکید دارند، شاید در یکی، دو ماه آینده دور از انتظار نباشد که استارت مذاکرات جدیدی در راستای لغو تحریم‌ها و برنامه‌‌‌ هسته‌‌‌ای ایران زده شود. البته از آنجا که گفته می‌شود ترامپ به دنبال توافقی جامع است احتمالا او خواهان درج موضوعات دیگر همچون مسائل منطقه‌‌‌ و موشکی در مذاکرات احتمالی خواهد بود.