بازار آریا - دنیای اقتصاد - عباس بیات : ارزیابی متغیرهای مالی صنعت کاغذ نشان می‌دهد از انتهای سال 1401، تمامی متغیرهای این صنعت اعم از تولید، فروش، درآمد و سودآوری با کاهش چشمگیر همراه شده است.تمامی این کاهش‌‌‌ها تنها به یک دلیل رقم خورده است و آن کمبود ماده‌‌‌اولیه اصلی صنعت کاغذ است.
اصلی‌‌‌ترین ماده‌‌‌اولیه برای تولید کاغذ در ایران، آخال یا همان کاغذ باطله است.باتوجه به نبود این ماده در داخل کشور، تولیدکنندگان مجبورند تا آخال مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین کنند. آخال وارداتی نیز آنچنان در دسترس تولیدکنندگان نیست.این کمبود ماده‌اولیه اخیرا بحرانی شده است به‌طوری که در 6ماهه سال‌جاری صنعت کاغذ برای نخستین بار در طول تاریخ به زیان‌‌‌دهی رسید.تنها راهی که می‌توان برای بهبود نسبی این صنعت عنوان کرد استفاده از روش‌های جایگزین برای تولید کاغذ است.اخیرا تولید کاغذ از نیشکر در ایران رواج یافته که در صورت رونق آن می‌تواند موجب بهبود کمبود کاغذ در کشور شود.
پاشنه آشیل صنعت کاغذ
بررسی مقادیر تولید شرکت‌های تولیدکننده کاغذ بازار سهام نشان می‌دهد که همواره تولیدات این صنعت تحت‌تاثیر کمبود ماده‌‌‌اولیه با نزول همراه بوده است.در 13سال اخیر متوسط در هر سال 107هزار تن کاغذ توسط چهار شرکت بورسی این صنعت به تولید رسیده است و در هر سال 6درصد به تولیدات افزوده شده است. با این حال در سال 1402 مجموع تولیدات شرکت‌های کاغذساز بازار سهام 117هزار تن به ثبت رسید که در مقایسه با سال ماقبل 11درصد کاهش یافته است.
همان‌طور که اشاره شد اصلی‌‌‌ترین عامل نزول مقادیر تولید این صنعت به بحث کمبود آخال به عنوان اصلی‌‌‌ترین ماده‌‌‌اولیه صنعت کاغذ باز می‌‌‌گردد.این نزول تولیدات در بازه فصلی نیز تداوم یافته است.طی تابستان و پاییز سال‌جاری به‌‌‌ترتیب میزان تولیدات شرکت‌های تولیدکننده کاغذ بازار سهام افت 36 و 25درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. در 10ماهه نخست امسال، 67هزار تن کاغذ توسط شرکت‌های تولیدکننده بورسی این صنعت به مرحله تولید رسیده است که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 32درصد تقلیل یافته است.تمامی چهار شرکت این صنعت در سال‌جاری با کاهش تولیدات همراه شده‌‌‌اند.بیشترین میزان نزول مقادیر تولید مربوط به شرکت «چکاپا» است. مجموع تولیدات شرکت مذکور در مدت 10ماه نخست امسال 33هزار تن به ثبت رسید که در قیاس با 10ماهه 1402 افت 38درصدی تجربه کرده است.

کاهش 2ساله مقادیر فروش
باتوجه به خاصیت دپوپذیری محصولات تولید شده توسط صنعت کاغذ، بررسی تناژ فروش این صنعت در کنار تولیدات می‌تواند دید بهتری نسبت به عملکرد متغیرهای مالی این صنعت نمایان کند.در بازه سالانه میانگین 6درصد در هر سال به فروش صنعت کاغذ افزوده شده است.با این وجود طی دو سال اخیر روند رو به رشد فروش معکوس شده و میزان فروش این صنعت با افت همراه شده است.در سال 1402، 115هزار تن کاغذ از طریق چهار شرکت بورسی این صنعت به فروش رسید که این میزان فروش در مقایسه با 1401 با 10درصد کاهش همراه شده است.
در مقیاس فصلی تداوم رکود در مقادیر فروش صنعت کاغذ رقم خورده است.در فصل تابستان و پاییز سال‌جاری به‌‌‌ترتیب افت 34 و 20درصد در مقدار فروش صنعت کاغذ به وقوع پیوسته است.در 10ماهه نخست امسال 70هزار تن کاغذ به فروش رسید که این میزان فروش شرکت‌های تولیدکننده کاغذ در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 27درصد کاهش تجربه کرده است.طی سال‌جاری تمامی چهار ضلع تولیدکننده کاغذ بورس تهران با کاهش مقادیر تولید همراه شده‌‌‌اند. در بین این چهار نماد «چکاپا» با نزول 31درصدی مقادیر فروش بیشترین میزان افت را درمیان هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود داشته است.
بی‌اثر بودن نرخ‌‌‌گذاری آزاد
یکی از نقاط قوت شرکت‌های تولیدکننده کاغذ ایران، قیمت آزاد این صنعت است.باتوجه به وضعیت بحرانی کمبود آخال در صنعت کاغذ، حتی قیمت آزاد این صنعت نیز نتوانسته است مرهمی بر زخم‌‌‌های کاغذسازان باشد.در 10ماهه نخست امسال متوسط 10درصد به نرخ فروش صنعت کاغذ نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزوده شده است. در همین مقیاس بیشترین میزان رشد نرخ فروش مربوط به شرکت «چکاپا» است.
این شرکت توانسته است خمیر ویرچین خود را طی سال‌جاری با 15درصد افزایش نسبت به مدت مشابه به فروش رساند.ارزیابی نرخ فروش محصولات صنعت کاغذ در دی ماه امسال نشان می‌دهد که در مقیاس نقطه به نقطه 28درصد به نرخ فروش این صنعت افزوده شده است. در این بازه نیز «چکاپا» با جهش 45درصدی نرخ فروش خود بیشترین رشد را تجربه کرده است. مقایسه نرخ فروش دی ماه صنعت کاغذ با متوسط سال نیز نشان می‌دهد که در دی ماه 19درصد به نرخ محصولات این صنعت افزوده شده است.بار دیگر در این مقیاس نیز «چکاپا» با رشد 29درصدی نرخ فروش خمیر ویرچین خود بهترین عملکرد را در میان هم‌‌‌گروهی‌‌‌ها نسبت به رشد نرخ داشته است.
رکود عمیق درآمدی
پس از سنجش متغیرهای تولید و فروش صنعت کاغذ، حال نوبت به بررسی درآمدی این صنعت رسیده است.در 13سال اخیر متوسط در هر سال 41درصد به فروش شرکت‌های کاغذساز افزوده شده است.با این حال در سال گذشته وضعیت رکود درآمدی این صنعت به بحران رسیده است.در سال 1402 مجموع فروش ثبت شده توسط چهار تولیدکننده بورسی صنعت کاغذ، به‌‌‌میزان 2هزار و 977میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با سال ماقبل تنها 1درصد افزایش یافته است.این نشان می‌دهد که درآمد تولیدکنندگان کاغذ بورسی نه تنها به میزان تورم مصرف‌کننده سالانه کشور افزایش نداشته است، بلکه نسبت به متوسط سالانه نیز 40درصد کاهش شتاب رشد درآمدی داشته است.
اصلی‌‌‌ترین عامل رکود درآمد کاغذسازان به کمبود ماده‌‌‌اولیه و همچنین وارداتی بودن این ماده بازمی‌‌‌گردد که اثر خود را در یکایک متغیرهای مالی صنعت کاغذ نمایان کرده است.در بازه فصلی نیز رکود درآمدی صنعت کاغذ مشاهده می‌شود.طی تابستان و پاییز سال‌جاری به‌‌‌ترتیب افت 29 و 20درصدی در فروش شرکت‌های کاغذساز بازار سرمایه رقم خورده است.همچنین طی 10ماهه نخست امسال یک‌هزار و 900میلیارد تومان فروش توسط چهار شرکت بورسی این صنعت به ثبت رسید که در مقایسه با 10ماهه 1402 افت 23درصد تجربه کرده است.همان‌طور که مقادیر تولید و فروش «چکاپا» در سال‌جاری بیشترین میزان کاهش در میان چهار شرکت بورسی این صنعت را تجربه کرده است، در رابطه با درآمد فروش نیز بیشترین میزان کاهش مختص شرکت «چکاپا» است.فروش شرکت مذکور در 10ماهه امسال با نزول 30درصدی نسبت به دوره مشابه، به 846میلیارد تومان تقلیل یافته است.
فوران سودآوری «لطیف»
بررسی متغیرهای سودآوری صنعت کاغذ بازار سهام نشان می‌دهد که روند سودآوری این صنعت روند کاهشی تجربه کرده تا جایی که در سال‌جاری کاغذسازان به زیان‌‌‌دهی رسیده‌‌‌اند.به‌رغم قیمت‌‌‌گذاری آزاد صنعت کاغذ، وضعیت سودآوری شرکت‌های این صنعت فاجعه بار است.اصلی‌ترین عامل رکود در متغیرهای سودآوری شرکت‌های کاغذساز، به کمبود ماده‌‌‌اولیه اصلی این صنعت برمی‌‌‌گردد.
آخال یا همان کاغذ باطله در داخل کشور به ندرت یافت می‌شود. بنابراین تولیدکنندگان مجبورند آخال موردنیاز خود را از طریق واردات تامین کنند. هزینه تامین این ماده‌‌‌اولیه بالاست و در دسترس نیست. همین موضوع پاشنه‌آشیل صنعت کاغذ بوده و تمامی متغیرهای این صنعت را با نزول همراه کرده است. در بازه سالانه میانگین طی سالیان اخیر حاشیه سود تولیدکنندگان کاغذ 19درصد بوده است.این در حالی است که طی سال 1402 حاشیه سود این صنعت به 10درصد کاهش یافته است.در بهار و تابستان امسال صنعت کاغذ برای نخستین بار در دوره تاریخی زیان‌‌‌ده شد.در سومین فصل سال کمی وضعیت سودآوری بهبود یافت و حاشیه سود این صنعت به 3درصد رسید.بیشترین میزان حاشیه سود در میان چهار شرکت تولیدکننده کاغذ بازار سهام، مربوط به شرکت «لطیف» است.حاشیه سود این شرکت در سال گذشته به میزان 25درصد و در پاییز امسال در حدود 6درصد به ثبت رسید.