بزرگنمايي:

بازار آریا - ترنج مدرس- بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی با عنوان رصد شاخص‌های بخش صنعت منتهی به شش‌ماهه اول 1403، به رصد شاخصه‌های مهم بخش صنعت پرداخته است. طبق داده‌های این گزارش علی‌رغم روند رو به رشد ارزش‌افزوده بخش صنعت از سال 1400 به بعد اما از سال 1402 کاهش مستمر رشد صنعتی‌ اتفاق افتاده که این موضوع بیانگر خطر ورود بخش صنعت به یک دوران رکود است.
افول صنعت
از سال 1400 به بعد باوجود رشد ارزش‌افزوده بخش صنعت اما سهم این بخش از کل اقتصاد کشور کاهش‌یافته که نشان می‌دهد صنعت در سال‌های اخیر با موانع مختلفی روبه‌رو بوده که باعث ‌شده فعالیت‌های صنعتی که اهمیتی راهبردی برای اقتصاد کشور دارند، در رقابت با سایر بخش‌های اقتصادی رشد کمتری داشته باشد. به نظر می‌رسد این وضعیت در سال 1402 نسبت به سال‌های قبل از آن بدتر بوده که می‌تواند اخطاری به سیاست‌گذاران کشور برای رفع مشکلات این بخش و احیای رشد آن باشد.
رکود در بخش صنعت از بهار 1403 هم به‌صورت رشد منفی تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نمایان شد. با توجه به اینکه کاهش فروش از کاهش تولید شدیدتر بود، به نظر می‌رسد الگوی رکود بخش صنعت بیشتر مطابق با رکود تقاضاست. همچنین رکود در بخش صنعت در شش‌ماهه 1403 در کاهش تولید و فروش صنایع چوب و کاغذ، محصولات فلزی به‌جز «ماشین‌آلات و تجهیزات ماشین‌آلات و تجهیزات»، «خودرو و قطعات»، «دارو»، «کاشی و سرامیک»، «فلزات پایه»، «سیمان» و «منسوجات» نمایان شد که با ادامه وضعیت جاری در ماه‌های آینده رکود تقاضا در این بخش فراگیرتر می‌شود.
روند کلی شاخص قیمت محصولات صنعتی از تابستان 1400 به بعد روندی نزولی را نشان می‌دهد. به‌طور مشخص نرخ تورم شاخص قیمت تولید‌کننده بخش صنعت از پاییز 1401 همواره کمتر از نرخ تورم مصرف‌کننده بوده که می‌توان آن را به روند رو به رکود بخش صنعت ناشی از کاهش تقاضا، سیاست کنترل نقدینگی بانک مرکزی و سیاست‌های قیمت‌گذاری محصولات مهم صنعتی نسبت داد.
در تابستان 1403 در فعالیت‌های صنعتی به‌غیراز صنایع چرم و محصولات وابسته و صنایع محصولات شیمیایی و فراورده‌های شیمیایی که در آن‌ها افزایش نرخ تورم اتفاق افتاد، در سایر صنایع نرخ تورم شاخص قیمت تولید‌کننده محصولات صنعتی روندی نزولی را نشان می‌دهد.
بررسی پروانه‌های بهره‌برداری واحد‌های صنعتی به‌عنوان شاخصی از پویایی‌های بخش صنعت نشان می‌دهد تعداد پروانه‌های بهره‌برداری که در سال1401 کاهش‌یافته بود، در سال 1402 افزایش یافت. باید توجه کرد پروانه‌های بهره‌برداری نتیجه سرمایه‌گذاری‌های سال‌های قبل در بخش صنعت است، بنابراین تأثیر این افزایش در میزان سرمایه‌گذاری در سال‌های بعد بیشتر مشخص خواهد شد. از سال 1399 سرمایه‌گذاری کمتری برای ایجاد اشتغال در فعالیت‌های صنعتی انجام شد. این موضوع اگرچه نشانگر این است که فعالیت‌های صنعتی از فعالیت‌های سرمایه‌بر به سمت فعالیت‌های کاربر گرایش پیداکرده‌اند، اما به معنای این است که به‌طور متوسط هر کارگر صنعتی با میزان سرمایه کمتری در بخش صنعت فعالیت خواهد کرد که این موضوع نشانگر کاهش رشد بهره‌وری نیروی کار نیز خواهد بود.
با توجه به روند رکودی بخش صنعت از زمستان 1402 به بعد، این وضعیت نشان می‌دهد مشکلات مهمی بخش صنعت را تحت تأثیر قرار داده که باید به آن‌ها توجه کرد. درمجموع شاخصه‌های مختلف این گزارش نشان می‌دهد بخش صنعت از زمستان 1402 به سمت رکود حرکت کرده و این وضعیت در بهار و تابستان 1403 تشدید شده است. این موضوع ضرورت بازبینی سیاست‌های اقتصادی و صنعتی و تلاش برای بهبود آن باهدف جلوگیری از رکود را در این بخش نشان می‌دهد.
کاهش ظرفیت تولید
روند تورم صنعت در پاییز صعودی است. همچنین این شاخص در 12ماه منتهی به مهرماه 1403 نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) 23.8‌درصد افزایش داشته است.
به دنبال افزایش ناگهانی نرخ ارز، عرضه نهاده‌‌‌های تولید کاهش‌یافته و تورم قیمت نهاده‌‌‌ها و هزینه تامین مواد اولیه موردنیاز به‌‌‌شدت افزایش‌یافته؛ به‌‌‌طوری‌‌‌که قیمت نهاده‌‌‌ها یکی از مقادیر زیاد خود را به ثبت رسانده است.
بسیاری از بنگاه‌‌‌های اقتصادی به دلیل مشکلات تامین مواد اولیه، هزینه‌‌‌های تولید و... با کمتر نیمی از ظرفیت مشغول به کار هستند.
فعالان اقتصادی بلااستفاده بودن حدود 60‌درصد ظرفیت بنگاه‌‌‌های اقتصادی را در شرایطی که وعده رشد 8درصدی در برنامه هفتم داده‌شده است، نگران‌کننده می‌‌‌دانند.