بازار آریا - دنیای اقتصاد - علی عبدالمحمدی : معاملات بورس تهران در سال‌1404 در حالی آغاز شده‌است که بازار سهام در سال‌گذشته در کورس رقابت بازارهای دارایی دچار جاماندگی قابل‌توجهی شد و عملا بازدهی خاصی در بازار سهام به‌ثبت نرسید. در سال‌گذشته، هر‌گرم طلای 18‌عیار با رشد 150‌درصدی همراه شد و قیمت سکه امامی نیز 149‌درصد بر ارتفاع خود افزود.
دلار نیز در بازار آزاد رشد 62‌درصدی را به‌ثبت رساند. اعداد و ارقام فوق در بازارهای مذکور در حالی به‌ثبت رسیده که بازار سهام در آینه آمار، اوضاع جالبی نداشت. در‌سالی که گذشت نماگر اصلی بازار سهام با رشد 23.5‌درصدی همراه شد و شاخص هموزن نیز 7.1‌درصد بر ارتفاع خود افزود. بازدهی 7.1‌درصدی برای نماگر هموزن که وضعیت بازدهی را در کلیت بازار نشان می‌دهد؛ گویای این نکته است که در سال‌گذشته و در مواجهه با رشد نرخ ارز و تورمی که در کلیت اقتصاد ایران تجربه شد؛ بازار سهام عملا توفیق خاصی نداشته‌است و سهامدارانی که از ابتدا تا انتهای 1403 در بورس باقی‌ماندند؛ دچار جاماندگی قابل‌توجهی نسبت به تورم و بازارهای موازی شدند.
وضعیت بازار در معاملات نوروزی
نیمه اول فروردین برای بازار سهام به‌خاطر تقارن با تعطیلات ابتدای سال‌نو، فقط 4 روز معاملاتی داشت و در این مدت شاخص‌کل بورس توانست 3.7‌درصد بر ارتفاع خود اضافه کند. شاخص هموزن نیز در این 4 روز معاملاتی با رشد 1.6‌درصدی همراه شده‌است. مقایسه این دو عدد گویای این نکته است که به مانند سال‌قبل، همچنان توجه سهامداران به سمت و سوی نمادهای بزرگ معطوف است و آنها ترجیح می‌دهند تا سهام بزرگ و شاخص‌‌‌‌‌‌ساز بازار را به پرتفوی خود اضافه کنند که از قابلیت نقدشوندگی بیشتری برخوردار است. تنش‌ها در مقطع کنونی همچنان بالا است و در این اثنا اخبار مختلفی نیز درخصوص مذاکرات ایران با آمریکا مخابره می‌شود. واقعیت امر این است که مخابره اخبار ضد‌ونقیض درخصوص مقوله مذاکرات سبب‌شده تا بازار سهام در شرایط ابهام قرار بگیرد.

شرایط بازار در ماه نخست سال
در 32 سال‌اخیر و در معاملات فروردین ماه، شاخص‌کل فقط در فروردین 8 سال، با ثبت بازدهی منفی همراه بوده‌است و در 24 سال، شاخص‌کل با ثبت بازدهی مثبت همراه شده‌است. آمار و ارقام فوق گویای این نکته است که به‌طور سنتی در بازار سهام‌ فروردین، ماه خوبی برای بازار سهام بوده‌است. فروردین امسال نیز از این قاعده تبعیت کرده‌است و با ثبت بازدهی 3.7‌درصدی شاخص‌کل در 4 روز معاملاتی ابتدای فروردین، این ماه نیز به سمت و سوی ثبت بازدهی مثبت گام برمی‌‌‌‌‌‌دارد. بهترین بازدهی ماهانه در فروردین هم در فروردین سال‌99 (34.5‌درصد) به‌ثبت رسیده‌است. در آن ماه به دلیل تداوم هجوم حقیقی‌‌‌‌‌‌ها به بازار سهام، بازدهی قابل‌توجهی در شاخص‌کل بازار سهام به‌ثبت رسید. بدترین فروردین سنوات اخیر نیز در سال‌1400 به‌ثبت رسیده‌است که در آن ماه، شاخص‌کل 6.7‌درصد از ارتفاع خود را از دست داد. بعد از ریزش فجیع قیمت‌ها در مرداد سال‌99، افت قیمت‌ها در سال‌1400 نیز ادامه‌دار بود و فروردین 1400 نیز از این قاعده مستثنی نماند.
ارتباط شعار سال ‌با بورس
رهبر انقلاب در پیام نوروزی خود، سال‌1404 را سال‌سرمایه‌گذاری برای تولید نامگذاری کردند. این شعار، نقش خطیر مقوله تولید و سرمایه‌گذاری مولد را در بهبود اوضاع و احوال اقتصادی کشور یادآور می‌شود. یکی از مهم‌ترین نکاتی که درخصوص شعار سال‌می‌توان مطرح کرد این است که برای گسیل‌شدن سرمایه‌‌‌‌‌‌ها به سمت تولید، باید امنیت سرمایه‌گذاری در کشور تامین شود. اگر در کلیات فضای سیاسی و اقتصادی کشور، آرامش حکمفرما باشد؛ جریان پول خود به خود راهی بازارهای مولدی مثل بورس می‌شود. شرایط سیاسی و اقتصادی کشور در سنوات اخیر به‌گونه‌ای پیش رفته‌است که جریان پول سیال در سطح جامعه به سمت دارایی‌های امنی مانند طلا و سکه روانه شده‌است و از بازار مولدی مثل بازار سهام که نقش بی‌‌‌‌‌‌بدیلی در سرمایه‌گذاری تولید دارد، گریزان شده‌است. ثبت بازدهی‌‌‌‌‌‌های بالا در بازار طلا و سکه سبب‌شده تا به‌صورت خودکار در این بازار اعتمادسازی عمومی صورت بگیرد و سیاستگذار بورسی نیز در مسیر ایجاد و احیای اعتماد در بازار سهام ناکام بوده‌است.
در شرایطی که سطح تنش‌ها بالا باشد و فضای سیاسی و اقتصادی کشور هر روز با طیف متنوعی از ریسک‌ها دست‌وپنجه نرم کند، ‌‌‌‌‌‌ طبیعی است که نقدینگی سیال و سرگردان در سطح جامعه به سمت و سوی تولید تمایل پیدا نمی‌کند. تولید چشم‌‌‌‌‌‌انداز مشخصی را می‌طلبد؛ در فضایی که تولیدکننده هر روز با ریسک‌های جدید مواجه است و بهای تمام‌‌‌‌‌‌شده تولید هر روز رنگ عوض می‌کند و دولت نیز با انواع و اقسام تعدی‌ها، حاشیه سود تولید را در معرض تهدید کم‌‌‌‌‌‌شدن قرار می‌دهد؛ طبیعتا تولیدکننده به سمت و سوی فعالیت‌های سوداگرانه و سفته‌‌‌‌‌‌بازانه متمایل می‌شود. تحریم‌های اعمال‌‌‌‌‌‌شده علیه اقتصاد ایران، یکی از مهم‌ترین موانعی است که در سنوات اخیر اقتصاد ایران را در مضیقه قرارداده‌ و تجربه سالیان اخیر نشان‌داده‌است که تا زمانی‌که تحریم‌ها بر فضای اقتصاد ایران سایه افکنده باشند؛ نمی‌توان بر بهبود ملموس در متغیرهای اقتصادی و تولیدی کشور امیدوار بود.