بزرگنمايي:

بازار آریا - فرهاد شریفی بقا* اقتصاد ایران در دهه‌‌های اخیر با چالش‌‌های متعددی مواجه بوده است. از تحریم‌‌های بین‌المللی گرفته تا سوء مدیریت در اقتصاد داخلی، همه و همه دست به دست هم داده‌‌اند تا اقتصاد کشور را به وضعیت نیمه‌‌جان فعلی برسانند. در این میان، سیستم بانکی کشور می‌تواند نقشی حیاتی در بازگرداندن رونق اقتصادی ایفا کند. در این شرایط اضطراری، نیاز به اتخاذ راهبردهای جدید و خلاقانه‌‌تر برای عبور از این بحران‌ها ضروری می‌‌نماید.
سیستم بانکی با داشتن ابزارها و منابع مالی مناسب، قادر به تسهیل فرآیندهای اقتصادی مختلف و کمک به صنایع و کسب و کارهای کوچک و بزرگ است. سیستم بانکی با هدایت صحیح منابع و سرمایه‌گذاری‌‌ها، می‌تواند به جریان‌‌سازی اقتصادی و رونق تولید داخلی کمک کند. اما چگونه می‌توان از این امکان به نحوی استفاده کرد که بیشترین تاثیر مثبت را داشته باشد؟ در این یادداشت سعی داریم به بررسی و تحلیل نقش سیستم بانکی در نجات اقتصاد نیمه‌‌جان ایران بپردازیم.
فرصت‌‌ها و تهدیدهای پیش روی سیستم بانکی ایران
در دورانی که تحریم‌‌های بین‌المللی به شدت بر اقتصاد ایران فشار آورده‌‌اند، سیستم بانکی می‌تواند با یافتن راه‌‌های جدید برای برقراری مراودات مالی بین‌المللی، از فشارها بکاهد. فرصت‌‌های زیادی برای استفاده از شبکه‌‌های نوین مالی و ارزهای دیجیتال مطرح می‌شود. متاسفانه کشورمان در ورود به دنیای شبکه‌‌های نوین مالی و ارزهای دیجیتالی از بسیاری از کشور‌‌های همسایه مانند امارات، عربستان، قطر و... عقب مانده و هنوز باور عمیق و محکمی در مورد این ابزار و ظرفیت‌‌های بسیار زیاد در این زمینه‌‌ها در میان بسیاری از سیاستمداران و مقامات مالی و پولی کشور وجود ندارد. البته لازم به ذکر است که این فرصت‌‌ها باید با دقت و برنامه‌‌ریزی مورد بهره‌‌برداری قرار گیرند. از سوی دیگر، تهدیدهایی نظیر فشار اقتصادی خارجی و سوء مدیریت در اقتصاد داخلی وجود دارد که می‌تواند مانع از تحقق این هدف‌‌ها شود.
نوسانات اقتصادی داخلی و کاهش ارزش پول ملی نمونه‌‌های بارزی از سوء مدیریت در اقتصاد داخلی هستند که بانک‌ها با آن روبه‌رو هستند. این عوامل می‌توانند مانع از برنامه‌‌ریزی‌‌های طولانی‌‌مدت و کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری‌‌های جدید شوند. برای مقابله با این تهدیدها، همکاری موثر بین دولت و سیستم بانکی ضروری است. دولت با سیاستگذاری‌‌های کلان و اصلاحات ساختاری می‌تواند فضای مناسب‌‌تری برای فعالیت بانک‌ها فراهم آورد تا این سیستم بتواند به طور موثرتر به اقتصاد نیمه جان ایران کمک کند. بانک‌ها باید قادر به پیش‌بینی تهدیدهای مالی باشند تا بتوانند اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.
نقش بانک‌ها در مقابله با مشکلات اقتصاد کلان ایران
اقتصاد کلان ایران با مشکلاتی نظیر نرخ بالای بیکاری، تورم و نوسانات ارزی دست و پنجه نرم می‌کند. سیستم بانکی می‌تواند با اجرای سیاست‌‌های پولی کارآمد و انعطاف‌‌پذیر، به تثبیت اقتصادی کشور کمک کند. به عنوان مثال، با تنظیم نرخ بهره بانکی به نحوی که بانک‌ها انگیزه بیشتری برای ارائه وام‌‌های تولیدی داشته باشند، می‌توان به رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری دست یافت. همچنین، بانک‌ها می‌توانند با ارائه خدمات مشاوره‌‌ای و آموزشی به کسب و کارها و تولیدکنندگان، در بهبود مدیریت منابع و کارآیی آنها نقش ایفا کنند.بنابراین، بانک‌ها در جایگاه یک ابزار قدرتمند مالی و اقتصادی می‌توانند با اتخاذ سیاست‌‌های مناسب، نقشی حیاتی در مقابله با مشکلات اقتصاد کلان ایفا کنند. با همکاری و هماهنگی بین بانک‌ها و دولت، می‌توان آینده‌‌ای روشن‌‌تر و بهتر برای اقتصاد کشور ترسیم کرد. انجام اصلاحات ساختاری در سیستم بانکی و اتخاذ سیاست‌‌های پولی مناسب، می‌تواند اقتصاد ایران را از وضعیت نیمه‌‌جان کنونی خارج کرده و به سمت توسعه پایدار هدایت کند.
راهبردهای پیشنهادی برای افزایش کارآیی اقتصادی بانک‌ها
برای بهبود کارآیی اقتصادی سیستم بانکی، راهبردهای مختلفی وجود دارد که برخی از آنها می‌تواند به سرعت اقتصاد را تحت‌تاثیر مثبت خود قرار دهد. اول، افزایش شفافیت در سیستم بانکی می‌تواند از فساد و تخلف‌‌های مالی جلوگیری کند. با اجرای سیاست‌‌های شفافیت‌‌زا، اعتماد مردم به بانک‌ها افزایش می‌‌یابد که این خود باعث افزایش سرمایه‌گذاری‌‌ها و سپرده‌‌گذاری‌‌های جدید می‌شود. دوم، استفاده بهینه از منابع بانکی برای توسعه اقتصادی است. 
بانک‌ها می‌توانند با تخصیص منابع به بخش‌‌های مولد و توانمند، نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا کنند. تمرکز بر ارائه وام‌‌ها و تسهیلات به کسب و کارهای کوچک و متوسط، می‌تواند به افزایش تولید و اشتغال‌زایی منجر شود. سوم، تکنولوژی و نوآوری در خدمات بانکی باید تقویت شود تا خدمات بهتری به مشتریان ارائه شود و در نهایت کاهش هزینه‌‌های عملیاتی بانک‌ها می‌تواند توان مالی این نهادها را برای کمک به بخش‌‌های مختلف اقتصادی افزایش دهد. چهارم، ارتقای سطح فناوری و نوآوری در صنایع مختلف نیازمند سرمایه‌گذاری‌‌های مناسب است که می‌تواند از طریق سیستم بانکی تحقق یابد.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌‌ها نیز از دیگر مواردی است که با حمایت مناسب سیستم بانکی، می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر رشد اقتصادی بگذارد و در نهایت یکی از مهم‌ترین عوامل بهبود عملکرد نظام بانکی کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و توجه به ظرفیت‌‌های داخلی است.
* پژوهشگر اقتصادی