بازار آریا - دنیای اقتصاد : رئیس کل بانک مرکزی به تازگی اعلام کرده اقتصاد کشور در 9ماه ابتدایی سال رشد 3.1درصدی را تجربه کرده است. نرخ رشد پاییز به‌عنوان فصل سوم سال نیز، براساس اعلام بانک مرکزی برابر با 3.6درصد بوده است که حاکی از افزایش 0.9واحد درصدی این متغیر در مقایسه با فصل قبل است. این ارقام در حالی اعلام شده است که مرکز آمار ایران، در گزارش خود در رابطه با رشد فصل سوم سال، رقم آن را 1.6درصد اعلام کرد که نشان از کاهش 1.5واحد درصدی رشد در پاییز امسال در مقایسه با فصل قبل داشت.
تفاوت روند اعلامی مرکز آمار و بانک مرکزی
طبق اعلام بانک مرکزی، رشد اقتصادی در فصل بهار 3.1درصد، در فصل تابستان 2.7درصد، در فصل پاییز 3.6درصد و در مجموع 3.1درصد محاسبه شده است. این وضعیت در حالی است که براساس اعلام مرکز آمار، نرخ رشد اقتصادی فصل بهار 4.7درصد، فصل تابستان 3.1درصد و فصل پاییز 1.6درصد بوده است. نگاهی به این آمارها نشان می‌دهد روند رشد اقتصادی در سال1403 براساس اعلام دو نهاد مهم آماردهی، دقیقا برخلاف یکدیگر است. 
بانک مرکزی، با توجه به این آمارها، ادعا می‌کند که رشد پاییز، به‌طور کلی بیش از تابستان و بهار بوده است؛ اما داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد رشد اقتصادی کشور، به‌صورت تدریجی با روندی نزولی روبه‌رو شده است. مهم‌ترین عامل بروز این وضعیت نیز، کاهش رشد بخش نفت، در طول زمان بوده است. به نظر می‌رسد رشد نفتی به سقف خود نزدیک شده است و در صورت تغییر نکردن عوامل مربوط به حوزه سیاست خارجی و عوامل مربوط به زیرساخت‌های تولید نفت، بعید به نظر می‌رسد رشد بخش نفت، بتواند موتور پیش‌برنده رشد اقتصاد کشور باشد.

رئیس بانک مرکزی درخصوص نرخ رشد براساس اقلام هزینه نیز گفت: بررسی نرخ رشد براساس اقلام هزینه شامل اقلام هزینه بخش خصوصی، بخش دولتی و نرخ تشکیل سرمایه می‌شود. نرخ رشد مصرف بخش خصوصی در 9ماه 3.3درصد بوده است و در بخش دولتی نیز در فصل اول 3.4-، در فصل دوم 4.4درصد و در فصل سوم 7.9درصد بوده است. این آمار نشان می‌دهد در این بخش‌ها نیز هر چه به پایان سال نزدیک‌تر شده‌ایم، وضعیت بهبود پیدا کرده است. او در رابطه با نرخ رشد تشکیل سرمایه نیز گفت: در فصل بهار نرخ رشد تشکیل سرمایه 2.2درصد، در فصل تابستان 3.3درصد، در فصل پاییز 4.4درصد و در 9ماه نیز نرخ رشد 3.4درصدی در بخش تشکیل سرمایه ثبت شده است که بازهم بررسی روند حاکی از روند افزایشی با گذشت زمان در سال1403 در این بخش است. آمارهای صعودی از روند تشکیل سرمایه توسط بانک مرکزی در حالی اعلام شده که روند تشکیل سرمایه براساس اعلام مرکز آمار، در سه فصل اول امسال، نزولی بوده و حتی در فصل پاییز منفی شده است.
فرزین در رابطه با متغیرهای پولی و تورم نیز اشاره کرد: رشد 12ماهه نقدینگی از سال1400 به بعد به‌صورت مداوم در حال کاهش بوده است و این امر به گونه‌ای بوده که این متغیر در اسفندماه1402 به 24.3درصد رسید؛ اما در چند ماه اخیر به‌دلیل برخی اتفاقات و همچنین به موجب بررسی‌های به‌عمل‌آمده از سوی بانک مرکزی مبنی بر اینکه عدم افزایش نقدینگی ممکن است به انسداد نقدینگی منجر شود، لذا در بهمن ماه 1403، نرخ رشد نقدینگی با اندک افزایش به 27.8درصد رسیده است.
او با اشاره به هدف‌گذاری 25درصد برای نرخ رشد نقدینگی در ابتدای سال1403 عنوان کرد: در ابتدای سال1403 اعلام کردیم که به دنبال آن هستیم تا نرخ رشد نقدینگی را در کانال 25درصد حفظ کنیم. باید تاکید کنم که سال1403، سال اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی بود و متعاقب همین امر نیز رشد نقدینگی در هفته منتهی به 16اسفند1403، نسبت به هفته مشابه سال قبل 27.6درصد رشد داشته است. او یادآور شد: اگرچه کنترل نقدینگی در اسفند به‌دلیل هزینه‌های بسیار زیاد دولت به مراتب امری دشوار است، اما تلاش بانک مرکزی آن است که همچنان به اعداد نزدیک به نرخ هدف دست یابیم و امیدواریم سال را با عددی نزدیک به 25درصد به پایان برسانیم. پایه پولی از نرخ‌های رشد بسیار بالا مانند 45.5 در فروردین1402 به نرخ‌های رشد بسیار پایین رسیده و در مقاطعی به نرخ 19درصد نیز رسیده است. اما ازآنجاکه بانک مرکزی با هدف جلوگیری از انسداد پولی تلاش کرده تا پول بیشتری خلق کند، نرخ رشد پایه پولی به 22درصد در بهمن1403 رسیده است و نرخ رشد غیرمعمولی محسوب نمی‌شد. همچنین به گفته رئیس کل بانک مرکزی، سیاست رشد نقدینگی برای سال آینده تا یک یا دوهفته آینده از سوی بانک مرکزی اعلام خواهد شد.

شاخص انتظارات در سقف 19ماه
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه هدف عالی‌تر بانک مرکزی کنترل تورم است، تصریح کرد: نرخ تورم سالانه طی دو سال اخیر کاهش یافته است و از حد بالای 55.7درصد در ابتدای سال1402 به 35.4درصد در بهمن1403 کاهش یافته است. او با اشاره به نرخ تورم نقطه به نقطه در بهمن سال جاری گفت: البته نرخ تورم نقطه به نقطه در بهمن1403 به‌دلیل افزایش نرخ ارز در سامانه نیما اندکی افزایش یافت؛ همچنین شکل‌گیری انتظاراتی مبنی بر افزایش نرخ ارز 28500 (ترجیحی) به 38هزار تومان منجر به افزایش قیمت اقلام کالاهای اساسی شد. بنابراین در بهمن‌ماه و درخصوص کالاهای اساسی تورم نقطه به نقطه افزایش نشان داد. اما همچنان این نرخ قابل کنترل است و البته تداوم سیاست ارز ترجیحی با نرخ 28500تومان برای اقلام کالاهای اساسی در دستور کار است و همچنان این سیاست ادامه خواهد داشت. لذا در سال آینده نیز ارز 28500تومانی تامین می‌شود تا بتوانیم تورم این اقلام را کنترل کنیم. رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه از منظر تغییرات نرخ ارز باید اثرات تورمی ناشی از افزایش نرخ ارز نیز کنترل شود، گفت: براین اساس امیدواریم نرخ 35.4درصد اعلامی نیز به اعداد پایین‌تری کاهش یابد. البته عدد اعلامی درخصوص شاخص بهای مصرف‌کننده حدود 3درصد پایین‌تر از این میزان است. لذا با تداوم سیاست‌هایی که برای سال آینده اتخاذ می‌کنیم، بتوانیم این عدد را به مراتب پایین‌تر بیاید.
فرزین در سخنان خود به هدف‌گذاری بانک مرکزی برای رسیدن این متغیر به سطح زیر 30درصد اشاره نکرد. براساس آمارها، به نظر می‌رسد احتمال رسیدن بانک مرکزی به این هدف پایین باشد. همچنین ریسک‌های سیاسی موثر در سال1404، احتمال نزولی شدن روند تورم را با توجه به انتظارات تورمی کاهش داده‌اند. آمارهای پولی، در حال حاضر حاکی از آن است که سهم پول از نقدینگی به‌عنوان شاخص نمایانگر انتظارات تورمی، در بهمن‌ماه امسال به بالاترین میزان در 19ماه اخیر رسیده است.
وضعیت تورم تولیدکننده
فرزین درباره تورم تولیدکننده یادآور شد: تفاوت تورم تولیدکننده با مصرف‌کننده آن است که در تورم مصرف‌کننده قیمت‌ها، از در کارخانه و تولیدکنندگان اصلی استخراج می‌شود و کمی ترکیب کالاها متفاوت است. به گواه آمارها تورم تولیدکننده در مقاطعی به 82.6درصد افزایش یافته بود که متعاقب آن این نرخ با شیبی تند به حدود 40.4درصد در ابتدای سال1402 کاهش یافت و پس از آن با شیبی ملایم در بهمن1403 به 26.7درصد رسید. او با بیان اینکه در زمینه سیاست‌های پولی، همچنان سیاست تثبیت را اتخاذ می‌کنیم، گفت: در این‌باره همچنان تلاش می‌کنیم کنترل ترازنامه‌ای بانک‌ها را پی گیریم. اما برای اینکه نگرانی تولیدکنندگان را برطرف کنیم از سیاست‌های جدید اعتباری به‌ویژه سرمایه در گردش استفاده خواهیم کرد تا این‌گونه سرمایه در گردش بیشتری را برای بنگاه‌ها فراهم کنیم و از طرف دیگر کنترل لازم را بر رشد نقدینگی داشته باشیم؛ چراکه هدف اصلی ما آن است که به‌عنوان نهاد اصلی کنترل تورم، این شاخص کلیدی را نیز کنترل و مهار کنیم.
تراز تجاری در سال1403
رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با وضعیت صادرات و واردات در سال1403 گفت: در این در حوزه کشور در سال جاری وضعیت بسیار خوبی را داشته است. صادرات کشور در 11ماه ابتدایی با رقم بیش از 53.3میلیارد دلار (بدون اقلام نفتی)، 18.8درصد رشد را داشته است؛ درحالی‌که واردات با ثبت رقم حدود 63میلیارد دلار رشدی معادل 5.6 درصد داشته است. فرزین افزود: تراز تجاری گمرکی عدد 10میلیارد دلار منفی را نشان می‌دهد؛ ولی این ارقام بدون صادرات نفت محاسبه شده است و با اضافه کردن صادرات نفت به این ارقام در حدود 15میلیارد دلار تراز تجاری کشور مثبت خواهد شد. او درخصوص تلاش بانک مرکزی برای افزایش ذخایر طلای کشور در 2سال گذشته از محل صادرات گفت: به‌دلیل اجرای این سیاست بخشی از ارقام واردات نیز به واردات طلا مربوط می‌شود که به سرمایه کشور و ذخایر بانک مرکزی افزوده است. رئیس هیات عالی بانک مرکزی اعلام کرد: حجم تجارت غیرنفتی کشور از 105میلیارد دلار در سال1402 به 116میلیارد دلار در سال1403 رسیده است که حاکی از نرخ رشد 11.2درصدی حجم تجارت غیرنفتی کشور است که در این 11ماه محقق شده است.