بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - پروانه کُبره : رفت‌وبرگشت‌‏های بورس در هفته‌های اخیر یک پیام مشخص را مخابره می‌کند: بورس برای رسیدن به کانال 3میلیون واحدی با چالش مواجه است و برخلاف انتظارات در دی‌ماه، اکنون عدد طلایی 3میلیون از رویای بورس‌بازان دور شده است. حالا سه هفته‌ای می‌شود که شاخص کل نمایش ضعیفی از خود نشان می‌دهد و زیر کانال 2.8میلیونی قرار دارد. این در حالی است که به نظر می‌رسید جاماندگی بازار سهام از بازارهای رقیب، شاخص بورس را به‌سرعت به کانال 3میلیونی وصل کند.
بر اساس آنچه در جریان دادوستدهای سهامی می‌گذرد، این‌طور می‌توان استنباط کرد که بورس تهران در هفته‌های اخیر با چالش جدی در مسیر افزایش قیمت دست به گریبان شده؛ این موضوع به منزله آن است که دماسنج اصلی بورس فعلا از توان کافی برای گذر از محدوده 3میلیون واحدی برخوردار نیست. آنچه مبرهن است اینکه «ابهام» در فضای کلی بورس حاکم شده و این موضوع مهم‌ترین مانع ورود پول و رشد حرکت قیمت‌ها در مسیر صعودی می‌شود. در گام بعدی «پرش قیمتی در دو بازار ارز و طلا» است که منجر به «حبس صعود بورس» در مقطع کنونی شده است.
متهم اصلی
در آن سوی تالار شیشه‌ای، قیمت‌ها در بازار دلار، طلا و سکه در حوالی قله تاریخی سیر می‌کنند. ابهام حاکم بر وضعیت مذاکرات سیاسی و دیگر متغیرها، مانع از تصمیم‌گیری اهالی بازار سهام شده است. حدود دو هفته از ورود رسمی دونالد ترامپ به کاخ سفید می‌گذرد. با وجود برخی سیگنال‌های مثبت از گفت‌وگوی احتمالی میان مقامات ایران و آمریکا، اما سرمایه‌گذاران تغییرات جدی در استراتژی معاملاتی خود به کار بسته‌اند. ترامپ در اولین سیگنال رسمی خود به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا، رویکرد بهتری در روابط دیپلماسی با ایران نسبت به دوره اول ریاست‌جمهوری خود نشان داده و به نظر می‌رسد برخلاف سیاست فشار حداکثری در دوره قبل، اکنون به دنبال تقویت دیپلماسی و اولویت دادن به مذاکره با ایران است. اکثر تحلیل‌ها حاکی از آن است که دونالد ترامپ در نظر دارد فرصت‌های دیپلماتیک برای مذاکرات را تا شش ماه یا حتی یک سال دیگر باز نگه دارد؛ به‌ویژه در شرایطی که مکانیسم ماشه ممکن است دوباره فعال شود. اما به‌هر‌حال آینده این مذاکرات همچنان با ابهام مواجه است و این موضوع با توجه به غیر‌قابل‌پیش‌بینی بودن ترامپ، وزن بیشتری به اذهان سرمایه‌گذاران نسبت به سیگنال‌های مثبت بخشیده است.
آمار و ارقام نیز این موضوع را تایید می‌کنند. بعد از تحلیف دونالد ترامپ مبلغی به میزان یک‌هزار و 772میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده است. طی این مدت بازار سهام با تشدید خروج پول مواجه شده و بازارهای رقیب نظاره‌گر رونقی روزافزون هستند. بنابراین به نظر می‌رسد بورس مجددا به مرحله‌ای پا گذاشته که متغیرهای اثرگذار مثبت، همگی تحت سیطره یک مساله و یک ابهام قرار دارند. کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند رونق بازارهای موازی نیز که خود از ابهام حاکم بر وضعیت سیاست خارجی کشور نشات می‌گیرد، سبب شده پولی وارد گردونه سهام نشود و رفتار الاکلنگی شاخص‌های سهامی مجددا اوج بگیرد.
شاخص کل بورس تهران طی روز گذشته به دنبال روند پر‌افت‌و‌خیزی که از ابتدای ماه جاری آغاز کرده، به مدار مثبت معاملات بازگشت و با ثبت رشد 0.13درصد در سطح دو‌میلیون و 780هزار واحدی قرار گرفت. به نظر می‌رسد از ابتدای بهمن‌ماه بورس‌بازان محتاط‌تر شده و رغبت چندانی برای خرید سهام از خود نشان نمی‌دهند. البته طی روز گذشته باز هم محور معاملات نمادهای پتروشیمی بودند که در روزهای اخیر و به دنبال وقفه در بازگشایی آنها با استقبال سهامداران روبه‌رو شدند و بیشترین ورود پول را به خود دیدند.
در روزهای گذشته شاهد عدم واکنش بورس‌بازان به متغیرهای مثبت اثر‌گذار بر روند بازار سهام بودیم. براساس اظهارات کارشناسی، رسیدن دلار بازار آزاد به مرز 85هزار تومان موجی از تقاضا را در بازار طلا و سکه ایجاد کرده است و در همین راستا معامله‌گران ترجیح می‌دهند به جای سهام، سراغ طلا و حتی صندوق های طلا بروند. همان‌طور که روز گذشته نیز مشاهده کردیم، در دو روز گذشته نزدیک به یک‌هزار و 900میلیارد تومان پول حقیقی وارد این صندوق‌ها شد. این مساله به‌روشنی نشان می‌دهد چرا سهامداران از خرید سهام امتناع می‌کنند. روند معاملات هفته‌های اخیر نشان‌دهنده فروکش نسبی هیجان خریداران است، به‌طوری‌که حجم صف‌های فروش نسبت به هفته‌های اول دی‌ماه بیشتر شده است.
کارشناسان بازار سرمایه پیش از این بارها در مورد کاهش ارزش معاملات هشدار داده بودند. اگر پولی که از آبان‌ماه بورس تهران را درنوردیده و موجب رشد‌ 50درصدی قیمت برخی از سهام‌ شده، قصد مهاجرت از این بازار را داشته باشد، می‌تواند مجددا موجب ایجاد رکود جدی در بورس تهران شود. البته کاهش ارزش معاملات به‌طور دقیق بیانگر خروج پول از بازار سهام نیست، اما در صورت تداوم اصلاح و ریزش می‌تواند به این امر بینجامد.
با‌این‌حال عوامل متعددی سبب شد تا هفته‌های اخیر شاهد برگشتن رونق به بورس تهران باشیم؛ عاملی که موجب شد نماگر اصلی بازار سهام از سطح 2میلیون و 944هزار (19دی‌ماه) 5.57درصد عقب بنشیند و با رسیدن به کانال 2‌میلیون و 780هزار واحدی در روز گذشته از اصلاح کوتاه‌مدت وارد اصلاح جدی‌تر شود. همین عقبگرد به ظاهر ساده از سقف یاد‌شده سبب شد شاخص کل بورس تهران برای به دست آوردن مجدد کانال 2.8میلیون واحد به دردسر بیفتد.
رسیدن دلار بازار آزاد به حوالی کانال 85هزار تومان موجی از تقاضا را در بازار طلا و سکه ایجاد کرده است. در همین راستا و در معاملات روزهای اخیر صندوق‌های طلا با رکوردشکنی‌های عجیب حول محور ورود پول شگفتی آفریدند و برای اولین بار در تاریخ معاملات صندوق‌های طلا، طی دو روز در حدود 2 همت پول حقیقی وارد این صندوق‌ها شد. رکورد قبلی در این زمینه در 28مهر امسال به ثبت رسیده بود که در آن تاریخ، این صندوق‌ها با ورود پول 949میلیارد تومانی همراه شده بودند. با این اوصاف آیا می‌توان انتظار داشت بازار سهام مجددا رونق بگیرد؟
در همین رابطه حمیدرضا میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه برخورد شاخص سهام به سطح 2.7میلیون واحدی چرخش روند قیمتی سهام را رقم زد، گفت: مهم‌ترین مولفه اثرگذار بر بازار سهام مباحث مرتبط با سیاست خارجی کشور است که اکنون این متغیر مهم در وضعیت نامشخصی به سر می‌برد. اگرچه تاکنون سیگنال منفی در این زمینه مخابره نشده اما عدم‌قطعیت‌ها به عنوان مانع اصلی صعود بورس عمل می‌کنند. از سویی به نظر می‌رسد بازارهای موازی نیز متاثر از همین عامل به تکاپو افتادند. اثرگذاری مسائل سیاسی بر روند بازارها و رفتار معامله‌گران در سال‌های گذشته نیز نقش مهمی در عملکرد بازارها ایفا کرده‌اند. در همین راستا تب صعود در بورس تهران بارها به دلیل تغییر وضعیت متغیرهای اثر‌گذار سیاسی به سردی گراییده است. محدودیت‌های تحریمی طبیعتا اثرات منفی بر بازارهای مالی بر جای می‌گذارند. از این‌رو سرمایه‌گذاران مباحث مرتبط با سیاست خارجی کشور را با دقت رصد می‌کنند. ریسک سیاسی سبب سلب آرامش از بازارها می‌شود. این مساله در برخی بازارها به صورت رشد هیجانی و در برخی دیگر از بازارها به شکل ریزش قیمت و رکود جلوه می‌کند. همه بازارهای مالی دنیا نیز در رویارویی با ریسک واکنش‌های غیر‌منتظره بروز می‌دهند. بازار سهام از اوایل آبان‌ماه و با فروکش ریسک‌های نظامی در منطقه، وارد فاز جدیدی از رونق شد. اما مجددا از مسیر فوق فاصله گرفت و اکنون فاصله بیش از 5درصدی با قله دی‌ماه دارد.
به گفته این کارشناس، بورس بعد از رشد حدود 40درصدی از آبان‌ماه هم نیازمند اصلاح و استراحت بود و هم با ورود ترامپ به کاخ سفید مواجه شد. این دو مورد ترمز رشد بورس را کشید. البته باید این موضوع را مدنظر قرار دهیم که هنوز سیگنال منفی از وضعیت سیاست خارجی کشور مخابره نشده و هرچه هست ابهام است تا سیگنال منفی. رفتار هفته‌های اخیر شاخص بورس نیز بر این امر تاکید می‌کند. حال این پرسش به وجود می‌آید که با توجه به شرایط کنونی بازار سهام شانس بازگشت به رونق تا چه میزان است؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت بازار در صورتی می‌تواند از اصلاح کنونی فاصله بگیرد که محرک‌های جدید از راه برسند. در این مسیر چند محرک اثرگذار می‌توانند ورق معاملات را برگردانند. نخست آنکه انتظار می‌رود رشد نرخ دلار بتواند در نهایت رشد دلار توافقی را رقم بزند. بازار ارز متناسب با تورم در حال رشد است. اما با توجه به اینکه هنوز بازار به این نتیجه نرسیده که نقطه ثبات نرخ ارز در چه سطحی خواهد بود، تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاران سخت شده است. اما در مرحله بعد یک محرک جدی می‌تواند به عنوان یار کمکی بورس وارد میدان شود. عملکرد گزارش‌ شرکت‌های صادرت‌محور در آینده نزدیک طبیعتا اثرات مثبتی برکلیت بازار بر جای خواهد گذاشت. تاثیر نرخ ارز در این گزارش‌ها به‌زودی نمایان خواهد شد؛ امری که احتمالا موجب دلگرمی سهامداران شود.
حمید میرمعینی در ادامه با اشاره به وضعیت صنایعی که تحت‌تاثیر ناترازی انرژی و کمبود برق و گاز در فصول مختلف هستند، اظهار کرد: سطح تولید این شرکت‌ها در دی‌ماه قابل‌قبول نیست. کمبود برق و گاز، تولید در این صنایع را کاهش داده است و البته با توجه به رشد نرخ ارز تا حدودی این معضل جبران خواهد شد. اگر ناترازی مذکور رخ نمی‌داد از بازار سهام عملکرد قوی‌تری مشاهده می‌کردیم. این کارشناس معتقد است که ابهامات پیرامون نرخ بهره بانکی نیز به سردرگمی سرمایه‌گذاران دامن خواهد زد. نرخ بهره بالا به‌راحتی می‌تواند مسیر ورود پول به تالار شیشه‌ای را سد کند. به هر روی باید منتظر ماند و دید چه تغییراتی در زمینه سیاستگذاری‌های اقتصادی، ابهامات سیاسی و شرایط FATF رخ خواهد داد.
مسیریابی از لنز تکنیکال
شاخص بورس به لحاظ فنی در محدوده حمایتی 2میلیون و 750هزار واحد قرار دارد. این محدوده قبل‌تر دو بار به‌عنوان سد محکمی برای نزول شاخص عمل کرده است. هرچند در دفعات گذشته، سطح ریسک‌های سیاسی آن‌قدر بالا نبود. با افزایش ابهامات سیاسی، در خصوص عملکرد این سطح مهم نیز تردیدهایی وجود دارد. با توجه به رفتار کم‌رمق شاخص بورس در روز دوشنبه، این احتمال وجود دارد که با افت شدید ارزش معاملات، این حمایت مهم از دست برود. در این سناریوی بدبینانه، شاخص کل تا محدوده 2میلیون و 650هزار واحد می‌تواند کاهش ارتفاع را تجربه کند. هرچند این آخرین پناهگاه شاخص نیست و سطح 2میلیون و 500هزار واحد نیز سنگر بعدی نماگر بورس برای حفظ خود در برابر افت بیشتر است. به نظر کارشناسان ریسک‌های سیاسی تنها عامل رونق بازار است. اما در سناریوی خوش‌بینانه در صورت کاهش این ریسک‌ها نقطه فعلی از لحاظ P/E و ارزش دلاری بازار که در محدوده 120میلیارد دلار قرار دارد، می‌تواند نقطه مناسبی برای خرید باشد. ضمن آنکه منطقه حمایتی بورس نیز حائز اهمیت است.