بزرگنمايي:
بازار آریا - دنیای اقتصاد - امیررضا انگجی : فولکلور مجموعهای از باورها، آداب و رسوم و داستانهای سنتی یک جامعه است که در طول نسلها بهصورت دهان به دهان منتقل میشود. یک مطالعه تجربی کاتالوگ منحصر به فردی از سنتهای شفاهی را به علم اقتصاد معرفی میکند که تقریبا هزار جامعه را دربرمیگیرد. یافته جالب این مطالعه این است که نقوش و روایات جمعی ثبتشده گروهها و جوامع منعکسکننده ویژگیهای جغرافیایی و ساختار اجتماعی آنها در گذشته است. جوامع با داستانهایی که مردان را مسلط و زنان را تسلیمشده به تصویر میکشند، تمایل دارند زنان خود را به موقعیتهای فرعی در جوامع خود، چه از نظر تاریخی و چه امروز تنزل دهند. افراد ریسکگریزتر و کمتر کارآفرین با گوش دادن به داستانهایی بزرگ شدند که در آن رقابتها و چالشها بیشتر مضر هستند تا سودمند. جوامعی که تحمل کمتری نسبت به رفتارهای ضداجتماعی در روایات خود دارند یا جوامعی که در آن فریبکاران مجازات میشوند، امروزه قابل اعتمادتر و مرفهتر هستند. این الگوها در بین گروهها، کشورها و نسل دوم مهاجران وجود دارد. بهطور کلی، نتایج این مطالعه تجربی اهمیت فرهنگ عامه در اقتصاد فرهنگی را برجسته میکند و کاربردهای بیشتری را میطلبد.
دو مشاهده گسترده انگیزه مطالعه مورد بررسی را فراهم میکند. اولا، روایات، بلوکهای ساختمانی اصلی جوامع ما هستند. ما در داستانها فکر میکنیم و با قصهگویی دنیا را توضیح میدهیم. بهعنوان مثال، هراری (2015)، در اسطورههای موجود در تصورات جمعی مردم، ریشههای موفقیتها و شکستهای آنها را شناسایی میکند. اقتصاددانان علیرغم نقش اصلی روایتها در پیوند دادن کنشها به ارزشها و نیازها، اخیرا به مطالعه آنها روی آوردهاند. برای نمونه به کارهای آکرلف و شیلر مراجعه کنید.
ثانیا، در طول دو دهه گذشته، مجموعهای از کارهای رو به رشد که ریشههای فرهنگی، تاریخی و نهادی توسعه تطبیقی را بررسی میکنند، اهمیت گروههای قومی، زبانی و مذهبی را برجسته میکنند. با این حال، بسیاری از این تحقیقات بر منابع قومنگاری ارزشمند اما ناقص از جمله اطلس قومنگاری پرکاربرد مرداک تکیه دارند. علاوه بر این، فقدان نمونههایی از هنجارهای تاریخی، بررسی چگونگی تغییر نگرشها و چرایی تداوم آنها را غیرقابل حل میکند. دیگر نقاط ضعف مجموعه مشهور جورج پیتر مرداک (1967)، مربوط به پوشش ناهموار گروهها و ویژگیها و خطای اندازهگیری است.
در این مطالعه، از سنت شفاهی یک گروه برای روشن کردن میراث فرهنگی و ساختارهای اجتماعی و اقتصادی گذشته آن استفاده میشود. براساس فرهنگ لغت آکسفورد، فولکلور شامل باورهای سنتی، آداب و رسوم و داستانهای یک جامعه است که از طریق نسلها بهصورت دهان به دهان منتقل میشود. این مجموعه موضوع رشته فولکلور است. نویسندگان مقاله چندین کار انجام میدهند تا پتانسیل ادغام روایتهای سنتی را در مجموعه ابزار اقتصاددانان و دانشمندان علوم سیاسی علاقهمند به خاستگاه توسعه نسبی، هنجارهای جنسیتی، اخلاق، روانشناسی و فرهنگ نشان دهند.
آنها در ابتدا فهرستی از فولکلور را به اقتصاد معرفی میکنند که توزیع هزاران نقش را در 958جامعه جهانی رمزگذاری میکند. این پایگاه داده اثر مادامالعمر یوری برزکین انسانشناس و فولکلورشناس برجسته است. موتیف، به گفته نویسنده، اپیزود یا تصویری است که در مجموعه روایتهای ثبتشده در یک جامعه قومی زبانی یافت میشود. ما محتوای کاتالوگ را با تایید اینکه تصاویر و قسمتهای سنت شفاهی یک گروه منعکسکننده ویژگیهای برجسته محیط فیزیکی آن هستند، تایید میکنیم. برای مثال، گروههایی که نزدیکتر به مناطق زلزلهخیز هستند، شیوع بیشتری از نقوش مرتبط با زلزله دارند، گروههایی که در زمینهای حاصلخیز هستند تصاویر مربوط با محصولات بیشتری دارند و گروههایی که در نزدیکی رودخانهها (یا در آبوهوای سردتر) زندگی میکنند، تصاویر و نقوش بیشتری دارند که مناظر مربوطه را منعکس میکنند.
در واقع ساختار اجتماعی و همینطور محیط جغرافیایی در تعیین سنتهای شفاهی یک گروه یا جامعه نقش برجستهای دارد سپس این سنتهای شفاهی بر عملکرد اقتصادی و انتخابهای افراد اثرگذار است.
در گام دوم آنها نحوه استفاده از سنت شفاهی یک گروه را برای پر کردن شکافهای قومنگاری، با تمرکز بر میزان پیچیدگی سیاسی نشان میدهند. علاوه بر این، نشان میدهند که چگونه میتوان از فرهنگ عامه برای تعیین کمیت وسعت اقتصاد بازار پیش از صنعت استفاده کرد، یک جنبه اقتصادی کلیدی که مطالعات قبلی آن را پوشش نمیدهد.
سوم، آنها روشی را برای کشف میراث فرهنگی یک گروه ارائه میکنند که شامل خواندن و طبقهبندی نقوش توسط افراد متعدد است. آنها بر اعتماد، ریسک پذیری و هنجارهای جنسیتی تمرکز میکنند.
برای بررسی اعتماد، نگاهی میکنند به اینکه فریبکاران (کهن الگوی رایج در سنتهای شفاهی) چگونه در نقوش به تصویر کشیده میشوند و بین مواردی که رفتار فریبکارانه آنها موفق یا مجازات میشود، تمایز قائل میشوند. در رابطه با ریسکپذیری، به چگونگی ترسیم چالشها و رقابتها نگاه میکنند و بین تراژدیها و پیروزیها تفاوت قائل میشوند.
برای اندازهگیری هنجارهای جنسیتی، نقشهای کلیشهای مختلفی را که مردان و زنان در نقوش بازی میکنند، طبقهبندی میکنند.
این معیارهای مبتنی بر فولکلور از نگرشهای تاریخی پیشبینیکنندههای قوی ارزشهای معاصر و انتخابهای اقتصادی هستند. افرادی که با گوش دادن به داستانهایی بزرگ شدهاند که در آن کلاهبرداران اغلب در فریب قربانیان خود شکست میخورند، امروز قابل اعتمادتر و موفقتر هستند. گروههایی با سنتهای شفاهی سرشار از قهرمانانی که با موفقیت با موقعیتهای چالشبرانگیز مقابله میکنند، تمایل بیشتری به ریسک دارند و کارآفرینتر به نظر میرسند. جوامعی که فولکلور آنها زنان را کمتر مسلطتر، مطیعتر و بیشتر درگیر در امور داخلی نشان میدهد تا مردان تمایل دارند که زنان خود را به نقشهای پایینتری در جوامع خود، چه از نظر تاریخی و چه امروز، تنزل دهند. این الگوها در سراسر کشورها، مهاجران نسل دوم و گروههای قومی وجود دارد و نشان میدهد که فولکلور ممکن است یکی از وسایل انتقال هنجارها بین نسلی باشد.
فهرست فولکلور و اسطوره برزکین
در بیشتر موارد، فولکلورشناسان مطالعات خود را به مجموعههای کوچک و کاملا تعریفشده با تمرکز منطقهای محدود میکنند (برای مثال، برای طبقهبندی داستانهای عامیانه در جهان عرب، به الشامی 2004 مراجعه کنید). کاتالوگ فولکلور و اساطیر برزکین یک استثناست که نمایانگر دیدگاه تطبیقی جهانی از سنتهای شفاهی است برزکین پایگاه داده اسطورهشناسی و فولکلور منحصربهفردی را برای 958 گروه در سرتاسر جهان ایجاد کرده است که در ابتدا نقوش جوامع بومی در قاره آمریکا را فهرستبندی میکند و بعدا طبقهبندی خود را به گروههایی در دنیای قدیم تعمیم میدهد.
او از 958 گروه جهانی، 2564نقش را دستهبندی کرده است. یک موتیف، ترکیبی از تصاویر، اپیزودها یا عناصر ساختاری موجود در دو یا چند متن، از جمله متون مقدس و غیرمقدس را منعکس میکند. برای توزیع فضایی گروهها در کاتالوگ برزکین به شکل گروههای قومی در کاتالوگ برزکین نکاه کنید. برزکین به درک گسترش تاریخی نقوش در جوامع علاقهمند بود. تحقیقات او توزیع منطقهای (مجموعهای از) نقوش خاص را در رابطه با جابهجاییهای جمعیتی در مقیاس بزرگ، مهاجرتها، تماسهای فرهنگی و تعاملات در تاریخ و پیش از تاریخ بررسی میکند. او برای رمزگذاری نقوش، از فهرستی از 6هزار کتاب (67درصد) و مقالات (33درصد) از بیش از 4هزار نویسنده که توسط 5هزار موسسه انتشاراتی به 32زبان مختلف ویرایش شده بود، استفاده کرد.
گروه میانه در اطلس برزکین 62 نقش دارد. روسها بیشترین تعداد نقوش را دارند و یک گروه بومی در شمال غربی بوتسوانا، تنها یک نقش ثبتشده دارد. دو طبقهبندی گسترده از نقوش وجود دارد، آنهایی که ماجراها و ترفندها را توصیف میکنند (تقریبا 50درصد) و مواردی که مربوط به کیهانشناسی و علتشناسی هستند. بلوکهای سازنده این تحلیل، نقوش موجود در کاتالوگ برزکین هستند. برخی از نقوش، جهانی به نظر میرسند؛ در حالی که برخی دیگر تنها در تعداد انگشتشماری از سنتهای فولکلور یافت میشوند.

تجزیه و تحلیل تجربی
در این بخش، ارزیابی میشود که آیا ثبت نقوش در سنت شفاهی یک جامعه
1) ویژگیهای محیط طبیعی در چشمانداز گروه و 2) جنبههای ساختار اجتماعی شناختهشده از سوابق قومنگاری آن را توصیف میکند یا خیر؟ پاسخ پیشاپیش مثبت است. ما در این گزارش تنها به مورد اول اشاره میکنیم.
فولکلورشناسان عموما معتقدند که عناصری که در سنت شفاهی یک گروه ظاهر میشوند، جنبههایی از تاریخ
مهاجرت و تعامل آن با سنتهای دیگر را منعکس میکنند. این به آن معناست که حتی اگر مناظر، اقلیم و پیکربندیهای اجتماعی تغییر کند، میتوان تصاویر را حفظ کرد. علاوه بر این، داستانها بهدلیل تعامل بین اعضای سنتهای مختلف سفر میکنند. در نهایت، داستانهای قرض گرفتهشده در انبار فرهنگ عامه بومی ادغام میشوند. این فرآیندهای
مهاجرت و گردهافشانی متقابل نشان میدهد که پیوند بین چشمانداز یک جامعه در زمان مشاهده اولیه و ویژگیهای جغرافیایی ذکرشده در سنت شفاهی آن ساده نیست.
از این رو، ردیابی بومشناسی معاصر یک گروه در روایتهای آن، اعتماد نویسندگان را در استفاده از موتیفها برای یادگیری سایر جنبههای ناشناخته این جوامع افزایش میدهد. آنها ویژگیهای زیر را بررسی میکنند که میتواند بهطور قابل اعتمادی در فرهنگ و محیط فیزیکی گروه اندازهگیری شود:
1) نزدیکی به مناطق زلزله خیز،(2) شدت صاعقه، 3) دمای سالانه، 4) پتانسیل کالری حاصل از
کشاورزی و 5) نزدیکی به رودخانهها. آیا این پدیدههای طبیعی به اندازهای برجسته هستند که خود را در فولکلور یک جامعه نشان دهند؟ پاسخ همانطور که اشاره شد، مثبت است.
اثر محیط طبیعی بر سنتهای شفاهی جوامع
تصاویر و اپیزودهای ثبتشده در فولکلور بازتابی از محیط فیزیکی یک جامعه است. در جدول اثر محیط طبیعی بر سنتهای شفاهی جوامع، نتایج جالبی ارائه شده است.
در دو ستون اول، متغیر وابسته سهم نقوش برچسبگذاریشده با کلمات مرتبط با زلزله است. 6 نقش وجود دارد که بهطور معمول علت وقوع زلزله را توضیح میدهد. بهعنوان مثال، یک نقش با عنوان: «مردگان زمین را تکان میدهند»، این توضیحات را دارد: «زلزلهها توسط مردههایی ایجاد میشوند که در عالم اموات هستند یا در هنگام زلزله ساکنان جهان پایین سعی میکنند بیرون بیایند.» موتیف دیگر، با عنوان «حیوانات زمینلرزه ایجاد میکنند» است و در توضیحات آمده است: «حیوانات بزرگ در زیر زمین ناپدید میشوند و زلزله ایجاد میکنند.»
نتایج تجربی این مطالعه همبستگیهای آماری (ضرایب رگرسیون احتمالی) را بین عوامل مختلف محیطی فیزیکی و شیوع (یاسهم) نقشهای خاص در فرهنگ عامه مربوط به زلزله، توفان، محیط یخبندان، محصولات زراعی و رودخانهها ارائه میدهد. نقوش فولکلور مربوط به زلزله در مناطق نزدیک به مناطق زلزله بیشتر دیده میشود. درواقع هرچه فاصله از مناطق زلزلهخیز بیشتر میشود، سهم نقوش مرتبط با زلزله کمتر میشود. ضریب منفی نیز برای همین رابطه عکس است. متغیر دیگر میانگین تراکم رعد و
برق است. همبستگی مثبت با نقوش توفانی نشان میدهد مناطقی با فعالیت رعد و
برق بالاتر احتمال بیشتری دارد که فولکلور مرتبط با توفان داشته باشند.
دیگری میانگین دمای سالانه مابین 1900تا2000 است. این درواقع میانگین دمای سالانه در قرن بیستم است. همبستگی منفی با نقوش یخزده نشان میدهد مناطق سردتر (درجه حرارت پایینتر) احتمال بیشتری دارد که فولکلور درباره شرایط یخزده داشته باشند. کالری بهینه
کشاورزی قبل از 1500میلادی نیز دیگر متغیر مهم اثرگذار است. همبستگی مثبت با نقوش محصول نشان میدهد مناطق با پتانسیل
کشاورزی بالاتر به احتمال زیاد فولکلور مرتبط با محصول دارند.
فاصله از رودخانهها نیز تفسیری مشابه فاصله از مناطق زلزلهخیز دارد. فاصلهگیری بیشتر به معنای ثبت نقوش کمتر در فولکلور آن جامعه است. ضرایب منفی (بهعنوان مثال، برای متغیرهای فاصله) نشان میدهد که نزدیکی به یک ویژگی (مانند مناطق زلزلهخیز یا رودخانهها) احتمال یا شیوع نقوش فولکلور مرتبط را افزایش میدهد. ضرایب مثبت (بهعنوان مثال، برای تراکم رعد و
برق یا کالری کشاورزی) نشان میدهد که مقادیر بالاتر این متغیرها با نقوش پرتکرار در دستهبندی فولکلور مربوطه مرتبط است.
این نوع یافتهها در نتیجه مطالعهای در جغرافیای فرهنگی، مردمشناسی یا جامعهشناسی محیطی بهدست میآید که به بررسی چگونگی اثرگذاری شرایط فیزیکی محیط بر سنتهای شفاهی یا فولکلور میپردازد. این نشان میدهد که محیط طبیعی بر انواع داستانها، اسطورهها یا موتیفهای فرهنگی که در مناطق مختلف توسعه مییابند، تاثیر میگذارد.
محیط تاثیر قابل توجهی بر شیوه تولید یک گروه دارد. برای مثال، گروههایی که در زمینهای حاصلخیزتر زندگی میکنند، بهطور متوسط، بیشتر به
کشاورزی وابسته هستند. در این مطالعه نیز سوال اساسی این است که آیا این رابطه در سنت شفاهی نیز مشهود است؟ پاسخ همانطور که نشان داده شد، مثبت است. آنها برای بهدست آوردن نمایندهای برای اهمیت فعالیتهای
کشاورزی در فرهنگ عامه یک جامعه، سه کلمه کلیدی را ترکیب میکنند که متداولترین محصولات کشتشده در سراسر جهان را نشان میدهد؛ یعنی برنج، گندم و ذرت.
خلاصه کلام
روایتها اجزای اساسی جامعه ما هستند. این مطالعه یک فهرست منحصر به فرد از سنتهای شفاهی در حدود هزار گروه را به
اقتصاد معرفی میکند. پس از تایید محتوای فولکلور که نشان میدهد سنت شفاهی یک گروه منعکسکننده ویژگیهای جغرافیایی و اجتماعی آن است، مجموعهای از کاربردها و نحوه استخراج اطلاعات از فرهنگ عامه را نشان میدهد. بررسی اولیه نشاندهنده سازگاری قابل توجهی بین ارزشهای بهدستآمده از فرهنگ عامه و نگرشهای معاصر مربوط به اعتماد، ریسکپذیری و هنجارهای جنسیتی است. به نظر میرسد که تصاویر و اپیزودهای فولکلور ماندگار هستند و احتمالا هنوز هم نحوه درک افراد از جهان امروز را شکل میدهند.
ما این مطالعه را بهعنوان سکوی پرشی برای تحقیقات بیشتر میبینیم.
این یافته که معیارهای مبتنی بر فولکلور
اقتصاد و سیاست با آنچه از قومشناسان میدانیم مطابقت دارد، نشان میدهد که میتوانیم با ترکیب این دو منبع، برآوردهای دقیقتری از میراث یک گروه بهدست آوریم. کاهش خطای اندازهگیری در سوابق تاریخی به ما این امکان را میدهد که میراث جوامع خود و پیامدهای آن را دوباره بررسی و بهتر درک کنیم.
میتوان از فولکلور برای استخراج معیارهای دوجانبه نزدیکی فرهنگی استفاده یا کشف کرد که چگونه ویژگیهای جغرافیایی و رویدادهای تاریخی مختلف بر محتوای سنتهای شفاهی تاثیر میگذارند. بهعنوان مثال، گروههای مستقر در مناطق مستعد مالاریا، مناطق حاصلخیز، یا زمینهای ناهموار درباره چه چیزی «صحبت میکنند»؟ بهطور مشابه، مضامین متمایز در فرهنگ عامه گروههایی که اختلالات ناشی از بردهداری، بیماریهای همهگیر، مهاجرتهای اجباری و استعمار را تجربه کردهاند، چیست؟
فهرست بلندبالایی از ارزشها و نگرشهای معاصر در نظرسنجیهای منطقهای و جهانی وجود دارد که پوشش داده نشده است، از جمله صبر، آرزوها، رفتار متقابل، تمایل به خشونت، غریبهها، افراد مسن، جامعه، اهمیت تخیل، اطاعت، استقلال، سختکوشی و صداقت. امیدواریم که نقشه راه ارائهشده در اینجا بتواند به ردیابی این ارزشها در سنتهای شفاهی مربوطه کمک کند. بهدست آوردن معیارهای مبتنی بر فولکلور از این نگرشها ممکن است به ما در درک بهتر ویژگیهای فرهنگی که در طول زمان پایدار هستند، کمک کند. بهتر است این ارائه از گزارش برجسته را با توجه به سوالاتی که در بالا پرسیده شد پایان دهیم و مجددا تاکید کنیم که این مطالعه یک شاهکار تجربی است که اهمیت مطالعات میانرشتهای در
اقتصاد را آشکار میکند. ذکر این نکته مهم است که نوبل
اقتصاد امسال نیز به چنین مطالعهای اعطا شد.
با توجه به تطبیقپذیری فولکلور بهعنوان وسیلهای برای دستیابی به دیدگاهی منحصربهفرد از میراث فرهنگی اجدادیمان، انتظار داریم که برای محققان علاقهمند به ریشههای تاریخی توسعه تطبیقی، روانشناسی اجتماعی، فرهنگ و فراتر از آن مفید باشد.
منبع: FOLKLORE, MELANIE MENG XUE, 2021, QUARTERLY JOURNAL OF ECONOMICS