بزرگنمايي:

بازار آریا - شواهد واقعی بحران جهانی روغن آرام‌آرام هویدا می‌شود. بعد از خروج شرکت عربستانی صافولا از بازار روغن ایران، بسیاری علت کمبود روغن در بازار کشور را به این مساله ربط دادند؛ اما با بررسی آمارهای واردات روغن خام و نهاده‌‌‌های تولید روغن مثل دانه‌‌‌های روغنی، مشخص شد چالش کمبود روغن در ایران چیست. حالا اما داده‌‌‌های تازه موسسه «اس‌اندپی گلوبال» نشان می‌دهد بخش مهمی از ماجرای کمبود روغن در ایران دیده نشده است.
ظاهرا قیمت روغن در نتیجه افزایش تقاضا در برخی از مناطق جهان و کمبود تولید در برخی نواحی به سقف دوساله خود رسیده است. اس‌‌‌اند‌‌‌پی گلوبال در گزارشی سه‌عامل اصلی افزایش قیمت جهانی روغن را بیان و پیش‌بینی کرده است که روند صعودی قیمت‌ها در سال 2025 نیز ادامه خواهد داشت. افزایش قیمت روغن در بازارهای جهانی دلیل روشنی دارد. با افزایش «قیمت روغن‌‌‌ پخت‌‌‌و‌‌‌پز مورد استفاده» (UCO) ساخت آسیا قیمت این روغن‌های خوراکی به اوج رسیده و در مقایسه با دوسال گذشته مرزشکن شده است. این جهش به دلیل افزایش تقاضا برای روغن پخت‌‌‌وپز در اتحادیه اروپا و بازار داخلی چین است.
لغو ناگهانی تخفیف‌‌‌های مالیاتی صادرکنندگان چین نیز باعث سریع‌تر شدن روند افزایشی قیمت‌ها شده که تحولات چشمگیری در بازار جهانی ایجاد کرده است. براساس گزارش‌های رسمی، در ژانویه 2025 «قیمت روغن‌‌‌ پخت‌‌‌و‌‌‌پز مورد استفاده» شمال آسیا به 1,015دلار به ازای هر تن، در فوب چین افزایش یافته و در تنگه‌های دیگر نیز «قیمت روغن‌‌‌ پخت‌‌‌و‌‌‌پز مورد استفاده» به 1,010دلار به ازای هر تن رسیده است که بالاترین قیمت از نوامبر 2023 (790-795دلار به ازای هر تن) به شمار می‌رود. دلایل این افزایش قیمت را می‌‌‌توان از سه کانال بررسی کرد:
1.افزایش تقاضا برای روغن‌‌‌های خوراکی در اتحادیه اروپا: پس از اعمال مالیات‌‌‌های ضد دامپینگ (مالیاتی که به‌منظور جلوگیری از واردات کالاهایی با قیمت پایین‌‌‌تر از قیمت معمول بازار داخلی اعمال می‌شود) بر واردات روغن ارزان‌‌‌قیمت از چین در تابستان 2024، اتحادیه اروپا به دنبال تامین مقادیر بیشتری از روغن‌‌‌های استفاده‌‌‌شده به عنوان مواد اولیه برای تولید بیودیزل بوده است. این موضوع موجب افزایش تقاضا برای روغن‌‌‌های استفاده‌‌‌شده در این منطقه شده است.
2.سیاست‌‌‌های جدید چین در بخش بیوفیول (سوخت‌‌‌هایی که از منابع زیستی به دست می‌‌‌آیند): چین نیز در تلاش است تا مصرف سوخت‌‌‌های پایدار هواپیمایی(SAF) را افزایش دهد. هدف این کشور برای سال 2025 مصرف 50هزار تن SAF است که نیاز به حداقل 3میلیون تن روغن گیاهی خواهد داشت. چین قصد دارد در سال 2025، سهمیه‌‌‌ای برای صادرات سوخت‌‌‌های دریایی بیودیزل که با نسبت B24 مخلوط شده‌‌‌اند، معرفی کند. این نوع سوخت شامل 24‌درصد بیودیزل است که برای استفاده در کشتی‌‌‌ها مناسب است.
3.لغو تخفیف‌‌‌های مالیاتی چین: از اول دسامبر 2024، چین تخفیف مالیاتی 13درصدی را که قبلا برای صادرات مواد اولیه بیوفیول (سوخت‌‌‌های زیستی) اعمال می‌‌‌کرد لغو کرده است. این تغییر سیاست باعث شده تا عرضه این مواد اولیه در بازار جهانی کاهش یابد و قیمت‌ها افزایش پیدا کند.
گزارش‌‌‌ها پیش‌بینی می‌کند که قیمت روغن‌‌‌های پخت‌‌‌وپز مورد استفاده در سال 2025 همچنان به روند افزایشی خود ادامه خواهد داد. تقاضای جهانی برای سوخت‌‌‌های زیستی (بیوفیول‌‌‌ها) و تغییرات در سیاست‌‌‌های کشورهای مختلف، به‌ویژه در اروپا و چین، این روند صعودی را تقویت خواهد کرد. با این حال، برخی واردکنندگان اروپایی در تلاش هستند تا منابع جایگزین روغن‌‌‌های پخت‌‌‌و‌‌‌پز مورد استفاده را از کشورهای دیگر پیدا کنند تا از تاثیرات منفی سیاست‌‌‌های ضد دامپینگ اتحادیه اروپا و تغییرات اخیر در چین جلوگیری کنند. در مجموع، قیمت روغن‌‌‌های استفاده‌‌‌شده تحت‌تاثیر این سیاست‌‌‌ها و تقاضای جهانی در حال افزایش است و به نظر می‌رسد این روند در سال‌های آینده ادامه یابد. همچنین انتظار می‌رود که دسترسی به روغن نخل برای صادرات به اروپا کاهش یابد، زیرا اندونزی، بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن نخل در جهان، قصد دارد سهمیه مخلوط بیودیزل خود را در ژانویه از 35‌درصد به 40‌درصد افزایش دهد که این امر به مصرف داخلی کشور افزوده خواهد شد.