بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - مینا علیزاده : پس از ماه‌ها ابهام و سردرگمی، اظهارات فعالان بازار موبایل نشان می‌دهد که بالاخره روز گذشته نخستین ثبت سفارش گوشی‌های اپل در کشور کلید خورده و عملا واردات با رویه تجاری آغاز شده است. برخی از کارشناسان تاخیر پیش آمده برای رجیستری این گوشی‌ها را مشکلات مربوط به سامانه و اشتباهات تجار در این زمینه می‌دانند.
البته این تنها خبری نیست که این هفته از آزادسازی واردات گوشی‌های آی‌فون منتشر شده است؛ روز یکشنبه نیز مصوبه رجیستری گوشی‌های آی‌فون مسافری که پیش از تاریخ 9 آبان به کشور وارد شده‌اند، نیز منتشر شد. کارشناسان اما معتقدند که این اقدام تا زمان انتشار جزئیات و سازوکار اجرای آن ابهامات بسیاری را با خود به همراه دارد.
رفع اختلال در سامانه جامع تجارت
در حالی که ثبت سفارش آی‌فون‌های تجاری ماه‌ها است در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد، برخی از اظهارنظرها حاکی از آن است که بالاخره از دیروز بعضی از تجار موفق به ثبت سفارش این گوشی‌ها شده‌اند. رضا عالیان، فعال بازار و دبیر کنگره موبایل در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «روز دوشنبه ثبت سفارش برخی از مدل‌های آی‌فون 16 انجام شد و برخی از بازرگانان توانسته‌اند سفارش خود را ثبت کنند.»
پیش از این مهدی اسدی، رئیس انجمن موبایل ایران نیز از انجام نخستین ثبت‌سفارش آی‌فون در سامانه جامع تجارت خبر داده بود. او با بیان این مطلب توضیح داده بود که پس از تلاش‌های گسترده و تعامل موثر با مسوولان ذی‌ربط از روز دوشنبه 17 دی ماه شناسه تجاری این گوشی‌ها در سامانه جامع نشسته و بازرگانان می‌توانند ثبت سفارش خود را آغاز کنند. اظهارات او همچنین حاکی از آن بود که این ثبت سفارش با رعایت سقف 30 درصد از سهمیه وارداتی هر بازرگان انجام خواهد شد.
با این حال پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» در آن زمان نشان می‌داد که تجار در روزهای بعد نیز همچنان قادر نبودند ثبت سفارش این گوشی‌ها را انجام دهند.
اسدی در خصوص این فاصله زمانی برای ثبت سفارش به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «سامانه جامع تجارت در چند روز گذشته برای انجام این کار مشکلاتی داشت، اما در روز دوشنبه‌(دیروز) بالاخره چند تن از تجار توانستند سفارش خود را ثبت کنند.»
محمدرضا فرجی‌تهرانی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه و عضو هیات رئیسه اتاق اصناف تهران معتقد است تاخیر پیش آمده برای ثبت سفارش آی‌فون توسط تجار، به یک اشتباه از سوی آنها برمی‌گردد. او در این مورد به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «بازرگان‌هایی که آی‌فون وارد می‌کنند، دچار اشتباه شده‌اند؛ این افراد ثبت سفارش را انجام داده‌اند، اما کد شناسه قدیم را وارد کرده‌اند. این افراد باید کد شناسه جدید را دریافت و وارد کنند. روز گذشته این خبر به بازرگان‌ها اعلام شده است و احتمالا تا چند روز آینده همه ثبت سفارش‌ها انجام می‌شود.» بررسی‌های «دنیای اقتصاد» در این زمینه نشان می‌دهد که طی دو هفته گذشته قابلیت رؤیت شناسه برای بازرگان‌ها فراهم بوده، اما آنها به‌دلیل مشکلات سامانه جامع تجارت امکان ثبت سفارش نداشته‌اند. همچنین «دنیای اقتصاد» در گزارشی که دو هفته پیش منتشر کرده بود، در مصاحبه با تجار به این مورد اشاره کرده است که بازرگانان دلیل تاخیر در ثبت‌سفارش گوشی‌های آی‌فون را اعمال سهمیه‌ 30 درصدی تجار برای واردات آی‌فون در کارتابل‌شان بیان می‌کنند؛ مشکلی که از سامانه نشات می‌گرفت و با وجود تعریف کد شناسه امکان ثبت هیچ سفارشی برای آی‌فون‌ها وجود نداشت.
تداوم ابهام در رجیستری مسافری‌های قدیمی
البته خبرهای این هفته تنها مختص به آی‌فون‌های وارد شده با رویه تجاری نیست و آن‌گونه که به نظر می‌رسد برای آی‌فون‌های مسافری نیز درهایی گشوده شده است. در این راستا علی احمدنیا، رئیس امور اطلاع‌رسانی دولت، روز یکشنبه در خصوص رجیستری گوشی‌های مسافری اعلام کرد: «طبق مصوبه هیات دولت گوشی‌های فعال قبل از مصوبه قانونی(مصوبه هیات وزیران در خصوص واردات و تعرفه رجیستری آی‌فون- 9آبان 1403) امکان رجیستر شدن را از این پس خواهند داشت.» این در حالی است که پیش از این تنها آن دسته از آی‌فون‌های مسافری که پس از تاریخ 9 آبان وارد کشور شده بودند، امکان رجیستری داشتند. کارشناسان در این بین معتقدند که انتشار مصوبه جدید دولت درباره رجیستری آی‌فون‌ بدون اشاره به ‌سازو‌کار اجرای آن، اعتبار این مصوبه را تا جایگاه یک خبر صرف کاهش می‌دهد. رضا عالیان در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «مصوبه‌ای که سازوکار معینی برای آن اعلام نشده، صرفا یک خبر است. اکنون ابهاماتی وجود دارد مبنی بر اینکه این تعداد دستگاهی که در کشور وجود دارد، به چه شکلی قرار است رجیستر شوند.»
عالیان همچنین به ابهام به وجود آمده به خاطر عدم انتشار سازوکار این مصوبه اشاره می‌کند و به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «ابهاماتی در این باره وجود دارد. اکنون همه گوشی‌هایی که پیش از تاریخ 9 آبان‌ ماه به کشور وارد شده‌اند، به صورت مسافری نبوده‌اند؛ حتی اگر فرض را بر این بگیریم که به صورت مسافری وارد شده باشند همچنان مشخص نیست کدام یک در چه تاریخی وارد شده‌اند که بتوان از طریق پاسپورت IMEI آن را چک کرد و این تناسب‌سازی را انجام داد؛ اتفاقی که طبیعتا از طریق پاسپورت امکان‌پذیر نیست و بهترین روش برای آن استفاده از کد ملی است. به این ترتیب که کسی اگر یک سال پیش آی‌فون خود را به کشور وارد کرده و روی آن سیم‌کارت گذاشته باشد، این سیم‌کارت به یک کد ملی وصل است که در صورت فعال شدن در تاریخ مشخص سامانه همتا هم فعال‌سازی این گوشی را در آن بازه ثبت کرده است. بنابراین می‌توان با همگن‌سازی شماره ملی و سیم‌کارت، زمان شناسایی آن در شبکه ارتباطی کشور را تشخیص داد که این گوشی در چه تاریخی وارد شده است. اگر ‌سازو‌کار این باشد به راحتی می‌توان کار را پیش برد، اما با این همه هنوز هیچ‌ سازو‌کاری برای رجیستر اعلام نشده است.»
تخلف در پیش‌فروش
در این بین انتشار خبرهای ضد و نقیض از رجیستری آی‌فون و تعویق در اجرای قانونی و آغاز رویه ثبت تجاری این گوشی‌ها باعث شده است بازار دچار آشفتگی شده و به دنبال آن تخلفاتی هم ایجاد شود. رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل درباره این تخلفات به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «تا پیش از امروز هیچ بازرگانی نتوانسته است ثبت سفارش آی‌فون 16 انجام دهد، بنابراین هر پلتفرمی اقدام به فروش گوشی‌های آی‌فون سری 16 کرده باشد از دو حالت خارج نیست. در درجه نخست ممکن است گوشی مسافری فروخته‌ باشند که خلاف قانون بوده است، زیرا آی‌فون مسافری قابلیت فروش تجاری ندارد. از سوی دیگر، اگر هم منظور آنها از پیش‌فروش، حالت تجاری بوده است باید مجوز پیش‌فروش داشته باشند. در صورتی هم که فروشگاه مجوزی داشته باشد، صرفا یک مجوز کلی است؛ در حالی که اساسا مجوز پیش‌‌فروش برای موبایل وجود ندارد. ممکن است خالی‌فروشی نیز اتفاق افتاده باشد که در هر صورت تخلف است. تمام این اقدامات تخلف است، زیرا در بازاری که قرار بوده به صورت بازرگانی تعریف شود، هم قیمت‌گذاری دچار التهاب شده است و هم رونق را از آن گرفته‌اند.»
عالیان همچنین در خصوص وضعیت فعلی بازار موبایل توضیح می‌دهد: «نوسانات قیمت ارز در کنار حذف ارز نیمایی و انتقال به معاملات ارزی روی بازار، تامین کالا و مدل تقاضا در بازار تاثیر می‌گذارد. اما به مرور این اتفاق عادی می‌شود و امید می‌رود در بازار شب عید تخصیص‌ ارز انجام شود و در ثبت سفارش خللی ایجاد نشود. قاعدتا قیمت کالایی که به صورت تجاری وارد کشور می‌شود با کالای مسافری تفاوت دارد و این به نفع مردم است که صبر کنند تا بتوانند کالای تجاری بخرند، ولی از سوی دیگر کالای بازرگانی خدمات پس از فروش دارند که باعث می‌شود نه‌تنها مردم از آن منتفع شوند، بلکه به لحاظ خدمات پس از فروش هم به آنها اطمینان می‌دهد.»
در نهایت فعالان این حوزه معتقدند که احتمالا طی روزهای آینده بالاخره و پس از چند ماه سردرگمی، پرونده ابهامات آزادسازی واردات قانونی آی‌فون و رجیستری این گوشی‌ها بسته شود؛ ماجرایی که در صورت وقوع شاید بتواند آبی بر آتش آشفته‌بازار گوشی‌های اپل در ایران باشد.