بازار آریا - دنیای اقتصاد - عباس بیات : شرکت‌های تولیدکننده متانول بازار سهام، با توجه به قطعی مکرر گاز در فصل‌‌‌های پاییز و زمستان همواره با نزول تولیدات همراه شده‌‌‌اند. این وضعیت در سال‌جاری تشدید شده و طی تابستان و پاییز امسال مقادیر تولید و فروش متوسط نزول بیش از 10درصدی را تجربه کرده است. تشدید محدودیت‌های قطعی گاز موجب شده است تا رکود سنگینی در مقادیر تولید و فروش صنعت متانول رقم بخورد.
در کنار سنجش تناژ تولید و فروش، بررسی درآمد این صنعت نیز نشان می‌دهد که چه در سال 1402 و چه در تابستان و پاییز امسال، نزول شتاب درآمد مشهود بوده است. با وجود نزول تمامی متغیرهای مالی صنعت متانول، ارزیابی حاشیه سود این صنعت نشان می‌دهد که در تابستان و پاییز سال‌جاری وضعیت سودآوری آن در قیاس با سال گذشته بهبود چشمگیری را تجربه کرده است. در حالی که حاشیه سود شرکت‌های تولیدکننده متانول در سال 1402 به‌‌‌میزان 19درصد به‌‌‌ثبت رسیده، در پاییز سال‌جاری حاشیه سود این صنعت به 30درصد افزایش یافته است.

تقلیل تولید با قطعی گاز
با توجه به محدودیت‌های تولید در شرکت‌های متانولی بازار سرمایه، در بازه سالانه طی 13سال اخیر به‌طور میانگین هر سال 10میلیون تن متانول تولید شده و تولیدات این صنعت بدون تغییر باقی مانده است. روند تولیدات طی سال‌های اخیر با کاهش همراه شده است. در سال‌های 1400 و 1401 به‌‌‌ترتیب افت 12 و 2درصدی در مقادیر تولیدات متانولی‌‌‌ها رقم خورده و این کاهش در سال گذشته به صفر‌ درصد رسیده است. اصلی‌‌‌ترین عامل رکود در مقادیر تولید متانولی‌‌‌ها به کمبود گاز این صنعت بازمی‌گردد. گاز ورودی به شرکت‌های متانول‌‌‌ساز در عمده روزهای پاییز و زمستان با قطعی همراه می‌شود و همین امر موجب می‌شود تا شرکت‌های تولیدکننده نتوانند همچون گذشته تولید کنند. بنابراین بزرگ‌ترین ریسک فعلی متانولی‌‌‌ها قطعی گاز است. پس از آن افزایش نرخ گاز به‌عنوان ریسک دیگر متانول‌‌‌سازان بورسی مطرح می‌شود که با توجه به مصرف بالای گاز این صنعت هرگونه افزایش غیرمنتظره در نرخ فروش گاز می‌‌‌تواند عواقب بسیار بدی بر درآمد و به‌دنبال آن تولیدات متانولی‌‌‌ها داشته باشد. در مقیاس فصلی طی سال‌جاری وضعیت تولیدات متانولی‌‌‌ها فاجعه‌بار بوده است.
در تابستان و پاییز امسال مقدار تولیدات سه‌شرکت متانولی بازار سرمایه به‌‌‌ترتیب نزول 9 و 26درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. در مجموع طی 9ماه سال‌جاری، 6میلیون و 926هزار تن متانول توسط شرکت‌های بورسی تولید شده که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته با 18درصد کاهش همراه شده‌‌‌ است. بیشترین میزان افت مقادیر تولید طی سال‌جاری مربوط به شرکت «زاگرس» است. میزان تولیدات این شرکت در 9ماهه امسال به‌‌‌میزان 5میلیون و 222هزار تن به ثبت رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افت 22درصدی را تجربه کرده است.

نزول مقادیر فروش
در کنار بررسی مقادیر تولید شرکت‌های متانول، ارزیابی مقادیر فروش این صنعت می‌‌‌تواند وضعیت متغیرهای مالی این زیرمجموعه از صنعت شیمیایی بازار سرمایه را مشخص کند. بر این اساس در بازه سالانه به‌طور متوسط هر سال 5میلیون و 900هزار متانول توسط شرکت‌های این صنعت به فروش رسیده است. همچون روند تولیدات، مقادیر فروش متانولی‌‌‌ها هم در 13سال گذشته ثابت بوده و بدون تغییر باقی مانده است. در سال 1402 تناژ فروش این صنعت با افزایش 2درصدی به‌‌‌میزان 5میلیون و 540هزار واحد افزایش یافته است. در مقیاس فصلی طی تابستان و پاییز امسال مقادیر فروش شرکت‌های تولیدکننده متانول بازار سرمایه به‌‌‌ترتیب با کاهش 17 و 19درصدی همراه شده است. ظرف 9ماهه امسال مجموع تناژ فروش سه‌شرکت تولیدکننده این صنعت 3میلیون و 723هزار تن به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 17درصد افت را تجربه کرده است. همان‌طور که پتروشیمی زاگرس در مقیاس تولیدات بیشترین میزان کاهش مقادیر را طی سال‌جاری تجربه کرد، در زمینه مقادیر فروش نیز با ثبت افت 26درصدی بیشترین میزان کاهش تناژ فروش را به ثبت رساند.
جهش نرخ «شفن»
از آنجا که متانولی‌‌‌ها محصولات تولیدی خود را در بورس‌کالا و همچنین عمدتا به‌صورت صادراتی به فروش می‌‌‌رسانند، ریسک نرخ‌‌‌گذاری دستوری در متانولی‌‌‌ها بسیار پایین است. در 9ماه نخست امسال به‌طور میانگین 31درصد به نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های تولیدکننده متانول نسبت به 9ماه ابتدایی 1402 افزوده شده است. در این مقیاس بیشترین میزان رشد نرخ فروش مربوط به شرکت «شفن» است که با توجه به سهم صددرصدی صادرات در سبد درآمد خود، توانسته است متانول تولیدی خود را با 38درصد افزایش نسبت به 9ماه ابتدایی 1402 به فروش برساند. در بازه نقطه به نقطه طی آذرماه امسال به‌طور میانگین 38درصد به نرخ فروش سه‌متانول‌‌‌ساز بازار سرمایه افزوده شده است. این در حالی است که «شفن» با جهش 48درصدی نرخ متانول خود موفق شده است در این مقیاس نیز بیشترین میزان رشد نرخ فروش را به ثبت برساند. همچنین مقایسه نرخ فروش آذرماه متانولی‌‌‌ها با متوسط سال‌جاری از افزایش 16درصدی نرخ فروش متانول در آذرماه حکایت دارد. طی نهمین‌ماه از سال‌جاری «شفن» همچون مقیاس‌‌‌های دیگر با ثبت افزایش 26درصدی نرخ فروش آذرماه خود توانسته است بیشترین میزان رشد نرخ را تجربه کند.

رکود درآمدی
طی 13سال گذشته هر سال به‌طور متوسط 31درصد به درآمد فروش شرکت‌های تولیدکننده متانول بازار سرمایه افزوده شده است. طی سال گذشته مجموع درآمد فروش ثبت‌شده توسط سه‌متانول‌‌‌ساز بازار سرمایه به‌‌‌میزان 49هزار و 900میلیارد تومان بوده که در مقایسه با سال ماقبل رشد 22درصدی را تجربه کرده است. این میزان افزایش نشان می‌دهد که شتاب درآمد متانولی‌‌‌ها در قیاس با متوسط سالانه 9درصد کاهش یافته است. اصلی‌‌‌ترین عامل نزول درآمدی این صنعت به کاهش مقادیر فروش آن برمی‌‌‌گردد. به‌دنبال محدودیت‌های گازی متانول‌‌‌سازان، تناژ فروش این صنعت با کاهش همراه شده و اثر خود را بر درآمد و سودآوری گذاشته است. در مقیاس فصلی طی سال‌جاری نزول شتاب درآمدی واضح بوده است.
طی پاییز و زمستان سال‌جاری درآمد فروش متانولی‌‌‌ها در قیاس با مدت مشابه سال گذشته به‌‌‌ترتیب رشد 4 و صفر درصدی را تجربه کرده است. در 9ماهه امسال مجموع فروش شرکت‌های متانول‌‌‌ساز بازار سرمایه به‌‌‌میزان 43هزار میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با 9ماه ابتدایی 1402 تنها 13درصد افزایش یافته است. در 9ماهه سال‌جاری شرکت «شفن» با ثبت فروش 10هزار میلیارد تومان، موفق شد درآمد خود را نسبت به 9ماه آغازین 1402، 40درصد افزایش دهد و با این اوصاف بیشترین میزان جهش درآمد را طی سال‌جاری تجربه کند.
رشد متغیرهای سودآوری
ارزیابی متغیرهای سودآوری شرکت‌های متانول‌ساز بازار سرمایه نشان می‌دهد به‌رغم صعود حاشیه سود این صنعت طی سال‌های اخیر، در سال 1402 وضعیت سودآوری این صنعت با کاهش همراه شده است. در سال گذشته حاشیه سود صنعت متانول به‌‌‌میزان 19درصد ثبت شده که این میزان حاشیه سود در مقایسه با میانگین سالانه 28درصد کاهش یافته است. با این حال در مقیاس فصلی در تابستان و پاییز امسال وضعیت سودآوری شرکت‌های متانول‌ساز بازار سهام بهبود چشمگیری را تجربه کرده است؛ به‌طوری که حاشیه سود تابستان و پاییز سال‌جاری به‌‌‌ترتیب 34 و 30درصد به ثبت رسید. با این اوصاف وضعیت سودآوری صنعت متانول در سال‌جاری بهبود خوبی را نسبت به مقیاس سالانه تجربه کرده است. در میان سه شرکت تولیدکننده متانول بازار سهام، «شخارک» بالاترین میزان سودآوری را به ثبت رسانده است. حاشیه سود این شرکت در سال 1402 به میزان 28درصد به ثبت رسیده بود. همچنین متوسط حاشیه سود پتروشیمی خارک در پاییز سال‌جاری 29درصد بوده که با این اوصاف چه در مقیاس سالانه و چه در بازه فصلی «شخارک» بیشترین میزان حاشیه سود را تجربه کرده است.