بزرگنمايي:

بازار آریا - مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با تبیین مهمترین اقدام‌های این شرکت در سال 1403 از تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام، کاهش قاچاق سوخت، افزایش تولید فرآورده‌های نفتی و ... به‌عنوان برنامه‌های سال 1404 نام برد و گفت: خط قرمز صنعت پالایش در دولت چهاردهم کاهش عدد اکتان بنزین است.

«در سال‌های گذشته پنج طرح 300 هزار بشکه‌ای تعریف شد که میانگین پیشرفت آنها فقط 3 درصد است و این پروژه‌ها به بیش از 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارند، بنابراین تصمیم داریم تنها روی یک طرح 300 هزار بشکه‌ای و یک پتروپالایشگاه متمرکز شویم تا بتوانیم آنها را به سرانجام برسانیم.» محمدصادق عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران این را می‌گوید و اعلام می‌کند: «از ابتدای دولت چهاردهم، 24 طرح اصلی و اولویت‌دار را که در بخش‌های تولید و انتقال پیشرفت بالایی داشتند شناسایی کرده‌ایم. تمرکز ما این است که این طرح‌ها را به اتمام برسانیم و از آغاز طرح‌های جدید و بدون پیشرفت واقعی خودداری کنیم، چراکه اولویت ما تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام است.»
او در گفت‌وگو حدود دو ساعته با شانا با یادآوری تلاش کارکنان این شرکت برای تأمین سوخت در روزهای سخت و سرد سال 1403 اظهار می‌کند: «نگاه عامیانه جامعه بر این است که سوخت مایع به‌نحو مطلوب تحویل نشده و ذخایر نیروگاهی خالی بوده است؛ باید تأکید کنم که حجم ذخیره مفید قابل بهره‌برداری مخازن نیروگاه‌ها حدود 3.3 میلیارد لیتر است و سال 1403 به‌صورت تقریبی چهار بار مخازن نیروگاه‌ها پر و دوباره تخلیه شدند و این‌گونه نبود که سوخت مایع به نیروگاه‌ها تحویل نشده باشد، ازاین‌رو عامل اصلی ذخایر خالی نیروگاهی، مصرف بیش از اندازه نفت‌گاز بوده است.»
معاون وزیر نفت از قاچاق سوخت به‌عنوان یک چالش جدی که سال‌هاست گریبان‌گیر کشور را گرفته یاد می‌کند: «ریشه اصلی قاچاق سوخت تفاوت قیمت است، به‌طور مثال، نفت‌گازی که در کشور با قیمت 300 تومان به ناوگان و مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود، در آن ‌سوی مرزها به قیمت 100 تا 110 هزار تومان معامله می‌شود، از این رو هیچ کسب‌وکاری در کشور اقتصادی‌تر از قاچاق سوخت نیست. ما به‌طور فعالانه در تلاشیم قاچاق را اگرچه نمی‌توان صفر کرد، به حداقل برسانیم.»
عظیمی‌فر با اعلام اینکه نزدیک 53 درصد ناوگان خودرویی کشور و بالای 90 درصد موتورسیکلت‌ها فرسوده هستند و این ناوگان فرسوده تا سه برابر ناوگان جدید سوخت مصرف می‌کنند، می‌گوید: «ناترازی در مصرف بنزین و نفت‌گاز یکی از چالش‌های اصلی است. قانون برنامه هفتم پیشرفت، مصرف روزانه 129 میلیون لیتر برای بنزین و 130 میلیون لیتر برای نفت‌گاز را هدف‌گذاری کرده است. برای مدیریت این ناترازی، باید سه رویکرد را به‌طور همزمان به‌ پیش ببریم.»
گفت‌وگوی شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) با محمدصادق عظیمی‌فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با پرسش‌هایی از عبور از روزهای سرد و سخت پارسال آغاز می‌شود، با ناترازی انرژی و مصرف سوخت ادامه می‌یابد و با قاچاق سوخت و راهبرد این شرکت در سال 1404 به پایان می‌رسد.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در عبور از روزهای سرد و سخت 1403 با چه چالش‌هایی مواجه بود؟
زمستان گذشته به دلایل مختلفی ازجمله کاهش ذخایر و شرایط جوی از سخت‌ترین دوره‌ها بود. از همان روزهای ابتدایی استقرار دولت چهاردهم، پیش‌بینی کردیم که با توجه به سطح ذخایر و ظرفیت انتقال سوخت به نیروگاه‌ها در آذر با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد، چراکه سطح ذخایر نیروگاهی در ابتدای دولت 43 درصد کمتر از مدت مشابه در سال 1402 بود و موضوع تأمین ذخایر نیروگاهی موضوعی است که از ابتدای سال در دستور کار وزارت نفت قرار می‌گیرد و پیش از ورود به فصل سرد سال باید سطح ذخایر نیروگاهی به حد مطلوبی برسد که تا ابتدای استقرار دولت چهاردهم تحقق نیافت و سطح ذخایر نیروگاهی 800 میلیون لیتر کمتر از مدت مشابه پارسال بود.
در این شرایط چه اقدام‌هایی را در دستور کار قرار دادید؟
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به‌عنوان متولی تأمین، تولید، انتقال و توزیع سوخت به نیروگاه‌ها به‌منظور عبور از زمستان سخت بر چند عامل ازجمله افزایش تولید و سطح ذخایر فرآورده‌های پالایشگاه‌ها متمرکز شد، چراکه اگر افزایش تولید در دستور کار قرار نمی‌گرفت در زمینه تحویل سوخت نیروگاهی با چالش‌های شدیدی روبه‌رو می‌شدیم. در نتیجه، توانستیم تولید نفت‌گاز را از 111 میلیون لیتر میانگین پنج ماهه ابتدای سال 1403 به‌طور میانگین و پایدار به بالای 120 میلیون لیتر در روز افزایش دهیم، اما افزایش تولید تنها بخشی از ماجرا بود و چالش دیگر، انتقال این تولیدات به نیروگاه‌ها، به‌ویژه نیروگاه‌های نیمه شمالی کشور بود، ازاین‌رو با استفاده از زیرساخت‌های موجود مانند خطوط لوله، ناوگان حمل فرآورده‌های نفتی و مخزن‌دارهای ریلی توانستیم این نیازها را پاسخ دهیم.
برای رفع این چالش و انتقال پایدار فرآورده‌ها چه کردید؟
یکی از اقدام‌های کلیدی انجام‌شده در سال 1403 راه‌اندازی خط لوله انتقال فرآورده از بندرعباس به رفسنجان با طول حدود 460 کیلومتر در آبان‌ بود، از زمان راه‌اندازی این خط لوله تاکنون روزانه حدود 15 میلیون لیتر فرآورده را به شمال کشور منتقل می‌کنیم، همچنین در حوزه ناوگان حمل جاده‌ای و ریلی، به‌صورت ضربتی حدود 3 تا 4 هزار ناوگان جدید اضافه کردیم و توانستیم ظرفیت انتقال سوخت را به‌صورت قابل‌توجهی افزایش دهیم.
چه مقدار سوخت مایع در سال 1403 به نیروگاه‌ها تحویل شده است؟
به گواه ارقام وزارت نیرو با استفاده از اقدام‌های انجام‌شده موفق شدیم تا 40 درصد بیشتر (معادل 6 میلیارد لیتر) از سال 1402، سوخت مایع به نیروگاه‌ها تحویل دهیم به‌گونه‌ای که در سال 1403 بیش از 22 میلیارد لیتر سوخت مایع به نیروگاه‌ها تحویل داده‌ایم که رکوردی تاریخی برای شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به‌شمار می‌رود. نگاه عامیانه جامعه بر این است که سوخت مایع به‌نحو مطلوب تحویل نشده و ذخایر نیروگاهی خالی است؛ باید تأکید کنم که حجم ذخیره مفید نفت‌گار قابل بهره‌برداری مخازن نیروگاه‌ها حدود 3.3 میلیارد لیتر است و سال 1403 به‌صورت تقریبی چهار بار مخازن نیروگاه‌ها پر و دوباره تخلیه شدند و این‌گونه نبود که سوخت مایع به نیروگاه‌ها تحویل نشده باشد، ازاین‌رو عامل اصلی ذخایر خالی نیروگاهی، مصرف بیش از اندازه نفت‌گاز بوده است که سبب شده با توجه به افزایش تحویل سوخت نیروگاهی، سطح ذخایر در وضع مطلوبی قرار نگیرد. تنها مجموعه‌ای که به‌طور کامل و بیش از تعهدات و تکالیف شعام در موضوع سوخت نیروگاه‌ها عمل کرد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بود.
آقای مهندس از بحث تأمین سوخت بگذریم، یکی از وظایف شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تحویل سوخت با کیفیت است، در سال 1403 چه اقدام‌هایی برای پروژه‌های افزایش کیفیت و بهبود فرآورده‌های نفتی انجام شد؟
خط قرمز صنعت پالایش در دولت چهاردهم کاهش عدد اکتان بنزین است، ازاین‌رو مجوزهای ارفاقی کاهش کیفیت اکتان بنزین را متوقف و به جای آن، بر افزایش تولید بنزین باکیفیت تمرکز کرده‌ایم ما به‌دنبال افزایش همزمان کمیت و کیفیت فرآورده‌های نفتی هستیم. خط قرمز صنعت پالایش در دولت چهاردهم کاهش عدد اکتان بنزین است، ازاین‌رو مجوزهای ارفاقی کاهش کیفیت اکتان بنزین را متوقف و به جای آن، بر افزایش تولید بنزین باکیفیت تمرکز کرده‌ایم. سال 1403 توانستیم به‌طور پایدار میانگین تولید بنزین پالایشگاه‌ها را از 97 میلیون لیتر در روز به 105 میلیون لیتر افزایش دهیم که این افزایش حدود 8 میلیون لیتری تولید بنزین از طریق استفاده از ظرفیت خالی واحدهای بنزین‌سازی حاصل شد، در عین حال با استفاده از اقدام‌های دیگر مانند افزایش 100 هزار بشکه‌ای خوراک پالایشگاه‌ها در روز نیز توانستیم تولید فرآورده‌های اصلی را افزایش دهیم.
مقدار تولید بنزین یورو 4 و یورو 5 و نفت‌گاز یورو 4 و یورو 5 نیز در 6 ماهه دوم 1403 نسبت به مدت مشابه سال‌های گذشته افزایشی بوده است، همچنین یکی از دستاوردهای مهم صنعت پالایش در سال 1403 بهره‌برداری از واحد هیدروکراکر پالایشگاه آبادان در آبان‌ بود. این واحد پیش از این افتتاح شده بود اما راه‌اندازی نشده بود، ازاین‌رو با بهره‌برداری از این واحد توانستیم 4 میلیون لیتر نفت‌گاز یورو 5 از آن تولید کنیم.
افزون بر این باتوجه به اینکه یکی از اولویت‌های اصلی ما ارتقای کیفیت است، در پالایشگاه شیراز واحد ایزومریزاسیون را به بهره‌برداری رساندیم و با استفاده از آن توانستیم کیفیت تمام بنزین تولیدی این پالایشگاه را به یورو 5 ارتقا دهیم. این اقدام‌ها ‌نه‌تنها کیفیت، بلکه بهره‌وری را نیز افزایش داده است و بدون نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان و تنها از طریق افزایش بهره‌وری طی مدت کوتاه 6 ماهه توانستیم با استفاده از همگرایی و هم‌افزایی موجود بین بخش‌های مختلف صنعت، ظرفیت تولید را به‌اندازه یک پالایشگاه جدید مانند پالایشگاه شهید سلیمانی افزایش دهیم.
این افزایش تولید چه تأثیری بر اقتصاد کشور داشت؟
اگر این مقدار افزایش تولید انجام نمی‌شد، مجبور به واردات بنزین و نفت‌گاز بودیم که با قیمت کنونی واردات، هزینه‌ای حدود 1.7 میلیارد دلار در مدت 6 ماه به کشور تحمیل می‌شد. این صرفه‌جویی مالی، نتیجه هم‌افزایی و همکاری بی‌سابقه‌ای است که بین شرکت ملی نفت، پالایشگاه‌ها و وزارت نفت ایجاد شد.
آقای مهندس، اولویت‌های شما در حوزه تولید چیست؟
در حوزه تولید، برنامه ما تمرکز بر پروژه‌های با پیشرفت بالا و منابع مالی کمتر است. برای مثال در سال‌های گذشته پنج طرح 300 هزار بشکه‌ای تعریف شد که میانگین پیشرفت آنها فقط 3 درصد است و این پروژه‌ها به بیش از 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارند در حوزه تولید، برنامه ما تمرکز بر پروژه‌های با پیشرفت بالا و منابع مالی کمتر است. برای مثال در سال‌های گذشته پنج طرح 300 هزار بشکه‌ای تعریف شد که میانگین پیشرفت آنها فقط 3 درصد است و این پروژه‌ها به بیش از 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارند، بنابراین تصمیم داریم تنها روی یک طرح 300 هزار بشکه‌ای و یک پتروپالایشگاه متمرکز شویم تا بتوانیم آنها را به سرانجام برسانیم.
مدیریت مصرف یکی از راه‌های مقابله با ناترازی است، چه اقدام‌هایی در این زمینه انجام شده است؟
تمرکز ما در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بر سیاست‌های غیرقیمتی بوده است. برای مثال، یکی از چالش‌ها، کاهش مصرف سی‌ان‌جی در کشور است. در دو، سه سال اخیر، مصرف سی‌ان‌جی از روزانه 24 میلیون مترمکعب به حدود 18 تا 19 میلیون مترمکعب کاهش یافته و روزانه 5 میلیون لیتر به مصرف بنزین به‌دلیل انتقال تقاضا از بخش سی‌ان‌جی به بنزین افزوده شده که ازجمله عوامل آن توسعه نیافتن زیرساخت‌های سی‌ان‌جی در کشور است. ما در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی دولت چهاردهم با انتشار اوراق صرفه‌جویی توانستیم مطالبات معوق پیمانکاران کارگاه‌های تبدیل سی‌ان‌جی را پرداخت و طرح تبدیل رایگان خودروهای عمومی تک‌سوز به دوگانه‌سوز را پس از وقفه طولانی‌مدت برای بار دیگر فعال کنیم.
چه برنامه‌هایی در زمینه ناوگان فرسوده کشور با توجه به نقش آنها در مصرف سوخت دارید؟
نزدیک به 53 درصد ناوگان خودرویی کشور و بالای 90 درصد موتورسیکلت‌ها فرسوده هستند و این ناوگان فرسوده تا سه برابر ناوگان جدید سوخت مصرف می‌کنند. بر اساس تکلیف قانون برنامه هفتم توسعه، 500 هزار ناوگان فرسوده باید اسقاط شوند، از این رو هم‌افزایی بسیار مناسبی بین شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و وزارت صمت صورت گرفته و به‌دنبال تدوین طرحی بزرگ برای نوسازی این ناوگان هستیم که بخش عمده‌ای از منابع مالی آن از محل صرفه‌جویی مصرف بنزین تأمین و جزئیات این طرح به‌زودی رونمایی می‌شود.
راهبردها و برنامه‌های شرکت ملی پالایش و پخش برای تحویل سوخت نیروگاهی در سال 1404 چیست؟
تأمین سوخت زمستانی نیازمند هماهنگی میان تولید و مصرف است و در وزارت نفت دولت چهاردهم از ابتدای سال 1404 برنامه‌ریزی خواهیم کرد تا ذخایر نیروگاه‌ها را به سطح مناسبی برسانیم، همچنین با افزایش تولید نفت‌گاز و توسعه توان حمل‌ونقل سعی می‌کنیم روند تحویل سوخت مایع به نیروگاه‌ها را با همین روند صعودی ادامه دهیم تا در آستانه فصل سرد سال، ذخایر سوخت نیروگاهی به بیشترین مقدار ممکن برسند.
با توجه به روند رو به رشد مصرف بنزین و نفت‌گاز در کشور چه راهکاری برای کاهش ناترازی در سال 1404 دارید؟
ناترازی در مصرف بنزین و نفت‌گاز یکی از چالش‌های اصلی است. قانون برنامه هفتم پیشرفت، مصرف روزانه 129 میلیون لیتر برای بنزین و 130 میلیون لیتر برای نفت‌گاز را هدف‌گذاری کرده است. برای مدیریت این ناترازی، باید سه رویکرد حفظ مسیر افزایش تولید و تکمیل طرح‌های توسعه‌ای، کاهش رشد مصرف از طریق بهینه‌سازی و مدیریت مصرف و اولویت‌بندی طرح‌ها با توجه به منابع مالی محدود را به‌طور همزمان به‌ پیش ببریم. از ابتدای دولت چهاردهم، 24 طرح اصلی و اولویت‌دار را که در بخش‌های تولید و انتقال پیشرفت بالایی داشتند شناسایی کرده‌ایم.
تمرکز ما این است که این طرح‌ها را به اتمام برسانیم و از آغاز طرح‌های جدید و بدون پیشرفت واقعی خودداری کنیم، چراکه اولویت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام است. این پروژه‌ها با وجود سهامداران خصوصی و حمایت دولت انجام می‌شود و نیازمند مدیریت و هماهنگی مداوم هستند، ازاین‌رو نشست‌های هفتگی متعددی برگزار می‌کنیم و بازدیدهای متعددی داریم تا هرچه سریع‌تر این طرح‌ها به بهره‌برداری برسند. ما در تلاشیم با تکمیل این طرح‌ها به اهداف قانون برنامه هفتم تا پایان دولت دست‌یابیم، البته این هدف‌گذاری اقدامی بسیار سخت و چالشی است.
از ابتدای دولت چهاردهم، 24 طرح اصلی و اولویت‌دار را که در بخش‌های تولید و انتقال پیشرفت بالایی داشتند شناسایی کرده‌ایم. تمرکز ما این است که این طرح‌ها را به اتمام برسانیم و از آغاز طرح‌های جدید و بدون پیشرفت واقعی خودداری کنیم کدام طرح‌ها و پروژه‌ها در اولویت بهره‌برداری در سال 1404 هستند؟
در زمینه پروژه‌های پالایشی، دو طرح کلیدی داریم. پالایشگاه آدیش با ظرفیت 60 هزار بشکه در روز که متعلق به بخش خصوصی است و در بهار سال 1404 به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین فاز نخست پالایشگاه مهر خلیج‌فارس با ظرفیت 120 هزار بشکه در روز که از سوی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا اجرا شده است، در سال 1404 به بهره‌برداری می‌رسد. در حوزه طرح‌های کیفی‌سازی نیز طرح کیفی‌سازی نفت‌گاز پالایشگاه شیراز در ابتدای سال 1404 به بهره‌برداری می‌رسد و با استفاده از این طرح، تمام نفت‌گاز تولیدی پالایشگاه شیراز به استاندارد یورو ارتقا می‌یابد. افزون بر این، طرح کیفی‌سازی بنزین پالایشگاه تهران نیز در دست اقدام است و امیدواریم با پیگیری‌های انجام‌شده تا پایان سال 1404 بتوانیم این طرح را به بهره‌برداری برسانیم و تمام بنزین تولیدی این پالایشگاه را به استاندارد یورو 4 و 5 ارتقا دهیم.
چه برنامه‌هایی در حوزه زیرساخت انتقال فرآورده‌های نفتی در دست اجرا دارید؟
هدف‌گذاری ما برای احداث هزار کیلومتر خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی تا پایان سال 1403 تقریباً محقق شد و امیدواریم در سال 1404 با حضور رئیس‌جمهوری، هزار کیلومتر خطوط لوله جدید به ارزشی بیش از 800 میلیون دلار بهره‌برداری شود. این خطوط شامل خط لوله بندرعباس - رفسنجان، خط لوله سبزآب - ری و خطوط انتقال فرآورده به نیروگاه‌ها هستند که گامی مهم در کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری در انتقال سوخت است.
انتقال سهمیه بنزین به کارت بانکی که در دستور کار شرکت است، با چه هدفی انجام می‌شود؟
براساس قانون بودجه سال 1404، وزارت نفت مکلف شده تا ابتدای تابستان 1404 زیرساخت سوخت‌گیری مبتنی بر کارت بانکی را فعال کند. اجرای این سامانه بسیار پیچیده است، زیرا ذی‌نفعان متعددی مانند نظام بانکی، مردم، پلیس راهور، سازمان پدافند و وزارت نفت در آن دخیل هستند. ما در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در حال طراحی معماری سامانه هوشمند جدیدی هستیم که با اجرای پایلوت‌ها، بتوان بدون چالش خاصی این سامانه را عملیاتی کرد.
اجرای این سامانه جدید نه به معنای افزایش قیمت و نه تغییر در سهمیه‌بندی است، بلکه هدف آن ارتقای نحوه سوخت‌گیری و شناسایی انحراف‌های احتمالی در جایگاه‌های سوخت است، همچنین این سامانه ابزارهای جدیدی برای تحلیل داده‌ها فراهم می‌کند که نقش مهمی در مدیریت مصرف سوخت خواهد داشت.
باتوجه به تمرکز دولت بر جلوگیری از قاچاق، برنامه شما در این زمینه چیست؟
قاچاق سوخت از چالش‌های جدی است که ریشه اصلی آن تفاوت قیمت است، به‌طور مثال، نفت‌گازی که در کشور با قیمت 300 تومان به ناوگان و مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود، در آن ‌سوی مرزها به قیمت 100 تا 110 هزار تومان معامله می‌شود، از این رو هیچ کسب‌وکاری در کشور اقتصادی‌تر از قاچاق سوخت نیست. در چند ماه اخیر با ورود مستقیم رئیس‌جمهوری، وزیر نفت و مقام‌های ارشد، تلاش‌ها برای مقابله با این پدیده شدت گرفته و اقدام‌های متعددی در حال اجراست.
قاچاق سوخت سال‌هاست که گریبان‌گیر کشور است و خوشبختانه امروز این چالش به‌صراحت مطرح می‌شود و دیگر نیازی به پنهان‌کاری یا انکار نیست. ما به‌طور فعالانه در تلاشیم قاچاق را اگرچه نمی‌توان صفر کرد، به حداقل برسانیم. منشأ اصلی قاچاق در بخش مصرف‌کننده است از این‌رو نظارت مؤثر بر مصرف‌کنندگان نهایی و شناسایی منابع انحراف بسیار ضروری است.
اواخر سال گذشته اطلاعات مصرف سوخت را از سامانه هوشمند سوخت با سه دیتابیس دیگر، شامل دوربین‌های جاده‌ای و سامانه‌های بارنامه، تطابق دادیم. نتایج این تحلیل نشان داد از 160 هزار ناوگان بررسی‌شده، 60 هزار ناوگان تطابق اطلاعاتی نداشتند و معادل 360 میلیون لیتر مصرف اضافی سوخت داشته‌اند.
قاچاق سوخت سال‌هاست که گریبان‌گیر کشور است و خوشبختانه امروز این چالش به‌صراحت مطرح می‌شود و دیگر نیازی به پنهان‌کاری یا انکار نیست. ما به‌طور فعالانه در تلاشیم قاچاق را اگرچه نمی‌توان صفر کرد، به حداقل برسانیم
چه اقدام‌هایی برای نظارت دقیق‌تر برای پیشگیری از قاچاق سوخت در حال اجراست؟
ما بر تقاطع‌گیری اطلاعات مصرف سوخت و شناسایی انحراف‌ها تمرکز کرده‌ایم. برنامه‌های متعددی در این زمینه در حال اجراست و امیدواریم با همکاری دستگاه‌های مربوط بتوانیم مصرف غیرضروری را کاهش دهیم، همچنین با توسعه زیرساخت‌ها در بخش‌های دیگر، مانند کشاورزی و معدن، می‌توانیم سوخت مصرفی را بهینه‌تر توزیع کنیم. برای مثال در بخش کشاورزی، رشد مصرف سوخت در 10 سال گذشته با رشد سطح زیر کشت مطابقت نداشته است، همچنین در بخش معدن نیز معادنی وجود دارند که فعالیتی ندارند، اما همچنان یارانه سوخت دریافت می‌کنند. این موارد نشان‌دهنده اهمیت مدیریت مؤثر مصرف در کاهش قاچاق است.
یکی از چالش‌های بزرگ در حوزه معادن، انحراف‌های ناشی از عدم نظارت مؤثر است. برای مثال یارانه سوختی که به معادن اختصاص می‌دهیم، سالانه حدود 65 همت است، در حالی‌ که دولت تنها 50 همت از حق بهره مالکانه دریافت می‌کند. این بدان معناست که اگر سوخت این معادن فروخته شود، عایدی بیشتری برای دولت خواهد داشت. چنین انحراف‌هایی که بر اثر عدم نظارت مؤثر بر مصرف به‌وجود می‌آید، سبب از بین رفتن بسیاری از مشاغل مولد کشور شده است، به‌طوری ‌که برخی افراد سوخت دریافت می‌کنند، اما فعالیتی ندارند و تنها از فروش سوخت ارتزاق می‌کنند.
ما یک تفاهم‌نامه با شرکت‌های مپنا، شرکت طراحی و ساختمان نفت و ایرانسل امضا کرده‌ایم که بر اساس این تفاهم‌نامه، تمام نقاط مبادله سوخت را به سیستم‌های اندازه‌گیری تجهیز و داده‌ها را در یک مرکز مانیتورینگ جمع‌آوری می‌کنیم. این سیستم به ما امکان می‌دهد هر قطره فرآورده تولیدشده از پالایشگاه را تا مقصد نهایی مصرف‌کننده ردیابی کنیم. این طرح در سه فاز تعریف شده است و به مرور این فازها به بهره‌برداری می‌رسند.
پیش‌بینی می‌کنید با اجرای این طرح‌ها چه مقدار از عرضه خارج از شبکه پیشگیری شود؟
آمار عرضه خارج از شبکه به‌صورت دقیق در دسترس نیست، اما یک هدف‌گذاری چالشی برای همکاران در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در نظر گرفته‌ایم. قاچاق، بیشتر در حوزه نفت‌گاز است، مصرف نفت‌گاز کشور حدود 120 میلیون لیتر در روز است که 60 میلیون لیتر آن در بخش حمل‌ونقل و مابقی نیز در بخش نیروگاه‌ها، صنایع و کشاورزی مصرف می‌شود. هدف‌گذاری‌ که برای همکاران در سال جدید مقرر کرده‌ایم این است که مصرف بخش غیرنیروگاهی را از میانگین روزانه 90 میلیون لیتر سال 1403 به میانگین روزانه 85 میلیون لیتر در سال 1404 کاهش دهیم. این کاهش 5 میلیون لیتری نفت‌گاز حدود 1.1 میلیارد دلار صرفه‌جویی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت.
و به‌عنوان پرسش پایانی، راهبرد اصلی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در سال 1404 چیست؟
مجموعه اقدام‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در حوزه افزایش تولید و مدیریت مصرف، به‌منظور کاهش بار ناترازی انجام می‌شود و هدف ما این است که در برخی فرآورده‌ها مصرف را نزولی کنیم و در فرآورده‌هایی مانند بنزین و نفت‌گاز روند افزایش تولید را در سال آتی ادامه دهیم تا بتوانیم ناترازی را کاهش دهیم و باری را که روی منابع عمومی کشور است به حداقل برسانیم.
نگین سلیمیان