بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - سارا نصیری : به نظر می‌رسد سال 1404 برای صنایع سخت‌تر خواهد شد اگر برای مساله تامین مالی این بخش چاره‌اندیشی نشود. از آنجا که 89درصد تامین مالی سالانه و رسمی بخش تولید از مسیر بانک است و سیاست کنترل ترازنامه مسیر را برای دریافت تسهیلات بر بسیاری از بخش‌های صنعتی و معدنی بسته، مسیر بورس راه جذاب و کم‌هزینه‌ای برای جذب نقدینگی است. با‌این‌حال رکود حاکم بر بورس موجب شده از این بخش نیز چیز زیادی نصیب تولید نشود. تقسیم پیاپی سود در طول سال مالی، فضای پرابهام بازار ثانویه، سود بالای بازارهای دارایی نظیر ارز، رمزارز و طلا در کنار رونق اندک بازار برای عرضه اولیه سهام همه از مسیرهایی است که بر خشکیدگی مالی شرکت‌های صنعتی در ایران اثر گذاشته است. به همین دلیل می‌توان ادامه وضع موجود در بازار سرمایه را دور شدن صنایع از تامین مالی دانست. بدیهی است وقتی صنعت دچار کمبود نقدینگی باشد و دست صنعتگر از منابع مالی برای توسعه و تکمیل پروژه دور بماند، پتانسیل رشدزایی اقتصاد کاسته می‌شود.
بازار سرمایه به‌عنوان یکی از ارکان اصلی نظام مالی، نقشی حیاتی در تامین مالی صنایع و توسعه اقتصادی ایفا کرده و در صورت اجرای سیاست‌های اصولی، امکان تزریق منابع به بخش صنعت را دارد. این بازار با جذب سرمایه‌های خرد و کلان، امکان تامین مالی پروژه‌های بزرگ صنعتی را فراهم می‌سازد و به رشد و پویایی اقتصاد کمک می‌کند. در بسیاری از کشورهای جهان، بازار سرمایه به‌عنوان منبع اصلی تامین مالی صنایع شناخته می‌شود و سهم قابل‌توجهی در این زمینه دارد. در ایران، با وجود پتانسیل‌های موجود، سهم بازار سرمایه در تامین مالی صنایع محدود است. 
بر‌اساس آمارهای موجود، تنها 11درصد از تامین مالی صنایع از طریق بازار سرمایه انجام می‌شود. این در حالی است که در کشورهای در‌حال‌توسعه‌ای مانند مالزی و ترکیه، بازار سرمایه نقش پررنگ‌تری در تامین مالی صنایع ایفا می‌کند.در مالزی، بازار سرمایه یکی از ابزارهای اصلی تامین مالی شناخته می‌شود. این کشور با ایجاد بازارهای سهام جایگزین مانند بازار ACE، فرصت‌های متعددی برای بنگاه‌های فعال در تمامی بخش‌های اقتصادی فراهم کرده است. این بازارها به شرکت‌ها اجازه می‌دهند بدون محدودیت‌های سختگیرانه وارد بازار سرمایه شوند و از طریق انتشار اوراق بدهی و سهام، منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کنند. این رویکرد باعث شده مالزی در توسعه اقتصادی خود به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد.
ترکیه نیز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بازار سرمایه، توانسته است سهم قابل‌توجهی از تامین مالی صنایع را از این طریق فراهم کند. این کشور با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و تسهیل فرآیندهای ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه، امکان جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی را فراهم کرده است. این اقدامات منجر به افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعتی و در نهایت رشد اقتصادی پایدار در ترکیه شده است.در مقابل، در ایران تامین مالی صنایع بیشتر متکی به سیستم بانکی است و بازار سرمایه نتوانسته است نقش موثری در این زمینه ایفا کند. این وابستگی به سیستم بانکی، محدودیت‌هایی را در تامین مالی پروژه‌های بزرگ صنعتی ایجاد کرده و رشد اقتصادی را با چالش‌هایی مواجه ساخته است.
با توجه به تجربیات موفق سایر کشورها ضروری است که ایران نیز با تقویت زیرساخت‌های بازار سرمایه و تسهیل فرآیندهای ورود شرکت‌ها به این بازار، سهم بازار سرمایه در تامین مالی صنایع را افزایش دهد. این اقدام می‌تواند به تنوع‌بخشی در منابع تامین مالی، کاهش وابستگی به سیستم بانکی و درنهایت رشد و توسعه پایدار اقتصادی منجر شود.
در شرایطی که بازار سرمایه با کاهش ارزش و افت سودآوری مواجه شود، تاثیرات آن تنها به سرمایه‌گذاران محدود نمی‌شود، بلکه بخش‌های کلیدی اقتصاد، از جمله صنعت و تولید نیز تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. برای بررسی این موضوع، با فرهاد خان‌میرزایی، حمید میرمعینی و روزبه درخشان گفت‌وگویی داشتیم تا به تحلیل اثرات رکود بازار سرمایه بر سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و روند تولید بپردازیم.
کاهش تمایل شرکت‌ها برای تامین مالی از طریق بورس
فرهاد خان‌میرزایی در خصوص تاثیر رکود بازار سرمایه بر تولیدات و سرمایه‌گذاری‌های صنعتی اظهار کرد که بخش مهمی از سرمایه‌گذاری‌های کشور از طریق شرکت‌های بورسی انجام نمی‌شود و در مقایسه با کل اقتصاد، سهم بازار سرمایه در تامین مالی چندان بزرگ نیست. بااین‌حال، تاثیر آن از طریق دو بخش اصلی، یعنی بازار اولیه و بازار ثانویه، قابل بررسی است.این دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف افزود که بازار اولیه و ثانویه به ‌هم مرتبط هستند، به‌طوری‌که رونق بازار ثانویه موجب افزایش تمایل شرکت‌ها برای ورود به بازار اولیه و جذب منابع مالی می‌شود. 
اما رکود بازار سرمایه این جذابیت را کاهش داده و شرکت‌ها را از افزایش سرمایه منصرف می‌کند. در چنین شرایطی، سهامدارانی که از بازده سرمایه‌گذاری خود سودی کسب نکرده‌اند، به دنبال دریافت سود تقسیمی از شرکت‌ها هستند.این کارشناس اقتصادی تصریح کرد که افزایش فشار برای پرداخت سود تقسیمی موجب کاهش منابع داخلی شرکت‌ها می‌شود. از آنجا که این منابع یکی از اصلی‌ترین راه‌های تامین مالی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید هستند، کاهش آنها، توان شرکت‌ها برای توسعه و سرمایه‌گذاری صنعتی را محدود می‌کند.
رونق بازار سرمایه؛ کلیدی برای توسعه اقتصادی
میرمعینی در خصوص تاثیر رکود بازار سرمایه بر تولیدات صنعتی و سرمایه‌گذاری‌های صنعتی اظهار کرد که بازار سرمایه نقشی اساسی در تامین مالی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس دارد. وی افزود که بسیاری از هلدینگ‌های بزرگ در بورس و فرابورس حضور دارند و تامین مالی از طریق بازار سرمایه می‌تواند به تامین سرمایه در گردش شرکت‌های زیرمجموعه این هلدینگ‌ها و سایر بنگاه‌های اقتصادی کمک کند.این استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد که رونق بازار سرمایه ارتباط مستقیمی با میزان بازدهی آن برای سرمایه‌گذاران دارد. در صورتی که بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران تامین نشود، جریان نقدینگی به سمت بازار سرمایه حرکت نخواهد کرد و سرمایه ثابتی که برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها ضروری است، تشکیل نخواهد شد.
در چنین شرایطی، تامین مالی از طریق بازار سرمایه دشوار یا حتی غیرممکن خواهد شد.این صاحب نظر بورسی یاد آور شد در بسیاری از کشورها، توسعه مالی و رونق بازار سرمایه یکی از عوامل کلیدی توسعه اقتصادی شناخته می‌شود. وی به تجربه کشورهایی مانند مالزی و ترکیه اشاره کرد که در روند توسعه اقتصادی خود، توسعه بازار سرمایه را به‌عنوان یک محرک اساسی در نظر گرفته‌اند. 
این کشورها از بازار سرمایه نه‌تنها برای تامین مالی از طریق اوراق بدهی، بلکه از طریق اوراق مالکیتی نیز بهره برده‌اند.وی تاکید کرد که رونق بازار سرمایه تابعی از میزان سودآوری شرکت‌های فعال در بورس و فرابورس است و این سودآوری نیز مستقیما تحت‌تاثیر شرایط اقتصادی و سیاستگذاری‌های کلان اقتصادی قرار دارد.در پایان، میرمعینی این روند را یک چرخه به‌هم‌پیوسته دانست و بیان کرد که در صورت رشد اقتصادی، بازار سرمایه نیز رونق خواهد یافت و از سوی دیگر، رونق بازار سرمایه تاثیر مثبتی بر رشد و توسعه اقتصادی خواهد داشت.
بازار سرمایه؛ معلولی برای رونق تولید
روزبه درخشان در خصوص تاثیر رکود بازار سرمایه بر تولیدات و سرمایه‌گذاری‌های صنعتی بیان کرد که بازار سرمایه خود معلول تولیدات است و برای رونق آن، ابتدا باید رشد اقتصادی و سودآوری شرکت‌ها اتفاق بیفتد. وی افزود که معاملات ثانویه در بازار سرمایه تاثیر چندانی بر تولیدات ندارد و این تاثیرگذاری در بازار اولیه که شرکت‌های تولیدی می‌توانند تامین مالی انجام دهند، بیشتر مشاهده می‌شود.وی تصریح کرد که عوامل متعددی بر رونق بازار سهام تاثیر می‌گذارند که مستقیما به تولیدات شرکت‌ها مرتبط نیستند. 
برای مثال، نرخ بهره بالا باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به جای ورود به سهام، سرمایه خود را به سمت اوراق درآمد ثابت و صندوق‌های کم‌ریسک هدایت کنند. همچنین، افزایش ریسک‌های سیستماتیک، چه در سطح ملی و چه بین‌المللی، سرمایه‌ها را به سمت دارایی‌های امن‌تری مانند طلا سوق می‌دهد.این دانش‌آموخته دانشگاه تهران یادآور شد که رشد تولید شرکت‌ها و افزایش سودسازی آنها، عامل اصلی رونق بازار سرمایه است. وی توضیح داد که شرکت‌های تولیدی برای افزایش تولید و سودآوری خود، نیازمند شرایط تجاری مساعد هستند. برای مثال، در صورت نبود تحریم‌ها، شرکت‌ها می‌توانند محصولات خود را راحت‌تر در بازارهای بین‌المللی به فروش برسانند و رقابت‌پذیری بیشتری داشته باشند. 
همچنین، کاهش نرخ بهره می‌تواند هزینه‌های تامین مالی را کاهش داده و سرمایه‌گذاری در تولید را افزایش دهد که این امر به کنترل هزینه‌ها و بهبود سودسازی شرکت‌ها منجر می‌شود.این فعال بازار سرمایه تصریح کرد زمانی که شرکت‌ها سودآوری خود را افزایش دهند، این امر در گزارش‌های مالی آنها منعکس شده و سرمایه‌گذاران را به خرید سهام تشویق می‌کند، که در نهایت موجب رونق بازار سرمایه می‌شود. درخشان در پایان افزود که رکود بازار سرمایه به‌تنهایی عامل کاهش تولید در شرکت‌ها نیست، بلکه این رابطه برعکس است؛ یعنی افزایش تولید و سودآوری شرکت‌ها به رونق بازار سرمایه منجر می‌شود.
نتیجه‌گیری کلی
بازار سرمایه نقش بسیار مهمی در تامین مالی صنایع و رشد اقتصادی دارد. کشورهای موفق مانند مالزی و ترکیه با استفاده بهینه از ظرفیت‌های بازار سرمایه توانسته‌اند تامین مالی صنایع خود را از طریق این بازار گسترش دهند و رشد اقتصادی پایداری را تجربه کنند. در مقابل، بورس در ایران با سهم بسیار کم و 11درصدی از تامین مالی صنایع، هنوز نتوانسته است از پتانسیل‌های این بازار به‌طور کامل بهره‌برداری کند. بنابراین، برای رسیدن به توسعه اقتصادی و کاهش وابستگی به سیستم بانکی، نیاز است ایران با اصلاحات لازم در زیرساخت‌های بازار سرمایه و تسهیل ورود شرکت‌ها به این بازار، شرایط را برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی فراهم کرده و سهم بازار سرمایه در تامین مالی صنایع را افزایش دهد. این اقدام می‌تواند به رشد پایدار اقتصادی کشور کمک کرده و آینده‌ای روشن‌تر برای صنایع و تولیدات صنعتی رقم بزند.