بزرگنمايي:

بازار آریا - پویا جبل‌عاملی* وقتی خاویر میلی قدرت را در آرژانتین به دست گرفت، کمتر کسی باور داشت وی بتواند با راه‌حل «اره‌ای» خودش برای قلع‌وقمع دستگاه بوروکراتیک دولتی، بیش از چند صباحی در کاخ ریاست‌جمهوری بماند. رسانه‌های لیبرال با وجود باور به منطق درست استراتژی وی، بیم آن را داشتند که خط‌مشی افراطی باعث شود تا او به‌زودی توسط گروه‌های ذی‌نفع، پرونیست‌ها و دیگر رقبای سیاسی به زیر کشیده شود. اما وی توانست همچنان بر اریکه قدرت باشد و به مردم نشان دهد مشکل دقیقا کجاست. مشکل تورم سه‌رقمی خیره‌کننده آرژانتین و بی‌ثباتی‌های پولی و فقر گسترده، دولت عریض و طویل و ناکارآمد است. مشکل کسری بودجه است. مشکل اقتصاد حمایتی، تعرفه‌محور و دولتی است.
میلی در گام اول تعداد وزارتخانه‌ها را از 19به 9 کاهش داد. همراه با این کاهش، 30هزار کارمند دولتی راهی خانه‌هایشان شدند. اصطلاحی در آرژانتین برای کارمندان دولتی استفاده می‌شود به نام «نوکی» (Gnocchi) که خود این کلمه نوعی شیرینی است که مهاجران ایتالیایی‌تبار به آرژانتین آوردند. کارمندان دولت چون حقوق دریافت می‌کنند، اما کار آن‌چنانی برای مردم نمی‌کنند در واقع صاحب پستی شدند که چون «نوکی» خوشمزه است! میلی، نوکی‌ها را جمع کرد. در پی این تحول میلی توانست کسری بودجه شدید دولت را به مازاد تبدیل کند؛ امری کم‌سابقه در تاریخ آرژانتین.
آخرین آمار عملیاتی بودجه نشان می‌دهد با وجود تورم 166درصدی نقطه به نقطه، هزینه دولت 114درصد رشد داشته، یعنی به شکل واقعی کاهش داشته و درآمد دولت نیز 256درصد رشد داشته است. این اقدامات باعث شد تورم 292درصدی آوریل در آخرین آمار به 166درصد برسد. پس از ثبات بودجه‌ای دولت، میلی به سمت باز کردن فضای کسب‌وکار از طریق اره کردن مقررات و مجوزهای دولتی و همچنین برداشتن موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای تجارت رفته است. یکی از بزرگ‌ترین اقدامات وی آن است که اگر فرد و شرکتی درخواستی برای صدور مجوز داشته باشد و در مهلت مقرر دولت پاسخی ندهد، سکوت دولت به معنای رضایت وی است و درخواست‌کننده می‌تواند کار خود را انجام دهد.
هرچند مشکلات بسیاری اقتصاد فقرزده آرژانتین دارد و گروه‌هایی که منافع آنها از طریق موانع، مقررات و رانت‌های دولتی تضمین می شود در پی سرنگونی میلی هستند و همچنین خود سرعت عملکرد دولت میلی هم تبعاتی در پی داشته، آن‌چنان که قدرت پزو به شکل واقعی چنان رشد داشته است که بخش صادرات و تولید آرژانتین از آن ضربه خورده، اما نکته آنجاست که استراتژی مشخص از سوی میلی و توانایی وی در اعمال سیاست‌هایش باعث شده است زمین بازی اقتصاد در آرژانتین به کل با پیش از حضور وی تغییر کند.
این سوی دنیا اما، مایی هستیم که شباهت‌های بسیاری با آرژانتینی‌ها داریم. کسری بودجه حداقل 850همتی امسال که 30درصد بودجه عمومی را شامل می‌شود، گسترش حداقل دو دهکی فقر در سال‌های اخیر، بوروکراسی عریض و طویل با نیروی کار مازاد دستگاه‌های دولتی، فرآیند صعب‌العبور در راه تجارت و موانع بیشمار اداری برای معامله ارز، مداخلات قیمتی در تمامی بازارها، پیچیدگی‌های اخذ مجوز کسب‌وکار و مالیات‌دهی و بیمه، ناترازی‌های مختلف از انرژی گرفته تا بانکی و... همچنین به این لیست بلند بالا اضافه کنید تحریم‌های اقتصادی و منفک شدن از زنجیره ارزش جهانی را. چگونه می‌توان از شر این بیماری‌های ساختاری خلاص شد؟ دستگاه‌های اقتصادی دهه‌هاست به دنبال پیدا کردن راه‌حل هستند، اما نه تنها به این فرآیند کمکی نکرده‌اند، بلکه به بدتر شدن شرایط هم دامن زده‌اند.
ما برای بهینه کردن انرژی، مدیریت ارز، مالیات‌ستانی و بهینه کردن یارانه‌ها و... فقط به اضافه کردن پرسنل دولت و ایجاد بار مالی بیشتر برای دولت دامن زده‌ایم.
عزمی باید پیدا شود که واقعا اره به دست گیرد و وزارتخانه‌ها و نهاد‌ها و ارگان‌هایی را که از دولت بودجه می‌گیرند، مانند آرژانتین قلع‌وقمع کند. عزمی که بتواند حداقل 30درصد هزینه دولت را کاهش دهد؛ که بتواند روزگاری رویایی را برای ما رقم زند و بودجه دولت مازاد بیاورد. عزمی که بتواند دیوار تعرفه‌ها را از بین ببرد، واردات کالاها مانند خودرو را آزاد کند؛ که بتواند فرآیند بی‌ثمر و رانت‌خیز پیمان‌سپاری ارزی را بردارد و حق مالکیت و آزادی را به فعالان اقتصادی بازگرداند. عزمی باید پیدا شود که راه تنفس اقتصاد ایران را باز کند؛ که بتواند ایران را به جرگه اقتصاد جهانی بازگرداند؛ که بتواند حسرت عقب‌ماندگی شمال و جنوب خلیج‌فارس را رفع کند؛ راه‌حل را بدون ترس روی میز بگذارد و برای اجرایش دست به‌کار شود و از ریسک‌ها و خطراتش نهراسد. عزمی باید پیدا شود! خاویر میلی ایران کجاست؟
* سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد