بزرگنمايي:

بازار آریا - صادرات گاز روسیه به شماری از کشورهای اروپا از خاک اوکراین در پی پایان مهلت قرارداد ترانزیتی بین مسکو - کی‌یف، متوقف شد.

به گزارش خبرگزاری رویترز از مسکو/ کی‌یف، صادرات گاز طبیعی روسیه به اروپا از مسیر خطوط لوله ترانزیتی ساخته‌شده در دوران اتحاد جماهیر شوروی پیشین که از خاک اوکراین می‌گذرد، در ساعات اولیه روز یکم ژانویه سال 2025 میلادی (12 دی) در پی پایان قرارداد پنج‌ساله بین مسکو و کی‌یف متوقف شد، دو طرف که اکنون درگیر تنش هستند نتوانستند بر سر تمدید آن به توافق دست یابند.
توقف ترانزیت گاز طبیعی از قدیمی‌ترین مسیر انتقال گاز روسیه به اروپا به یک دهه روابط پرتنش بین مسکو و کی‌یف که در پی الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه در سال 2014 شعله‌ور شد، پایان می‌دهد.
اوکراین در سال 2015 میلادی خرید گاز طبیعی از روسیه را متوقف کرد اما تا پایان سال 2024 میلادی بر اساس پابرجا بودن قرارداد ترانزیتی گاز را به اروپا انتقال می‌داد.
آلمان گالوشچنکو، وزیر انرژی اوکراین در بیانیه‌ای گفت: ما ترانزیت گاز روسیه را متوقف کردیم، این یک رویداد تاریخی است. روسیه بازارهای گاز خود در اروپا را از دست می‌دهد و متحمل زیان‌های مالی خواهد شد. اروپا هم پیش‌تر تصمیم گرفته است گاز روسیه را کنار بگذارد.
توقف ترانزیت گاز روسیه به اروپا از خاک اوکراین در بحبوحه تنش‌های مسکو و کی‌یف طی فوریه 2022 انتظارش می‌رفت اما اکنون اوکراین قاطعانه تأکید کرده است که توافق را در بحبوحه تدام تنش‌های نظامی بین دو طرف تمدید نمی‌کند.
به گفته یک منبع صنعتی، گازپروم از پارسال انتظار توقف ترانزیت گاز به اروپا از خاک اوکراین که تقریباً نیمی از کل صادرات گاز روسیه به قاره سبز از این مسیر را شامل می‌شد، داشته است.
البته روسیه همچنان با خط لوله ترک‌ استریم در بستر دریای سیاه به اروپا گاز صادر می‌کند. این خط لوله دو انشعاب دارد که یکی برای بازار داخلی ترکیه و دیگری برای تأمین گاز مشتریان اروپای مرکزی از جمله مجارستان و صربستان استفاده می‌شود.
اتحادیه اروپا پس از آغاز تنش‌های مسکو و کی‌یف در فوریه 2022 با جست‌وجوی منابع جایگزین، تلاش‌های خود را برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه مضاعف کرد.
خریداران باقی‌مانده گاز روسیه از مسیر خطوط لوله ترانزیتی اوکراین اوکراین مانند اسلواکی و اتریش نیز به‌دنبال منابع جایگزین بوده‌اند.
مولداوی که زمانی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی پیشین بود، در میان کشورهایی است که بیشترین آسیب را از توقف ترانزیت گاز روسیه به اروپا از خاک اوکراین می‌بیند. این کشور اعلام کرده است که اکنون باید اقدام‌هایی را برای کاهش مصرف گاز به یک‌سوم ارائه کند.
قرارداد پنج ساله ترانزیت گاز بین روسیه و اوکراین در ساعات اولیه یکم ژانویه 2025 منقضی شد.
گازپروم طی بیانیه‌ای در کانال رسمی این شرکت دولتی روسیه در رسانه‌ اجتماعی تلگرام اعلام کرد: به‌دلیل امتناع چندباره و آشکار طرف اوکراینی از تمدید قرارداد ترانزیت گاز، گازپروم از توانایی فنی و قانونی برای تأمین گاز مشتریانی اروپایی از طریق خاک اوکراین از یکم ژانویه 2025 محروم شد.
از ساعت هشت صبح به وقت مسکو (پنج صبح به وقت گرینویچ)، صادرات گاز روسیه به اروپا از خاک اوکراین متوقف شده است.
وزارت انرژی اوکراین هم اعلام کرد: انتقال گاز روسیه از خاک اوکراین به‌دلیل منافع امنیت ملی متوقف شده است.
اوکراین اکنون به‌دلیل توقف ترانزیت گاز روسیه به اروپا سالانه با زیان 800 میلیون دلاری روبه‌رو می‌شود و گازپروم هم نزدیک به 5 میلیارد دلار در سال فروش گاز خود را از دست می‌دهد.
روسیه و اتحاد جماهیر شوروی پیشن نیم قرن را صرف به‌دست آوردن سهمی عمده‌ از بازار گاز اروپا کردند که در اوج خود حدود 35 درصد بود، اما تنش‌های مسکو - کی‌یف این تجارت گازپروم را از میان برد.
خط لوله انتقال گاز یامال - اروپا از مسیر بلاروس هم بسته شد و خط لوله گازی نورد استریم که گاز روسیه را از طریق دریای بالتیک به آلمان می‌رساند در سال 2022 میلادی منفجر شد.
در مجموع،حجم انتقال سالانه گاز روسیه به اروپا از مسیرهای مختلف در سال 2018 میلادی به رکورد 201 میلیارد مترمکعب رسیده بود.
روسیه در سال 2023 میلادی حدود 15 میلیارد مترمکعب گاز از خاک اوکراین به اروپا انتقال داد که در مقایسه با رقم 65 میلیارد مترمکعب در زمان آغاز آخرین دور از بازه زمانی قرارداد قدیمی ترانزیت گاز روسیه و اوکراین در سال 2020 میلادی کاهش نشان می‌دهد.