بزرگنمايي:

بازار آریا - احسان ثقفی / رئیس هیات‌مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (استصنا) بحران ناترازی انرژی برق همواره در سال‌های گذشته در کشور مطرح بوده‌است، اما چند‌سالی است که این مساله به موضوع روزانه همه اقشار مصرف‌کننده از اداری، صنعتی و حتی خانگی تبدیل شده‌است. در گذشته سرمایه‎گذاری‎هایی روی نیروگاه‌های برق آبی صورت‌گرفت، اما با کمبود منابع آبی و بارش‎ها و ورود به دوره خشکسالی تامین برق موردانتظار از این روش حاصل نشد.
از طرفی سرمایه‎گذاری لازم نیز در نیروگاه‌های حرارتی و سیکل ترکیبی انجام نشد و در حال‌حاضر نیز با توجه به حجم بالای سرمایه‎گذاری مورد‌نیاز و کمبود منابع مالی در کشور امکان‌پذیر نیست. مقابله با بحران ناترازی در صنعت برق کشور نیازمند رویکردی جامع و چند‌جانبه است که هم جنبه‎های فنی و زیرساختی را دربر گیرد و هم به مسائل اقتصادی و مدیریتی و اجتماعی بپردازد.
با توجه به شرایط ایران، وضعیت موجود بررسی و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود شرایط به‌‌‌‌‌‌‌طور کلی ارائه شده‌است.
افزایش میزان تولید برق
یکی از اصلی‌ترین محورهای پیشنهادی، افزایش تولید برق است. در این راستا، توسعه نیروگاه‌های مبتنی بر انرژی‌های نو و تجدیدپذیر به‌عنوان راهکاری اساسی باید مورد تاکید قرار گیرد. سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و زمین‌‌‌‌‌‌‌گرمایی می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش و پایداری بیشتری برای تامین انرژی ایجاد کند. همچنین جذب سرمایه‌گذاری خارجی از طریق امضای توافق‌نامه‌های بین‌المللی و بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری از طرح‌ها و صندوق‌های مرتبط با موسسات زیست‌محیطی‌ سازمان‌ملل یکی دیگر از رویکردهای پیشنهادی است. ایجاد مشوق‌‌‌‌‌‌‌های حقوقی و اقتصادی برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی یا ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز می‌تواند تاثیر مثبتی بر توسعه زیرساخت‌های انرژی داشته‌باشد. در کنار این موارد، ارتقای راندمان نیروگاه‌های موجود از طریق جایگزینی فناوری‌های قدیمی با فناوری‌های جدید و تعریف برنامه‌های منظم برای تعمیر و نگهداری بهینه، از دیگر اقدامات ضروری است. این رویکردها علاوه‌بر افزایش بهره‌‌‌‌‌‌‌وری، به کاهش هزینه‌های عملیاتی و جلوگیری از هدررفت انرژی نیز کمک می‌کند. استفاده از سوخت‌های جایگزین و پاک و همچنین واردات برق در مواقع اضطراری با عقد قراردادهایی با کشورهای همسایه، به‌عنوان راهکارهایی مکمل مطرح شده‌اند. از سوی دیگر، کاهش تلفات شبکه برق نیز از طریق تعمیرات و اصلاح نقاط بحرانی در شبکه انتقال، جلوگیری از سرقت برق و توقف فعالیت مزارع تولید رمزارز می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در سیستم انرژی کشور ایجاد کند. این مجموعه اقدامات می‌تواند در نهایت به تامین پایدار و بهینه انرژی و کاهش مشکلات موجود منجر شود.
مدیریت مصرف برق
هوشمندسازی شبکه توزیع برق یکی از رویکردهای اساسی برای مدیریت بهینه انرژی در کشور است. استفاده از کنتورهای هوشمند و مدیریت مصرف مشترکان، به‌ویژه در ساعات اوج بار، از جمله اقدامات مهم در این زمینه محسوب می‌شود، همچنین مدیریت‌بار با زمان‌بندی مناسب برای توزیع‌بار در ساعات مختلف روز می‌تواند به کاهش فشار بر شبکه و افزایش بهره‌‌‌‌‌‌‌وری کمک کند. در کنار این اقدامات، ایجاد مشوق‌‌‌‌‌‌‌های کاهش مصرف از طریق آموزش و فرهنگ‌سازی، استفاده از رسانه‌‌‌‌‌‌‌ها و مدارس، تولید لوازم کم‌‌‌‌‌‌‌مصرف، اصلاح الگوهای معماری و شهرسازی و حذف موارد مصرف اضافی در طرح‌های ساختمانی نیز موردتاکید است.
در زمینه اصلاح ساختارهای مالی و اقتصادی، واقعی‌‌‌‌‌‌‌سازی قیمت برق و بازنگری در نظام یارانه‌های انرژی، گامی مهم در راستای بهبود اقتصادی حوزه انرژی است. ارائه یارانه مستقیم به گروه‌های کم‌‌‌‌‌‌‌درآمد به‌‌‌‌‌‌‌جای حمایت‌های غیرهدفمند و همگانی، می‌تواند عدالت اجتماعی را تقویت کند. تسهیل ورود بخش‌خصوصی به تولید و توزیع برق، تنظیم قراردادهای خرید تضمینی برق(PPA) برای جلب‌اعتماد سرمایه‌گذاران و ارائه معافیت‌های مالیاتی به شرکت‌های فعال در حوزه نیروگاه‌های خورشیدی نیز از راهکارهای پیشنهادی برای تقویت این بخش است. علاوه‌بر این، تسهیلات مالی کم‌‌‌‌‌‌‌بهره و طولانی‌‌‌‌‌‌‌مدت با زمان تنفس مناسب و تسهیل صدور مجوزهای احداث نیروگاه‌های خورشیدی، می‌تواند مشوقی قوی برای توسعه پروژه‌های انرژی پاک باشد.
حمایت از تولید داخلی و سازندگان تجهیزات نیروگاهی نیز بخشی کلیدی از این برنامه‌‌‌‌‌‌‌هاست. ارائه تسهیلات و کمک به ایجاد کارخانه‌‌‌‌‌‌‌های تولید پنل خورشیدی و تجهیزات جانبی و بومی‌‌‌‌‌‌‌سازی فناوری از طریق انتقال دانش فنی، به تقویت توانمندی داخلی و کاهش وابستگی به واردات منجر خواهدشد. در زمینه اولویت‌‌‌‌‌‌‌گذاری مناطق مستعد سرمایه‌گذاری، شناسایی مناطقی با تابش خورشیدی بالا مانند کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان‌جنوبی، یزد و بوشهر و تسهیل واگذاری زمین‌‌‌‌‌‌‌های بلااستفاده و غیرقابل‌کشت برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی، می‌تواند نقشی حیاتی در افزایش تولید برق تجدیدپذیر داشته‌باشد. برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی برای شرایط اضطراری و شفاف‌سازی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. تشکیل ستاد ویژه مدیریت بحران برق به‌منظور هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، استفاده از ژنراتورها برای مصارف حساس و ارائه اطلاعات دقیق و شفاف به مردم درباره دلایل ناترازی و زمان‌بندی خاموشی‌‌‌‌‌‌‌ها، می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی و کاهش مشکلات در شرایط بحرانی کمک کند.