بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - نیلوفر ادیب‏‏‏‏‌نیا : انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده، موجی از ترس در بین کشورهای جهان به راه‌انداخته است. تهدید دونالد ترامپ به برقراری تعرفه‌های 60‌درصدی روی کالاهای چینی و برقراری تعرفه‌های بیش از 10‌درصدی بر کالاهای سایر کشورها، موجب تردید در آینده تجارت بین‌المللی شده‌است. در این بین کشورهایی که بیشترین مازاد را در مبادلات تجاری با آمریکا دارند، در خط‌مقدم جنگ تجاری قرار دارند.
طبق آخرین گزارش «آنکتاد»، چین با مازاد تجاری 280‌میلیارد دلاری، یکی از بزرگترین شرکای ایالات‌متحده است و با وضع تعرفه 60‌درصدی بر کالاهای این کشور، زیان بزرگی به این کشور وارد می‌شود. به گفته کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، تجارت‌جهانی در سال‌2024، به 33‌تریلیون دلار رسید‌که رکودی بی‌سابقه را به‌ثبت رسانده ولی بیشترین اثر را در این رشد، بخش خدمات داشته و مراودات کالایی با اقبال چندانی مواجه نبوده‌است. سال‌2025 را می‌توان سال ‌نااطمینانی نامید، جهان همچنان از درگیری نظامی بین کشورها و ریسک جنگ‌جهانی رنج می‌برد، ضمن اینکه افزایش تعرفه‌‌‌‌‌ها خطر وقوع رکود تورمی در سطح بین‌المللی را افزایش داده‌است.
بر اساس آخرین گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل(آنکتاد)، تجارت‌جهانی در سال‌2024 به رکورد بی‌سابقه 33‌تریلیون دلار دست‌یافته‌است. این رشد چشمگیر، حدود یک‌تریلیون دلار نسبت به سال‌قبل افزایش نشان می‌دهد و نشان‌دهنده رونق قابل‌توجه در فعالیت‌های تجارت‌جهانی است. بخش قابل‌توجهی از این رشد به افزایش 7‌درصدی در تجارت خدمات اختصاص دارد که حدود 500‌میلیارد دلار به کل حجم تجارت افزوده است. در مقابل، تجارت کالاها با رشد کندتر 2‌درصدی همراه بوده و هنوز به اوج خود در سال‌2022 نرسیده‌است.
براساس این گزارش، تجارت‌جهانی در سه‌ماهه سوم سال‌2024 رونق قابل‌توجهی را تجربه کرد و انتظار می‌رود این روند مثبت در آخرین فصل سال‌نیز ادامه پیدا کند. در این دوره، کشورهای توسعه‌‌‌‌‌یافته عملکرد بهتری نسبت به کشورهای درحال‌توسعه داشتند. اقتصادهای توسعه‌‌‌‌‌یافته با پشتوانه تقاضای پایدار و بهبود محیط کسب‌وکار، سهم عمده‌ای در رشد تجارت‌جهانی داشتند. واردات این کشورها 3‌درصد و صادرات آنها 2‌درصد افزایش‌یافته‌است. ژاپن عملکرد بسیار خوبی از خود نشان‌داد و با ثبت 5‌درصد رشد در صادرات کالا و 13‌درصد رشد در صادرات خدمات، در صدرجدول قرارگرفته‌است. ایالات‌متحده نیز با افزایش 4‌درصدی واردات و 2‌درصدی صادرات، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد. اتحادیه اروپا نیز در حوزه تجارت خدمات عملکرد بسیار خوبی داشت و پیش‌بینی می‌شود این روند مثبت در طول سال‌ادامه یابد.
در سوی دیگر جهان، اقتصادهای درحال‌توسعه در همان بازه زمانی با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شدند. تجارت کالا در این مناطق با کاهش یک‌درصدی روبه‌رو شد و حتی تجارت درون‌‌‌‌‌گروهی کشورهای درحال‌توسعه(که به تجارت جنوب-جنوب معروف است) نیز یک‌درصد کاهش‌یافت. این کاهش، روند روبه‌رشد قبلی را برعکس کرد، با این‌حال در نگاه کلی به کل سال، تجارت این کشورها همچنان با رشد تقریبی 3‌درصدی همراه بود.چین، به‌عنوان یکی از غول‌های اقتصادی درحال‌توسعه، در این دوره با کاهش یک‌درصدی در واردات کالا و 2درصدی در صادرات کالا مواجه شد. با وجود این کاهش در بخش کالا، خدمات چین همچنان رونق چشمگیری داشت و صادرات خدمات این کشور 9‌درصد در سه‌ماهه سوم و 9‌درصد در کل سال‌افزایش یافت. واردات خدمات چین نیز با رشد 17‌درصدی در سال‌همراه بود. هند نیز در این دوره با نوساناتی روبه‌رو بود. واردات و صادرات کالاهای هند به ترتیب یک و سه‌درصد کاهش‌یافت، اما در مقابل، خدمات هند با رشد یک‌درصدی روبه‌رو شد. در کل سال، واردات کالا در هند 4‌درصد و صادرات 2‌درصد افزایش‌یافت. در آسیای‌شرقی، جریان تجارت تقریبا متوقف شد. واردات بدون تغییر باقی‌ماند و صادرات نیز تنها یک‌درصد افزایش‌یافت.
در سه‌ماهه سوم سال‌2024، بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) و صنعت پوشاک، موتور محرک رشد تجارت‌جهانی بودند. این دو بخش با رشدی چشمگیر، به تنهایی توانستند رونق قابل‌توجهی را در اقتصاد جهانی ایجاد کنند. به گفته آنکتاد، تجارت تجهیزات ارتباطی در این دوره با افزایش 13‌درصدی، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد که بسیار فراتر از میانگین رشد سالانه این بخش بود. تجهیزات اداری نیز با افزایش 13‌درصدی واردات و صادرات، عملکرد بسیار خوبی از خود نشان‌داد. این رشد چشمگیر نشان‌دهنده تقاضای روزافزون برای فناوری‌های جدید در سطح جهان است. صنعت پوشاک نیز در این میان از قافله عقب نماند. با وجود کاهش 5‌درصدی در کل سال، این صنعت در سه‌ماهه سوم با افزایش 14‌درصدی تجارت، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد. این رشد نشان می‌دهد؛ مصرف‌کنندگان همچنان به‌دنبال خرید پوشاک جدید هستند، درحالی‌که بخش‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و پوشاک با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو بودند، برخی بخش‌های دیگر با کاهش روبه‌رو شدند. این تفاوت در عملکرد نشان می‌دهد؛ اقتصاد جهان در سال‌2024 با نوساناتی همراه بوده‌است
در سه‌ماهه سوم سال‌2024، بازار خودرو با کاهش تقاضا مواجه شد و ارزش تجارت آن 3‌درصد کاهش‌یافت، با این‌حال پیش‌بینی می‌شود در کل سال، این صنعت 4‌درصد رشد کند. در همین دوره، تجارت انرژی نیز با کاهش 2‌درصدی در سه‌ماهه و 7‌درصدی در کل سال‌روبه‌رو شد. بخش فلزات نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و واردات و صادرات آن در هر دو مقطع سه‌ماهه و سالانه 3‌درصد کاهش‌یافت، همچنین تجارت منسوجات 4‌درصد در سه‌ماهه کاهش‌یافت و در کل سال ‌نیز رشدی نداشت. با نگاهی به آینده، سال‌2025 با ابهامات زیادی همراه است. تنش‌های تجاری و چالش‌های ژئوپلیتیک موجود، چشم‌‌‌‌‌انداز تجارت‌جهانی را تحت‌‌‌‌‌الشعاع قرارداده‌اند. به ویژه، تغییرات احتمالی در سیاست‌های ایالات‌متحده، از جمله اعمال تعرفه‌های جدید، می‌تواند زنجیره‌های تامین جهانی را مختل‌کرده و بر کشورهای دیگر تاثیر منفی بگذارد. چنین تصمیماتی نه‌تنها واکنش‌های تند و تلافی‌‌‌‌‌جویانه را برمی‌‌‌‌‌انگیزد، بلکه موجی از تغییرات را در سراسر زنجیره‌های تامین جهانی ایجاد می‌کند و صنایع و اقتصادهای بسیاری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. کشورهایی که بیش از دیگران در معرض توفان تغییرات سیاست‌های تجاری ایالات‌متحده قرار دارند، آنهایی هستند که مازاد تجاری قابل‌توجهی با این کشور دارند و در عین حال، موانع تعرفه‌‌‌‌‌ای بالایی را اعمال می‌کنند.
بر اساس آمار سال‌2023، چین با مازاد تجاری حدود 280‌میلیارد دلار، هند با 45‌میلیارد دلار، اتحادیه اروپا با 205‌میلیارد دلار و ویتنام با 105‌میلیارد دلار در صدر این فهرست قرار دارند. کشورهایی چون کانادا(با مازاد تجاری 70‌میلیارد دلاری)، ژاپن(با مازاد تجاری 70‌میلیارد دلاری)، مکزیک(با مازاد تجاری 150‌میلیارد دلاری) و کره‌جنوبی(با مازاد تجاری 50‌میلیارد دلاری)، به‌رغم برخورداری از تعرفه‌های کمتر و توافق‌های تجاری با ایالات‌متحده، از توفان تغییرات تجاری در امان نخواهند ماند. مازاد تجاری قابل‌توجه این کشورها با آمریکا، آنها را در معرض تهدیدات ناشی از سیاست‌های جدید تجاری ایالات‌متحده قرارداده‌است.
نوسانات نرخ دلار و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی آمریکا، بر ابهامات حاکم بر فضای تجارت جهانی افزوده است. حتی تهدید اعمال تعرفه‌های جدید نیز کافی است تا موجی از عدم‌اطمینان در بازارهای جهانی ایجاد کند و بر تجارت، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی کشورها تاثیر منفی بگذارد. این وضعیت، آینده تجارت‌جهانی را با ابهامات جدی مواجه ساخته‌است.