بازار آریا - دنیای اقتصاد : گسل بازار خودروهای داخلی (محصولات ایران خودرو و سایپا) طی یک هفته گذشته با توجه به افزایش 30درصدی قیمت کارخانه‌ای خودروها کاهش پیدا کرده است؛ این در شرایطی است که در بازار خودروهای مونتاژی به دلایلی به‌ویژه نبود قیمت‌گذاری دستوری، شکاف کمتری دیده می‌شود. تا قبل از اعمال مجوز افزایش قیمت 30 درصدی در نرخ کارخانه‌ای محصولات ایران خودرو و سایپا، شکاف قیمت کارخانه و بازار این خودروها حدود 40‌درصد بود اما در حل حاضر به زیر 20‌درصد رسیده است. شکاف قیمت خودروهای مونتاژی اما چه پیش از اعمال افزایش قیمت 30درصدی روی خودروهای داخلی و چه پس از آن، کمتر بود و هست. هرچند در بازار خودروهای مونتاژی اغلب با قیمت‌های میلیاردی مواجه هستیم، اما در بسیاری از موارد، گسلی که بین قیمت کارخانه و بازار آنها به چشم می‌‌‌آید، کمتر از شکاف قیمت خودروهای داخلی است. حتی در مواردی البته معدود، قیمت خودروهای مونتاژی در بازار، کمتر از قیمت آنها در نمایندگی است.
با در نظر گرفتن اینکه خودروهای مونتاژی معمولا (نه به صورت مطلق) قیمتی بالای یک میلیارد تومان دارند، نسبت به خودروهای داخلی که همه آنها با قیمت زیر یک میلیارد تومان در کارخانه عرضه می‌شوند، وضع بهتری در شکاف قیمت دارند. به عبارت بهتر، شکاف قیمت در خودروهای مونتاژی، به صورت نسبی کمتر از گسل قیمت در خودروهای داخلی است. البته در مواردی دیده می‌شود که فاصله چند صد میلیونی بین قیمت کارخانه و بازار خودروهای مونتاژی وجود دارد، منتها اولا تعداد آنها اندک است و ثانیا این ویژگی در بیشتر موارد به خودروهای تازه‌وارد و به اصطلاح لوکس با قیمتی بیش از چهار برابر خودروهای داخلی مربوط می‌شود. بنابراین بیشتر خودروهای مونتاژی دارای شکاف قیمت معقول‌تری در مقایسه با خودروهای داخلی هستند.
به نظر می‌‌‌رسد نبود سیاست قیمت‌گذاری دستوری مانند آنچه در مورد خودروهای داخلی اعمال می‌شود، یکی از دلایل اصلی و شاید اصلی‌‌‌ترین علت شکاف قیمتی معقول‌تر در بازار مونتاژی‌‌‌هاست. قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا به صورت دستوری توسط نهاد تنظیم‌گر تعیین می‌شود و با توجه به اینکه اصلاح قیمت معمولا در فواصل زمانی طولانی صورت می‌گیرد و از طرفی، منحنی قیمت در بازار بیشتر تحت‌تاثیر انتظارات تورمی و نوسان قیمت ارز است، قیمت کارخانه از بازار بسیار عقب می‌افتد. این در حالی است که قیمت خودروهای مونتاژی در مبدأ تحت اختیار مونتاژکاران است و آنها قیمت‌ها را متناسب با هزینه‌ها تعدیل می‌کنند، بنابراین فاصله معقول‌تری بین نرخ کارخانه و بازار این خودروها وجود دارد. نکته دیگر اینجاست که حجم تقاضا در بازار خودروهای مونتاژی قابل مقایسه با تقاضا برای داخلی‌ها نیست و دلالی و واسطه‌گری در بازار مونتاژی‌ها نیز کمتر از داخلی‌هاست.
کف قیمت کارخانه در بازار مونتاژی‌ها بالغ بر 850 میلیون تومان است، ضمن آنکه بیشتر خودروهای مونتاژی از قیمتی بالای یک میلیارد تومان برخوردار هستند، بنابراین با توجه به قدرت خرید پایین شهروندان، طبیعی است که تقاضای بسیار کمتری نسبت به خودروهای داخلی که سقف قیمت آنها نزدیک به کف قیمت مونتاژی هاست، وجود داشته باشد. در نهایت اینکه سطح رقابت در بازار مونتاژی‌ها بالاتر از خودروهای داخلی است و این موضوع یکی از دلایلی است که رشد قیمت در بازار و حتی کارخانه را به نوبه خود کنترل می‌کند.
گسل قیمتی در مونتاژی‌ها
اما نگاهی به قیمت کارخانه و بازار خودروهای مونتاژی بیندازیم و گسل این بازار را با خودروهای داخلی مقایسه کنیم. در بین مونتاژکاران، محصولات مدیران خودرو معمولا (به جز چند مورد استثنا) از اختلاف قیمت کارخانه و بازار کمتری نسبت به بسیاری از خودروهای داخلی و برخی مدل‌های مونتاژی برخوردارند. در این بین،‌ام وی‌ام ایکس 22 دنده‌‌‌ای با قیمت 860 میلیون تومان در کارخانه عرضه می‌شود، اما قیمت این خودرو در بازار 910 میلیون تومان است. بنابراین شکاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو تنها 50 میلیون تومان است.
در مقایسه با یک خودروی داخلی با محدوده قیمتی نزدیک به این خودرو، مثلا تارای 900میلیون تومانی، فاصله قیمت کارخانه و بازار بسیار کمتر است. گسل قیمت تارا چیزی حدود 170 میلیون تومان است، یعنی حدودا 3.5 برابر گسل قیمت ‌ام وی‌ام ایکس 22 دنده‌ای. دیگر محصول مدیران خودرو «به نام ‌ام وی‌ام ایکس 33 که قیمت کارخانه آن یک میلیارد و 57 میلیون تومان است، در بازار با یک میلیارد و 150 میلیون تومان قابل خرید است. بنابراین اختلاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو کمتر از 100 میلیون تومان است.
این در حالی است که خودرویی مانند دنا پلاس با قیمت کارخانه‌‌‌ای 944 میلیون تومان، در بازار حدود یک میلیارد و 100 میلیون تومان فروخته می‌شود. بنابراین بیش از 150 میلیون تومان اختلاف بین قیمت کارخانه و بازار این خودرو به چشم می‌آید، یعنی بیش از 1.5 گسل قیمت‌ ام‌وی‌ام ایکس 33. اما خودروی آریزو 5T اسپرت مدیران خودرو در کارخانه یک میلیارد و 291 میلیون تومان به فروش می‌‌‌رسد، اما برای خرید این خودرو از بازار تنها کمتر از 60 میلیون تومان مبلغ اضافه‌‌‌تر باید هزینه کرد یعنی حدود یک سوم اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرویی داخلی مانند تارا.
محصول دیگر مدیران خودرو به نام‌ام وی‌ام ایکس 55 پرو یک میلیارد و 472 میلیون تومان در کارخانه قیمت دارد، این در حالی است که قیمت این خودرو در بازار حدودا 30 میلیون تومان کمتر است. هرچند این یک مورد، استثناست، اما در بین خودروهای داخلی هیچ محصولی که قیمت بازار آن از کارخانه‌‌‌اش کمتر باشد، وجود ندارد.
در بین محصولات مدیران خودرو البته هستند خودروهایی که اختلاف چند صد میلیونی بین قیمت کارخانه و بازار آنها به چشم می‌آید، منتها خودروها معمولا یا تازه‌وارد هستند یا محصولاتی لوکس با قیمت نزدیک به 4میلیارد تومان محسوب می‌‌‌شوند. البته تیراژ اندک آنها نیز می‌تواند یکی دیگر از دلایل اختلاف زیاد بین قیمت کارخانه و بازار آنها باشد. به عنوان مثال اکستریم حدود 4 میلیارد تومان در کارخانه قیمت دارد اما برای خرید آن در بازار باید 500 میلیون تومان بیشتر هزینه کرد. هرچند اختلاف قیمت 500 میلیونی در میان خودروهای داخلی به چشم نمی‌‌‌آید، اما این نکته را باید در نظر گرفت که صحبت از خودرویی با قیمت حدودا 4میلیارد تومان در کارخانه است، حال آنکه بالاترین قیمت در بازار آزاد خودروهای داخلی از یک میلیارد و 100میلیون تومان تجاوز نمی‌کند.

از طرفی این خودرو جزو جدیدترین محصولاتی است که روانه بازار شده که کمتر از6 ماه از عرضه آن می‌گذرد و گرد و خاک قیمتی آن در این مقطع چندان عجیب نیست. اختلاف قیمت در این سطح را مقایسه کنید با پژو 207 اتومات با قیمت کارخانه‌‌‌ای زیر 800میلیون تومان (یک‌پنجم قیمت کارخانه‌ای اکستریم) که قیمت آن در بازار بالغ بر 200میلیون تومان بیشتر است. یا مثلا تیگو 8 پرو به عنوان دیگر محصول مدیران خودرو 2 میلیارد و 810میلیون تومان در کارخانه قیمت دارد و برای خرید آن در بازار باید کمتر از 250 میلیون تومان هزینه کرد. این در حالی است که پژو 207 دنده‌‌‌ای ارتقا یافته به عنوان خودرویی زیر 800 میلیون تومان (در کارخانه) نزدیک به 200 میلیون تومان اختلاف قیمت دارد.
اما سراغ گروه بهمن برویم، خودروسازی که اختلاف قیمت خودروهای آن بالاتر از محصولات مدیران خودرو است. فیدلیتی پنج نفره این شرکت یک‌میلیارد و 515میلیون تومان در کارخانه قیمت دارد، اما برای خریدن آن از بازار باید یک میلیارد و 850میلیون تومان هزینه کرد. بنابراین شکاف قیمت این خودرو 335 میلیون تومان است. یا مثلا دیگنیتی پرایم که در کارخانه یک میلیارد و 585 میلیون تومان قیمت دارد، در بازار با قیمت یک میلیارد و 830 میلیون تومان فروخته می‌شود که از گسل قیمتی 245 میلیون تومانی برخوردار است، یعنی نزدیک به گسل قیمتی خودرویی مانند پژو 207 اتومات به عنوان محصولی زیر یک میلیارد تومان در کارخانه. دیگر محصول بهمن به نام فیدلیتی پرستیژ پنج نفره نیز یک میلیارد و 700 میلیون تومان در کارخانه به فروش می‌‌‌رسد، اما در بازار 2 میلیارد و 450 میلیون تومان قیمت دارد.
بنابراین اختلاف قیمت کارخانه و بازار این خودرو بسیار بالاتر از میانگین شکاف قیمت خودروهای مونتاژی است. از این دست اختلاف قیمت‌ها در بین خودروهای مونتاژی بسیار اندک و در حد استثناست، بنابراین خدشه‌ای به این موضوع که مونتاژی‌ها شکاف قیمت معقول‌تر و حتی در مواردی کمتر از خودروهای داخلی دارند، وارد نمی‌کند. به کرمان موتور برویم شرکتی که اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات آن معمولا بیشتر از مدیران خودرو ولی کمتر از گروه بهمن است. به‌عنوان مثال کی‌‌‌ام سی جی 7 این شرکت در کارخانه یک میلیارد و 382میلیون تومان به فروش می‌رود، اما در بازار یک میلیارد و 615میلیون تومان قیمت دارد، یعنی اختلافی 233 میلیون تومانی (چیزی نزدیک به گسل قیمت پژو 207 اتومات با قیمت کارخانه‌ای زیر یک میلیارد تومان). برای خرید کی‌ام سی A5 از کارخانه نیز باید یک میلیارد و 415 میلیون تومان هزینه کرد.
این در حالی است که قیمت آن در بازار یک میلیارد و 570 میلیون تومان است که از اختلاف 155 میلیون تومانی حکایت می‌کند. این عدد کمتر از گسل قیمتی خودرویی مانند دنا پلاس آپشنال است. همچنین جک J4 اتومات نیز که در کارخانه 885 میلیون تومان قیمت دارد، در بازار تنها حدود 35 میلیون تومان بیشتر به فروش می‌‌‌رسد، بنابراین گسل قیمتی آن نسبت به خودرویی مانند 207 اتومات، چیزی حدود یک ششم است. آخرین خودرویی که در این گزارش به آن پرداخته‌‌‌ایم، لاماری محصول شرکت آرین پارس موتور است. این خودرو در کارخانه کمتر از یک میلیارد و 675 میلیون تومان فروخته می‌شود، اما برای خرید آن از بازار باید حدودا 230 میلیون تومان بیشتر هزینه کرد. گسل قیمتی این خودرو تنها کمی بیش از 207 اتومات به عنوان خودرویی زیر یک میلیاردتومان است.

--> اخبار مرتبط فرجام شراکت خودروسازان در دوران پسادولتی پیامد منفی قیمت‌گذاری دستوری بر بازار ریشه‌های زیان در خودروسازی قیمت جدید محصولات سایپا اعلام شد درخواست‌های «خصوصی» برای ایران‌خودرو و سایپا