بزرگنمايي:

بازار آریا - مترجم: مریم مرادخانی برای بسیاری از خانواده‌‌‌ها در آفریقا دسترسی به انرژی یک چالش بزرگ است. نزدیک به ساعت 8 شب، اغلب خانه‌های سیرالئون در غرب آفریقا، در تاریکی شب را به روز می‌‌‌رسانند. نزدیک به سه چهارم جمعیت آنجا به برق دسترسی ندارند.
همین مشکل، کارآفرین جوانی به نام «جرمای تورونکا» را مصمم کرد که راهی پیدا کند. دوران کودکی او همزمان بود با جنگ داخلی سیرالئون. مادرش درس نخوانده بود و خانواده‌‌‌اش برای گرمایش و روشنایی خانه از هیزم و فانوس‌‌‌های خانگی استفاده می‌‌‌کردند که بسیار خطرناک بود. وقتی او در 10 سالگی موفق به دریافت بورسیه تحصیلی در یک مدرسه خصوصی شد، به عمق مشکلی که خود و خانواده‌‌‌اش و هزاران خانواده دیگر با آن مواجه بودند پی برد. او می‌‌‌گوید: «هر روز بین دو دنیای متفاوت رفت و آمد می‌‌‌کردم. در مدرسه ما برق به وفور وجود داشت.»
او در همان کودکی دریافت که نابرابری درآمدی باعث شده بسیاری از خانواده‌‌‌ها هرگز نتوانند از فقر نجات پیدا کنند. او همکلاسی‌‌‌هایش را می‌‌‌دید که نمی‌‌‌توانستند تکالیف خود را انجام دهند چون در خانه، چراغی نداشتند که از نورش استفاده کنند. بارها دیده بود که خانه‌‌‌ها بر اثر آتش‌‌‌سوزی ناشی از ژنراتورهای نفتی کاملا ویران و خانواده‌‌‌ها آواره می‌‌‌شدند. و می‌‌‌دید که جنگل‌‌‌های آن منطقه در حال نابودی‌‌‌اند چون خانواده‌‌‌ها برای گرم کردن خانه‌‌‌ها و آشپزی ناچار به قطع درختان بودند و بدتر از همه، تغییرات آب و هوایی ناشی از جنگل‌‌‌زدایی بود که منجر به رانش زمین و سیل می‌‌‌شد. جرمای در فکر فرو رفته بود و با خودش می‌‌‌گفت «یک نفر باید یک کاری برای این شرایط بکند.» او می‌‌‌گوید: «دلم می‌‌‌خواست یک سیستم انرژی پایدارتر ایجاد کنم، مردم را درباره بهره‌‌‌وری انرژی آموزش دهم و استفاده بیش از حد از منابع طبیعی را متوقف کنم.» 
او در ادامه با اشاره به ناکارآمدی شبکه برق سیرالئون و اینکه هیچ برنامه‌‌‌ای برای تغییر این رویه وجود ندارد گفته: «شبکه برق ناکارآمد است، میلیون‌‌‌ها دلار هزینه ایجاد می‌‌‌کند و بسیاری از مردم منطقه را به سمت فقر انرژی سوق می‌‌‌دهد. حتی در شهرهای بزرگ، مردم نمی‌‌‌توانند به شبکه ملی متصل شوند. در مناطق روستایی که اصلا انرژی برقی‌ وجود ندارد.» او وقتی متوجه شد که مردم نمی‌‌‌توانند همیشه به آب و باد متکی باشند دستگاهی طراحی کرد که بتواند قدرت «انرژی جنبشی» را مهار کند. به عبارت ساده‌‌‌تر، دستگاه او حرکت یا به اصطلاح «ویبره» افراد و خودروهای در حال حرکت را گرفته و آن را به انرژی پاک تبدیل می‌‌‌کند. جرمای در 17‌سالگی استارت‌‌‌آپی به نام «آپتیم انرژی» (Optim Energy) تاسیس کرد و یک پروژه آزمایشی در محله‌‌‌ای که در آن زندگی می‌‌‌کرد به اجرا درآورد. دستگاه او تا سال 2021، برق 150 ساختمان و خانه کوچک، از جمله 15 مدرسه در آن منطقه را تامین می‌‌‌کرد. و برای تامین این میزان از انرژی، نصب تنها دو دستگاه کافی بود. بیش از 10 هزار نفر که غالبا دانشجو یا دانش‌‌‌آموز بودند حالا از اختراع او بهره می‌‌‌بردند. 
نکته قابل توجه این دستگاه این بود که هیچ نیازی به داده‌‌‌ها و الگوهای دمایی یا باتری یا برق نداشت و جرمای ادعا می‌‌‌کرد ابداعش این قابلیت را دارد که هزاران و حتی میلیون‌‌‌ها خانه را از نعمت برق بهره‌‌‌مند کند. پس از اجرای پروژه، این خبر به مرور در نقاط مختلف آفریقا پخش شد و حتی به غرب رسید. وقتی جرمای تنها 21 سال داشت نامش در خبرها و مقالات دیده می‌‌‌شد. در همان سال، «هیو جکمن» بازیگر هالیوود در برنامه‌‌‌ای اعلام کرد که جرمای تورونکا در رقابتی 3500شرکت‌‌‌کننده را شکست داده و برنده جایزه فناوری «چگ 2021» به مبلغ 100 هزار دلار شده. جکمن در برنامه‌‌‌اش خطاب به جرمای گفت: «تو تحول بزرگی در جامعه‌‌‌ات و فراتر از آن ایجاد کرده‌‌‌ای. مطمئنم که حالا از این پلتفرم فوق‌‌‌العاده برای ایجاد تحولات بزرگ‌تر استفاده خواهی کرد.»
این واقعا موفقیت بزرگی برای جرمای بود چون حالا می‌‌‌توانست از این پول برای توسعه پروژه‌‌‌اش استفاده کند. سال 2023، او با دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته پایداری، انرژی و توسعه از دورهام فارغ‌التحصیل شد. او در مصاحبه‌‌‌ای با بی‌‌‌بی‌‌‌سی گفت: «من تجربه بزرگ شدن در جامعه‌‌‌ای را داشتم که هیچ انرژی و برقی در آن وجود نداشت. من این را از نزدیک لمس کرده بودم. نزدیک غروب که می‌‌‌شد، کل محله در تاریکی فرو می‌‌‌رفت. با خودم گفتم در این منطقه به انرژی‌‌‌های طبیعی نمی‌‌‌توان اتکا کرد چون انرژی خورشید همیشه در دسترس نیست، آب‌‌‌ها در حال خشک شدن هستند و سوخت‌‌‌های فسیلی نمی‌‌‌توانند همیشه مورد استفاده قرار بگیرند. 
اما تنها چیزی که همیشگی است، انرژی حرکتی است چون مردم همیشه در حرکتند.» اختراع او بیشتر در بخش زیرین جاده‌‌‌ها و خیابان‌‌‌های پرتردد کاربرد دارد. برخلاف بسیاری از منابع انرژی تجدیدپذیر، دستگاه جرمای هم روز و هم شب و در هر دمایی کار می‌‌‌کند. جرمای می‌‌‌گوید: «سفر و تجربیاتم، من را طوری به چالش کشیده که همیشه تفکر می‌‌‌کنم و می‌‌‌دانم که کلی ایده و خدمات جدید هست که می‌‌‌توانم به کشورم، این قاره و کل جهان ارائه کنم.» او مصمم است ایده‌‌‌اش را گسترش دهد و تا زمانی که این رویا را به واقعیت بدل نکند دست از تلاش برنخواهد داشت.
منابع: InspireMore, POCIT