بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد-شیرین جمشیدیان : بودجه 1404 دارای ابهاماتی است و هنوز پاسخ شفافی به این ابهامات از سوی نمایندگان مجلس داده نشده است. یکی از این ابهامات عدم مشاهده ارقام فرا‌بودجه‌ای در قانون بودجه 1404 است. در خصوص ابهامات قانون بودجه 1404 گفت‌وگویی با حسین صمصامی، نماینده تهران و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس داشتیم. او اگرچه معتقد است که ارقام فرا بودجه‌ای در قانون بودجه آمده، اما در عین حال عنوان می‌کند که به لحاظ شفافیت، بودجه 1404 مانند بودجه 1403 است. او همچنین می‌گوید که سهم نیروهای مسلح و بودجه هدفمندی یارانه‌ها از منابع حاصل از فروش نفت و گاز که در لایحه دولت 2107 همت بود، کسر شده است.
در هنگام تقدیم لایحه بودجه 1404 نمایندگان یکی از ویژگی‌ها و نقطه تمایز آن با سنوات گذشته را شفافیت آن و آوردن تمامی ارقام فرابودجه‌ای عنوان می‌کردند، اما در حال حاضر و بعد از تبدیل لایحه به قانون ارقام ‌بودجه‌ای در لایحه دیده نمی‌شود. به عنوان مثال منابع حاصل از فروش نفت و گاز که در لایحه 2107 همت آمده بود در قانون 604 همت شده است.
2107 همت منابع حاصل از فروش نفت و گاز بود که هم سهم دولت و هم سهم نیروی‌های مسلح، طرح‌های خاص، هدفمندی یارانه‌ها و سهم شرکت ملی نفت که 14.5 درصد است نیز در این بخش آمده بود. اما بعد از اینکه لایحه بودجه 1404 در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار گرفت، این بودجه‌ها از هم جدا شد. بر این اساس بودجه هدفمندی یارانه‌ها، بودجه شرکت ملی نفت و سهم نیروی‌های مسلح نیز یک بخش ارزی و یک بخش ریالی شد که آن هم جدا شد و رقم 900 همت باقی ماند.
اما در قانون بودجه 1404 منابع حاصل از فروش نفت و میعانات گازی 604 همت آمده است؟
از 604 همت، 102 همت مربوط به مابه‌تفاوت نرخی ارزی بود که در بودجه گذاشته بودند. یعنی می‌خواستند نرخ 28500 کالاهای اساسی را متناظر با تورم بالا ببرند و به 36 تا 37 هزار تومان برسانند و ما‌به‌تفاوت آن 102همت شده بود که به سرجمع فروش نفت اضافه کردند. اما بعد که قرار شد نرخ کالاهای اساسی از 28500 تغییر نکند، 102 همت حذف شده، اما این کسری منابع در بودجه دولت وجود دارد و تامین نشده است.
ارقام فرابودجه‌ای که در هنگام ارائه لایحه بودجه گفته می‌شد که برای نخستین بار آمده، آیا در قانون بودجه دیده می‌شود؟!
ارقام فرا بودجه‌ای در سرجمع بودجه کل وجود دارد. اما در بودجه عمومی دولت و در درآمدهای خاص دولت و درآمدی نفتی دولت حذف و جدا شده است.
مگر قرار نبود ارقام فرا‌بودجه‌ای در قانون بودجه بیاید؟
چرا، اما به هر حال یکسری مسائل ایجاد شد و بودجه 1404 تقریبا مانند بودجه 1403 شد.
یعنی می‌توان گفت که از نظر شفافیت بودجه 1404 با بودجه 1403 تفاوتی ندارد؟ چون زمانی‌که لایحه تقدیم مجلس شد، می‌گفتند که ارقام فرابودجه‌ای در بودجه 1404 آمده و بدین‌ترتیب این بودجه از شفافیت بیشتری برخوردار است...
همه ارقام در بودجه آمده است. سال گذشته نیز تمامی ارقام آمده بود و در سرجمع‌های کل هست.
اما جزئیات در بودجه سال گذشته وجود نداشت از جمله بودجه نظامی...
چرا جزئیات در بودجه 1403 هم آمده بود و در بند‌ها بودجه نیروهای مسلح 4 میلیارد یورو بود و یک مقدار هم منابع ریالی در نظر گرفته شد و در بودجه 1404 نیز تقریبا همین کار را کردند.
یعنی شما می‌گویید تمامی ارقام فرا‌بودجه در بودجه آمده است؟
بله تمامی ارقام آمده است.
شما موافقید که همچنان بودجه 1404، بودجه شفافی است؟
سرجمع کلی بودجه نسبت به لایحه خیلی تغییر نکرد. تمامی ارقام و مصارف و منابع دولت در جداول بودجه آمده است.
در کدام جداول بودجه، بودجه نظامی و طرح‌های خاص آمده است؟
در حال حاضر خاطرم نیست. در تبصره‌ای در بودجه آمده که عملکرد را به مجلس گزارش دهند، ولی اینکه بخواهیم تمام اجزا و عناصر ارقام نظامی را به صورت ریز در بودجه بیاوریم در هیچ جای دنیا انجام نمی‌شود. اما رقم کلی بودجه نظامی در قانون بودجه 1404 وجود دارد و در لایحه دولت 10.2 میلیارد دلار برای بودجه نظامی در نظر گرفته شده بود یک مقدار نیز برای طرح‌های خاص بود. این رقم از رقم 2100 همت منابع نفتی بیرون کشیده شد، اما در متن بودجه به صورت یورویی و ریالی آمده است.
با توجه به اینکه درآمدهای مالیاتی در مجلس افزایش پیدا کرد، به نظر شما میزان کسری بودجه 1404 به چه میزان خواهد بود؟
درآمدهای مالیاتی 1700 هزار میلیارد بود که به 1850 هزار میلیارد افزایش پیدا کرد. در ارتباط با درآمدهای مالیاتی برآوردهایی که وجود داشت نشان می‌داد که رقم 1700هزار میلیارد پایین است و پیش‌بینی ما این بود که درآمدهای مالیاتی تا 1900هزار میلیارد قابل تحقق است. باتوجه به اینکه تورم 38 درصد داریم و اگر مالیات را به نسبت سال قبل افزایش دهیم یک مقدار مالیات بیشتر دیده شده است. بنابراین مالیات به صورت عجیب‌وغریب افزایش پیدا نکرده است. اما کسری بودجه خواهیم داشت. در تراز عملیاتی کسری داریم که از طریق فروش اوراق و برداشت از صندوق تامین شده است. کسری بودجه هر سال داشتیم.
یعنی کسری بودجه 1404 چشم‌گیر نخواهد بود؟
بودجه با فرمتی که ما بسته‌ایم و ادامه می‌دهیم همین وضعیت را دارد که شاهد آن هستیم و سال به سال نیز کسری عملیاتی بودجه اضافه می‌شود. برای اینکه جلوی کسری بودجه را بگیریم لازم است که ما وظایف دولت را باز‌تعریف کنیم و نقش دولت را در اقتصاد مشخص کنیم. از سوی دیگر متناظر با این نقش سازمان، نهادها و ابزارهایی که دولت برای تحقق اهدافش می‌خواهد را مشخص کنیم و مجدد بودجه را بنویسیم. این به معنای آن نیست که دولت را تعطیل کنیم، بلکه باید چنین بودجه‌ای را تنظیم کنیم و بعد به مرور از وضعیت موجود حرکت کنیم و به سمت وضعیت مطلوبی برویم که آن را تعریف می‌کنیم. در غیر این‌صورت اگر شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند، کسری بودجه افزایش پیدا می‌کند و سهم اوراق بیشتر خواهد شد. فروش اوراق را در سال گذشته حدود 700 هزار میلیارد گذاشتیم، اما مجددا اضافه شد و بیش از 9 هزار میلیارد فروش اوراق در بودجه آمده است. 
اینها کسری‌هایی است که به نوعی از مردم تامین می‌شود. اوراق می‌فروشیم که پول جمع کنیم. بانک‌ها اوراق دولت را می‌خرند بعد کسری می‌آورند و از بانک مرکزی قرض می‌کنند. این یعنی از مردم قرض می‌کنیم و تورمی را بر دوش آنها می‌گذاریم. بنابراین اینکه می‌گویید شفافیت بودجه، باید بگویم که در شرایط موجود شفافیت دردی را دوا نمی‌کند. مساله اصلی این است که ما باید نقش دولت را در اقتصاد با توجه به اهدافی که جمهوری اسلامی دارد مجدد تعریف کنیم. بعد هم ساختار اجرایی و نیروی انسانی مورد نیاز را در کنار آن بگذاریم و متناظر با آن بودجه را تعریف کنیم و به آهستگی به سمت ساختار مناسب دولت و درکنار آن بودجه برود.