بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - پروانه کُبره : حدود دو ماه است که بازار سهام درگیر ریزش شده است؛ روندی که در ابتدا به نظر می‌رسید اصلاح و به عبارتی ساده‌تر استراحت است، اما به مرور و همسو با گلاویز شدن بورس‌بازان با رخدادها و اخبار گوناگون منفی، اصلاح جای خود را به وضعیت قرمز و ریزش پی‌در‌پی داد. این وضعیت تا واپسین روزهای اسفند نیز ادامه یافته و بازار سهام نتوانست بازدهی قابل‌قبولی برای سهامداران به ارمغان آورد.
در روزهای گذشته بازار سرمایه نوسان‌های مختلفی را تجربه کرده است و درحالی‌که‌ تا همین چند هفته قبل سیر صعودی را می‌پیمود، وارد فاز نزولی شد. در طول این مدت افت شاخص بورس در بعضی از روزها به خروج سرمایه‌های حقیقی از گردونه معاملات سهام منجر شد. البته از بررسی‌های آماری این‌طور برمی‌آید که خروج پول از چرخه معاملات طی این مدت به منزله انتقال به بازارهای موازی بوده است.
بورس تهران در وضعیتی قرار دارد که سرمایه‌ها همچنان از بازار سهام فرار می‌کنند. بررسی آمار و ارقام به‌ثبت‌رسیده در بازار سرمایه طی ماه‌‌‌ها و سال‎‌‌‌های اخیر نشان می‌دهد تاکنون بخشی از فعالان این بازار که از آبان‌ماه و همزمان با رونق مجددا بورس به این بازار آمده‌‌‌اند، از چرخه معاملات بورس و فرابورس کنار کشیده و با خروج پول خود از معاملات بازار سهام، به سمت بازار دیگری رفته‌‌‌اند.
کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند این اتفاق منفی با توجه به شرایط متغیرهای اثرگذار بر تالار شیشه‌ای فرصتی برای ورود مجدد باقی نمی‌گذارد. بررسی شواهد و قرائن موجود در بازار سرمایه حکایت از آن دارد که حتی در کوتاه‌مدت نیز بازار سهام نتوانسته اعتماد سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند. در شش روز معاملاتی اخیر نیز بیش از 5 همت پول حقیقی از بازار خارج شد که نشان می‌دهد عملکرد ضعیف تالار شیشه‌ای بعد از تشدید ریسک‌های سیاسی و ابهامات اقتصادی نتوانسته سهامداران را مجاب به ماندن و خرید سهام کند.
اما بررسی میزان خروج پول از ابتدای سال از عمق فاجعه حکایت می‌کند. از ابتدای سال در حدود 35همت پول حقیقی از بازار خارج شده؛ البته سال 1402 نیز پول زیادی توسط سهامداران خرد از گردونه معاملات خارج شد. در سال 1402 به دلیل اتفاقاتی که در اردیبهشت آن سال در خصوص نرخ خوراک بهره رخ داد، موج جدیدی از فرار پول رقم خورد؛ یعنی حتی رقمی بیشتر از امسال و در حدود 38 همت. با توجه به این وضعیت، انتظارات مثبت از بازار مذکور، آن هم در شرایط عدم قطعیت‌های حاکم بر متغیرهای سیاسی و اقتصادی، سناریویی خوشبیانه و دست‌نیافتنی محسوب می‌شود. به همین دلیل بسیاری از فعالان بازار بر آن شده‌اند تا با دور کردن سرمایه خود از جریان معاملات، اقدام به ‌پارک پول در مقاصد امن‌تر نظیر بازارهای ارز و طلا کنند.
نیاز به جراحی
در روزهای اخیر،‌‌‌‌‌‌ کارزاری از سوی بورس‌‌بازان در نفی اقدامات ضد‌بازار سرمایه‌ای بانک‌ مرکزی شکل ‌گرفت. در این کارزار، فعالان بازار سهام به موازی‌‌‌‌‌‌کاری‌‌‌‌‌‌های بانک‌مرکزی در قبال ابزارهای بازار سرمایه و دیگر اقدامات مداخلاتی این بانک معترض بودند. البته در روز گذشته و براساس اخبار منتشرشده، بانک مرکزی با توجه به شرایط اقتصادی پایان سال و بازار سهام، انتشار اوراق گواهی طلای بانک مرکزی را به سال آینده موکول کرد. این اقدام پس از تشکیل کارزار و انتقادات فعالان بازار سهام اجرا شد.
با توجه به اینکه اهالی بازار سهام در روزهای اخیر به برخی اقدامات و موازی‌کاری‌های سازمان بورس در قبال بازار سهام انتقاداتی را مطرح کرده بودند، این امر نیز خود منجر به تشدید بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار مذکور خواهد شد. بیراه نیست اگر بگوییم بازار سهام در طول دو سال گذشته، علاوه بر سیاستگذاری پرتنش، ریسک‌های مختلفی را تجربه کرده است.
در همین رابطه، حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه، مهم‌ترین عامل فرار سهامداران از بورس را وضعیت نابسامان بازار نشات‌‌گرفته از تعدد ریسک‌های اثرگذار مطرح کرد. بازار سهام از ابتدای سال عملکرد نامطلوبی را به نمایش گذاشته است. شاید بتوان گفت همه بازارها تحت‌تاثیر یک ابرریسک قرار دارند. به همین دلیل عوامل مثبت در جهت رونق بازار، متاثر از ابهامات حاکم بر وضعیت سیاست خارجی کشور، به حاشیه رانده شده‌اند. این مهم حتی ارزندگی بازار سهام را زیر سوال برده و در‌حالی‌که اکثر سهام عاری از حباب قیمتی هستند اما با بی‌مهری سرمایه‌گذاران دست‌به‌گریبان‌اند.
به گفته این کارشناس، سیاستگذاری‌هایی همچون صدور گواهی سپرده و افزایش نرخ سود بانکی در قالب همان ریسک کلان رخ می‌دهند. ازاین‌رو همان‌طور که ملاحظه می‌کنیم، شاخص‌های اقتصادی نیز در وضعیتی نامتعادل به سر می‌برند. افزایش کسری بودجه در راستای کاهش فروش نفت به عنوان مصیبت بزرگ اقتصادی شناخته می‌شود که در سال‌های گذشته مشکلات فروانی برای اقتصاد و بازارهای سرمایه‌گذاری‌ به وجود آورده است.
افزایش تورم همسو با افزایش نرخ ارز در حالی صورت می‌گیرد که خود از عواملی است که منجر به کسری بودجه می‌شود. این چرخه معیوب منجر به عدم ثبات در بازارها و سرگردانی سرمایه‌گذاران شده است. سیاستگذار نیز برای کنترل وضعیت مذکور دستورالعمل‌هایی را اجرا می‌کند که در اکثر مواقع به ضرر بازار سهام تمام می‌شود. آنچه در مختصات اقتصادی کشور می‌گذرد، می‌تواند حاوی یک پیام ناخوشایند نیز باشد. 
به نظر می‌رسد اکثر شرکت‌های صادرات‌محور در حوزه پتروشیمی و فولاد در حوزه فروش با مشکلات بیشتری مواجه شوند. با افزایش تنش‌ها دارایی‌های مالی نیز به خطر می‌افتد. بررسی رفتار سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد در چنین شرایطی پول به سمت بازارهای کم‌ریسک همراه با سود حداکثری هدایت می‌شود. پیشروی ترس نسبت به تشدید ریسک‌ها سبب شده این وضعیت حتی منفی‌تر شود.
میرمعینی درباره عملکرد ضعیف بورس از ابتدای سال نیز گفت: بازدهی فرابورس از ابتدای سال منفی بوده است. عمده شرکت‌های حاضر در این بازار در زمره شرکت‌های کوچک قرار دارند و فعالیت چندانی در بخش صادرات ندارند. از‌این‌رو از افزایش نرخ دلار توافقی نیز بی‌بهره‌اند. بزرگ‌ترین شرکت‌های اثرگذار بر شاخص بورس شرکت‌های بزرگ هستند. شاخص کل نیز از ابتدای سال در حدود 24درصد بازدهی را کسب کرده است. 
این بازدهی هم قابل‌قبول محسوب نمی‌شود. وضعیت شاخص هموزن نیز چنگی به دل نمی‌زند. این نماگر در حدود 8درصد بازدهی از ابتدای سال تاکنون به دست آورده که نشان می‌دهد تغییر خاصی نسبت به ابتدای سال نداشته است. به این ترتیب می‌توانیم دریابیم که چرا بازار سهام متاثر از ریسک‌های بیرونی همچنان شاهد خروج پول سهامداران خرد است.