بزرگنمايي:

بازار آریا - چند سالی است که بازار ارز‌‌‌های دیجیتال به یکی از فرصت‌‌‌های جذاب جدید سرمایه‌‌‌گذاری و معامله‌‌‌گری در کشور تبدیل شده است. با افزایش‌‌‌های مداوم قیمتی و ثبت اوج‌‌‌های جدید بیت‌کوین، تعداد کاربران جهانی این بازار رو به رشد بوده است و در ایران نیز دارایی‌‌‌ها و توکن‌‌‌های بلاک‌چینی محبوبیت زیادی پیدا کرده‌‌‌اند.
یکی از دلایل اصلی این محبوبیت، امکان دسترسی راحت به یک بازار جهانی و فرصت‌‌‌های سرمایه‌‌‌گذاری و کسب سود دلاری به شمار می‌رود. با این حال، به مرور زمان دسترسی و فعالیت در بازار ارز‌‌‌های دیجیتال برای سرمایه‌‌‌گذاران ایرانی سخت‌‌‌تر شده است و ایرانیان در مسیر سرمایه‌‌‌گذاری ارز‌‌‌های دیجیتال و بهره بردن از فرصت‌‌‌ها و مزایای این بازار مالی با چالش‌‌‌های متعددی مواجه بوده‌‌‌اند. از یکسو، تحریم‌‌‌های بین‌المللی به بازار ارز‌‌‌های دیجیتال نیز رسیده‌‌‌اند و تقریبا تمامی پلتفرم‌‌‌های جهانی به کاربران خدمات نمی‌‌‌دهند. از سوی دیگر، افزایش محدودیت‌های داخلی و عدم شفافیت قوانین مرتبط با ارز‌‌‌های دیجیتال بر مشکلات افزوده است و فشار بیشتری بر فعالان و معامله‌گران بازار پرنوسان ارز‌‌‌های دیجیتال وارد می‌کند. با آغاز سال 2025 و شروع دوره جدید ریاست جمهوری دونالد ترامپ، به نظر می‌‌‌رسد که شرایط بدتر خواهد شد و با اعمال محدودیت و سخت‌‌‌گیری‌‌‌های بیشتر، تصمیم‌‌‌گیری‌‌‌های قانون‌گذاران کشور از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. در سال‌های پیش‌رو، پلتفرم‌‌‌های ایرانی این فرصت را دارند که به میزبانان قابل اعتمادی برای سرمایه‌‌‌های مردم تبدیل شوند. با این حال، از دست دادن این اعتماد در نتیجه سیاست‌‌‌های ناپایدار و اشتباهات قانون‌گذاری می‌تواند خسارات جبران‌‌‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
دروازه‌‌‌های بسته جهانی
از همان سال‌های اول عرضه بیت‌کوین، ارز‌‌‌های دیجیتال با ارائه مزیت‌‌‌هایی مانند مقابله با تورم، حفظ ارزش دارایی و فرصت‌‌‌های جدید سرمایه‌‌‌گذاری برای کاربران ایرانی جذابیت پیدا کردند. اما در نهایت تحریم‌‌‌ها نیز در بازار رمزارز‌‌‌ها دیده شد و تحریم‌‌‌های اعمال شده توسط آمریکا و متحدانش، دسترسی به صرافی‌‌‌های بزرگ بین‌المللی را برای کاربران محدود کرد. در این تحریم‌‌‌ها، صرافی‌‌‌ها و دیگر پلتفرم‌‌‌ها از ارائه هرگونه خدمات مالی به کشور ایران و کاربران ایرانی ممنوع شده‌‌‌اند و بسیاری از این پلتفرم‌‌‌ها برای اجتناب از جریمه‌‌‌های سنگین یا توقف فعالیت، هرگونه ارتباط با ایران را قطع کرده‌‌‌اند. در راستای اجرای این قانون، صرافی‌‌‌ها همچنین احراز هویت را الزامی کرده‌‌‌اند که دور زدن آن برای کاربران ایرانی امکان‌‌‌پذیر نیست و به قطع دسترسی ایرانیان در پلتفرم‌‌‌های جهانی منجر شده است. یکی از بزرگ‌ترین و اولین صرافی‌‌‌هایی که از تحریم‌‌‌ها پیروی کرد، بایننس بود که به دلیل ارائه خدمات متنوع، کارمزد‌‌‌های پایین و پشتیبانی از طیف وسیع ارز‌‌‌های دیجیتال برای سال‌ها یکی از پلتفرم‌‌‌های محبوب کاربران ایرانی برای ثبت معاملات رمزارز‌‌‌ها به شمار می‌‌‌رفت. 
در سال 2021، بایننس به‌‌‌دلیل فشار‌‌‌های بین‌المللی، سیاست‌‌‌های سخت‌‌‌گیرانه‌‌‌تری در قبال کاربران ایرانی اعمال و حساب‌‌‌های آنها را مسدود کرد این اتفاق هزاران سرمایه‌‌‌گذار و معامله‌‌‌گر ایرانی که دارایی‌‌‌های خود را در این صرافی نگهداری می‌‌‌کردند تحت‌تاثیر قرار داد و نمایانگر ریسک رو به رشد فعالیت در پلتفرم‌‌‌های مالی جهانی بود. در حالی که برخی صرافی‌‌‌های جهانی دیگر با عدم اجباری کردن احراز هویت به صورت مخفیانه به ارائه خدمات به کاربران ایرانی پرداختند، اما این جایگزین‌‌‌ها نیز موقت بودند و به‌‌‌تدریج آنها نیز از تحریم‌‌‌ها پیروی کردند. اگرچه هنوز راه‌‌‌هایی مانند استفاده از مدارک جعلی و ابزار‌‌‌هایی مانند تغییر آی پی برای دور زدن تحریم‌‌‌ها و تکمیل فرآیند احراز هویت وجود دارد، اما این روش‌ها نیز همواره با ریسک‌‌‌های جدی همراه است؛ زیرا صرافی‌‌‌های خارجی در صورت شناسایی هویت کاربران ایرانی، ممکن است که حساب آنها را مسدود و دارایی‌‌‌ها را بلوکه کنند. با روی کار آمدن دونالد ترامپ، پیش‌بینی می‌شود که این شرایط بدتر شده و نظارت و فشار بیشتری برای اعمال تحریم‌‌‌ها بر صرافی‌‌‌ها و پلتفرم‌‌‌های مالی فعال در حوزه رمزارز‌‌‌ها دیده شود.
حفظ اعتماد یا رواج راه‌‌‌حل‌‌‌های غیرقانونی؟
در شرایطی که تحریم‌‌‌ها دسترسی به بازار‌‌‌های جهانی را برای ایرانیان بسته‌‌‌اند، صرافی‌‌‌های داخلی به مقصد اصلی سرمایه و فعالیت در بازار ارز‌‌‌های دیجیتال تبدیل شده‌‌‌اند. علاوه بر مواردی مانند فیلترینگ و قطعی مکرر اینترنت که در سال‌های اخیر و در زمان‌‌‌های حساس بازار باعث از دست رفتن فرصت‌‌‌های کسب سود یا حتی زیان‌‌‌های مالی جدی برای معامله‌‌‌گران شده است، به نظر می‌‌‌رسد که قانون‌گذاران ایرانی سعی دارند این بازار را به شکلی کنترل و نظارت کنند که گویی بخشی از سیستم‌‌‌های مالی سنتی است. در همین راستا، محدودیت‌هایی مانند تعیین سقف واریز و برداشت، اعمال محدودیت‌های چند روزه برای دسترسی به دارایی‌‌‌ها و دیگر قوانین سختگیرانه دیده می‌‌‌شوند. به نظر می‌‌‌رسد قانون‌گذاران بر این باورند که با کنترل شدید فعالیت‌‌‌های کاربران، می‌توانند از خروج سرمایه، پول‌‌‌شویی و کلاهبرداری جلوگیری کنند. اما واقعیت این است که بازار ارز‌‌‌های دیجیتال، ذاتا غیرمتمرکز است و ابزار‌‌‌های مختلفی مانند کیف‌‌‌پول‌‌‌های غیرمتمرکز، صرافی‌‌‌های غیرمتمرکز و پروتکل‌‌‌های مختلف بلاک‌چینی به کاربران این امکان را می‌دهد تا در خارج از دایره نظارت‌‌‌های دولتی فعالیت کنند. به همین دلیل محدودیت‌های داخلی اغلب نتیجه‌‌‌ای معکوس داشته و کاربران ایرانی را به سمت روش‌هایی سوق داده است که خطرات بیشتری به همراه دارند.
استفاده از صرافی‌‌‌های ناشناخته یا کم‌‌‌اعتبار و خرید و فروش از طریق واسطه‌‌‌ها در شبکه‌‌‌های اجتماعی تنها برخی از تبعات این محدودیت‌ها به شمار می‌رود. در حالی که قانون‌گذاری هدفمند در حوزه ارز‌‌‌های دیجیتال می‌تواند امنیت بیشتری برای کاربران ایجاد کرده و نظارت بهتر بر تراکنش‌‌‌ها و کاهش سوءاستفاده‌‌‌ها را فراهم کند، اما زمانی که کاربران احساس کنند سیاست‌‌‌ها تنها برای حفظ منافع کوتاه‌‌‌مدت مانند کنترل قیمت دلار یا جلوگیری از خروج سرمایه اتخاذ شده‌‌‌اند، اعتماد خود را به قانون‌گذاران از دست می‌دهند. در نتیجه تحریم‌‌‌ها، متاسفانه یا خوشبختانه ایرانیان خلاقیت و انعطاف‌‌‌پذیری مورد نیاز را پیدا کرده‌‌‌اند تا حتی در سخت‌‌‌ترین شرایط نیز راه‌‌‌های دور زدن قوانین و پیشبرد فعالیت‌‌‌های خود را پیدا کنند. در این شرایط، ایجاد محدودیت‌های شدید، کاربران را به سمت فعالیت‌‌‌های غیرقانونی سوق می‌دهد که کنترل و نظارت بر آنها تقریبا غیرممکن است. بنابراین در اولین قدم و پیش از هر اقدام قانون‌گذاری باید واقعیت پذیرفته شود. با توجه به محبوبیت قابل‌توجه بیت‌‌‌کوین، تتر و دیگر ارز‌‌‌های دیجیتال در ایران، اعمال محدودیت‌های سنگین بر استفاده و معاملات این دارایی‌‌‌ها غیرمنطقی و حتی غیرممکن به نظر می‌‌‌رسد. امروزه ارز‌‌‌های دیجیتال به دلیل فرصت‌‌‌های سرمایه‌‌‌گذاری خود و امکان‌‌‌پذیر ساختن انجام معاملات بین‌المللی، به بخشی جدایی‌‌‌ناپذیر از فعالیت‌‌‌های مالی طیف بزرگی از مردم تبدیل شده‌‌‌اند. امروزه بسیاری از افراد از ارز‌‌‌های دیجیتال به عنوان یک ابزار سرمایه‌‌‌گذاری و برای حفظ ارزش دارایی‌‌‌های خود در برابر تورم استفاده می‌کنند. بنابراین به جای تلاش برای کنترل کامل بازار ارز‌‌‌های دیجیتال، باید با رویکردی بلندمدت و هدفمند به این حوزه نگاه کرد؛ رویکردی که بر افزایش امنیت، نظارت و ایجاد زیرساخت‌‌‌های پایدار متمرکز باشد. با توجه به احتمال افزایش فشار تحریم‌‌‌ها در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، توجه به شرایط قانون‌گذاری و نحوه فعالیت پلتفرم‌‌‌های ایرانی در حال حاضر اهمیت بیشتری پیدا کرده است تا اعتماد سرمایه‌‌‌گذاران و کاربران به راحتی از دست نرود؛ در غیر این صورت، راه‌حل‌‌‌های جایگزین محبوبیت پیدا خواهند کرد که کنترل و نظارت بر آنها به شدت دشوار خواهد بود.