بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - مینا علیزاده : در حالی که همچنان کشمکش‌ها برای ادامه حیات اپلیکیشن تیک‌تاک در ایالات متحده آمریکا ادامه دارد، به تازگی خبرهایی منتشر شده است که نشان می‌دهد مقامات چینی ترجیح می‌دهند در صورت رای دادگاه به فروش این اپلیکیشن، آن را به ایلان ماسک واگذار کنند؛ خبری که بلومبرگ آن را منتشر کرده و هنوز صحت آن تایید نشده است. سخنگوی تیک‌تاک هم این خبر را تایید نکرده است.
با این همه به نظر می‌رسد ایالات متحده رویکرد خود را در مواجهه با این اپلیکیشن پرطرفدار چینی تغییر داده است؛ گواه آن هم حمایت این روزهای دونالد ترامپ از تیک‌تاک است. این در حالی است که تیک‌تاک نخستین بار در دوره ریاست‌جمهوری گذشته ترامپ به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی این کشور زیر ذره‌بین قانون‌گذاران آمریکایی قرار گرفت. این وضعیت در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن هم ادامه یافت؛ تا جایی که بر اساس قانونی که جو بایدن امضا کرد، در صورتی که این اپلیکیشن از شرکت مادر چینی خود جدا نشود، فعالیت آن تا 19 ژانویه (یکشنبه این هفته) در ایالات متحده آمریکا ممنوع اعلام خواهد شد. حالا اما حمایت ترامپ امید را به مدیران تیک‌تاک بازگردانده است؛ آنها انتظار دارند با روی کار آمدن او بدگمانی‌ها نیز علیه این اپلیکیشن کاهش پیدا کند.
تغییر موضع ترامپ
پیشینه چالش‌هایی که اپلیکیشن تیک‌تاک اکنون با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، به دوره ابتدایی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در ایالات متحده آمریکا بازمی‌گردد. در آن زمان ترامپ سعی بر ممنوعیت کامل این اپلیکیشن در آمریکا داشت؛ تا آنجا که در سال 2020 این اپلیکیشن تهدید امنیتی معرفی شد و ترامپ نیز تلاش کرد تا به‌طور کلی دانلود تیک‌تاک را از فروشگاه‌های آنلاین ممنوع کند؛ موضوعی که در آن زمان به‌طور موقت توسط یک قاضی متوقف شد، اما در سال‌های بعد و در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن، بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاد.
دولت بایدن نیز طی سال‌های بعد نگاهی به اپلیکیشن تیک‌تاک داشت که در تمام دوره ریاست‌جمهوری ترامپ بر ایالات متحده آمریکا حاکم بود. دولت بایدن به‌شدت نگران بود که این اپلیکیشن به دلیل ارتباط با چین، خطراتی برای امنیت ملی آمریکا داشته باشد؛ از این رو تلاش کرد تا از طریق اقدامات قانونی دسترسی آن را محدود کند. در این راستا، جو بایدن در سال گذشته میلادی قانونی را با نام قانون «حفاظت از آمریکایی‌ها در برابر اپلیکیشن‌های تحت کنترل دشمنان خارجی» امضا کرد که مطابق با آن باید شرکت چینی بایت‌دنس، مالک شبکه اجتماعی تیک‌تاک، فعالیت‌های خود را تا 19 ژانویه 2025 در ایالات متحده واگذار کند. به این ترتیب مصوب شد در صورتی که این شرکت از این قانون تبعیت نکند، اپلیکیشن تیک‌تاک از فروشگاه‌های اپلیکیشن ایالات‌متحده حذف و دسترسی آن به زیرساخت‌های ضروری قطع شده و عملا فعالیت آن در ایالات متحده پایان می‌یابد.
البته حالا به نظر می‌رسد با روی کار آمدن دوباره ترامپ و تغییر موضع او در قبال تیک‌تاک، سرنوشتی متفاوت در انتظار این اپلیکیشن باشد. روز پنج‌شنبه واشنگتن‌پست در این باره نوشت: «دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، راه‌هایی را برای نجات تیک‌تاک بررسی می‌کند؛ از جمله صدور بالقوه یک فرمان اجرایی که برای اجرایی شدن این قانون، ضرب‌الاجلی 60 تا 90 روزه تعیین کرده است و اجازه مذاکرات بیشتر را بدهد.» ترامپ همچنین بیانیه‌ای به نفع تیک‌تاک و برای تعلیق ممنوعیت آن تا زمان آغاز ریاست‌جمهوری‌اش در 20 ژانویه ارائه کرده است. حتی مدیران تیک‌تاک پیش از این در تلاش برای جلوگیری از ممنوعیت این اپلیکیشن با تیم دونالد ترامپ نیز ارتباط گرفته‌اند و گزارش‌ها حاکی از دیدار مدیرعامل تیک‌تاک با ترامپ است و با توجه به اینکه مهلت اعلام شده از سوی بایدن درست یک روز پیش از مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید به پایان می‌رسد، ترامپ از دیوان عالی خواسته است تا اجرای این قانون را به تاخیر بیندازد. به این ترتیب دیوان عالی ایالات متحده در جلسه‌ای که در روز جمعه هفته گذشته برگزار شد، به بررسی قانونی پرداخت که ممکن است منجر به ممنوعیت تیک‌تاک در 19 ژانویه در این کشور شود.
تبعات توقف فعالیت تیک‌تاک
در صورت اجرا شدن این قانون در 19 ژانویه، کاربران جدید در آمریکا دیگر قادر به دانلود تیک‌تاک از فروشگاه‌های اپلیکیشن نخواهند بود و کاربران فعلی نیز نمی‌توانند اپلیکیشن را به‌روزرسانی کنند؛ زیرا این قانون هرگونه تسهیل در دانلود یا نگهداری اپلیکیشن تیک‌تاک را ممنوع می‌کند. در نامه‌ای که در 13 دسامبر به اپل و گوگل ارسال شد، قانون‌گذاران ایالات متحده از این دو شرکت خواسته‌اند که برای حذف تیک‌تاک از فروشگاه‌هایشان در 19 ژانویه آماده باشند. همچنین ارائه‌دهنده خدمات ابری اوراکل هم ممکن است با اختلالاتی در کار خود با تیک‌تاک مواجه شود. اوراکل داده‌های کاربران تیک‌تاک در ایالات متحده را روی سرورهای خود ذخیره می‌کند، کد منبع اپلیکیشن را مورد بررسی قرار می‌دهد و در نهایت نیز اپلیکیشن را به فروشگاه‌های اپلیکیشن عرضه می‌کند.
در صورت اجرای این حکم کاربران 170 میلیون نفری تیک‌تاک در ایالات متحده احتمالا همچنان می‌توانند از اپلیکیشن استفاده کنند، زیرا این اپلیکیشن قبلا روی تلفن‌هایشان نصب شده است؛ اما بدون به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری و امنیتی به تدریج استفاده از این اپلیکیشن برای آنها غیرقابل استفاده خواهد شد. شاید به همین دلیل است که طی ماه‌های گذشته برخی از کاربران شروع به انتشار ویدئوهای تیک‌تاک کرده‌اند که به دیگران آموزش می‌دهند چگونه با استفاده از وی‌پی‌ان که مکان کاربر اینترنتی را مخفی می‌کند، از ممنوعیت احتمالی عبور کنند. افراد سازنده این محتوا که کسب‌وکارهایی در تیک‌تاک راه‌اندازی کرده‌اند، برای بدترین شرایط آماده می‌شوند. نادیا اوکاماتو که 4.1 میلیون دنبال‌کننده دارد و برند محصولات بهداشتی اوت را تاسیس کرده است، می‌گوید که تیک‌تاک به رشد کسب‌وکار او به‌طور ارگانیک از طریق ویدئوهای فراگیر کمک کرده است. ممنوعیت تیک‌تاک ممکن است او و دیگر کسب‌وکارهای کوچک را مجبور به صرف هزینه‌های بیشتر برای تبلیغات و افزایش هزینه‌ها کند.
کارکنان تیک‌تاک در ایالات‌متحده که حدود 7 هزار نفر برآورد می‌شوند، تلاش می‌کنند خودشان را برای سناریوهای احتمالی آماده کنند. پس از آنکه دادگاه تجدیدنظر ایالات متحده در 6 دسامبر قانون فروش یا ممنوعیت این اپلیکیشن را تایید کرد، نگرانی‌ها در میان کارکنان این شرکت گسترش یافت و برخی از آنها درباره اخراج‌ها نگران شدند؛ اما این شرکت همچنان پیشنهادهایی برای موقعیت‌های شغلی جدید مطرح کرده که باعث سردرگمی برخی از کارجویان شده است؛ به‌ویژه آن دسته از افرادی که از طریق انجمن ناشناس بلایند مشاوره شغلی می‌خواهند. یک کاربر در پست خود در بلایند نوشته است که از بایت‌دنس در سن‌خوزه کالیفرنیا پیشنهاد شغلی دریافت کرده است که از فوریه شروع می‌شود. دیگران در پست این کاربر پاسخ دادند که او باید پیشنهاد را بپذیرد و از آن به عنوان اهرم در مصاحبه‌های دیگر استفاده کند. همچنین بررسی‌های شرکت تحقیقاتی Emarketer نشان می‌دهد که انتظار می‌رود درآمد تبلیغاتی تیک‌تاک در ایالات متحده در سال 2024 به 12.3 میلیارد برسد؛ رقمی که اگرچه نسبت به درآمد تبلیغاتی پلتفرم‌های متا بسیار کمتر است، اما تبلیغ‌دهندگان می‌گویند که پایگاه کاربری وفادار تیک‌تاک باعث می‌شود که برخی برندها حتی پس از 19 ژانویه هم به تبلیغ در این اپلیکیشن ادامه دهند. کریگ اتکینسون، مدیرعامل آژانس بازاریابی دیجیتال Code3، در این مورد می‌گوید: «پیش‌بینی کنونی این است که ممکن است این اپلیکیشن به‌روزرسانی نشود، اما شاهد افزایش استفاده از آن خواهید بود. به عنوان نمونه، قابلیت تجارت الکترونیک تیک‌تاک با نام TikTok Shop که به کاربران اجازه می‌دهد محصولات را مستقیما از طریق ویدئوها خریداری کنند، رقیب مستقیمی ندارد تا تبلیغ‌کنندگان به راحتی بتوانند به آن روی بیاورند.»
ردپای ایلان ماسک
تیک‌تاک بارها اعلام کرده است که بایت‌دنس، شرکت مادر آن، قصد فروش این شبکه اجتماعی را ندارد. با این حال، فرانک مک‌کورت، سرمایه‌دار، میلیاردر و مالک سابق تیم بیسبال لس‌آنجلس دودگرز، اعلام کرده که 20 میلیارد دلار تعهد شفاهی از سوی یک گروه سرمایه‌گذار برای خرید تیک‌تاک به دست آورده است. مک‌کورت هنوز با بایت‌دنس وارد مذاکره نشده است، اما گفته است که باور دارد دادگاه عالی ایالات متحده قانونی را که خواستار جداسازی تیک‌تاک است، تایید خواهد کرد و پس از آن شرکت مادر تیک‌تاک احتمالا برای مذاکرات فروش رویکرد گشوده‌تری خواهد داشت. مک‌کورت و تیمش قبلا مکالمات مقدماتی با اعضای دولت آینده دونالد ترامپ داشته‌اند؛ کسی که در دوران ریاست‌جمهوری اول خود تلاش کرده بود تیک‌تاک را ممنوع کند، اما اکنون نظر خود را تغییر داده است.
البته گزارش‌ها حاکی از آن است که دونالد ترامپ تنها کسی نیست که تیک‌تاک و مقامات چینی برای جلوگیری از ممنوعیت فعالیتشان در ایالات متحده آمریکا روی او حساب باز کرده‌اند و در این راستا روز سه‌شنبه مقامات چینی درباره موافقت با فروش تیک‌تاک به مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس برای جلوگیری از ممنوعیت آن در آمریکا، هم بحث کرده‌اند. روزنامه وال‌استریت ژورنال نیز به نقل از افراد ناشناس مطلع در این باره نوشته است: «پکن برنامه‌های احتمالی خود را به بایت‌دنس اعلام نکرده است. طبق گزارش بلومبرگ که از منابع آگاه نقل کرده است، یکی از سناریوهای مورد بحث شامل ادغام تیک‌تاک در پلتفرم شبکه اجتماعی ایکس، متعلق به ایلان ماسک است. اما بلومبرگ تصریح کرد که مشخص نیست ماسک که با دارایی خالص بیش از 400 میلیارد دلار ثروتمندترین فرد جهان است، چگونه این معامله را انجام می‌دهد یا اینکه برای چنین معامله‌ای نیاز به فروش برخی دیگر از دارایی‌های خود دارد یا خیر.»
گاردین در این باره نیز نوشته است مقامات پکن ترجیح می‌دهند که تیک‌تاک تحت کنترل شرکت مادر چینی‌اش، بایت‌دنس، باقی بماند؛ اما گزینه‌های دیگری از جمله فروش به ماسک را هم در نظر گرفته‌اند. روزنامه فایننشال تایمز نیز در همان روز گزارش داد که مقامات درباره احتمال اولیه‌ای صحبت کرده‌اند که طبق آنها ماسک می‌تواند به عنوان واسطه‌ای برای بایت‌دنس و هر خریدار احتمالی دیگر عمل کند تا از تعطیلی این اپلیکیشن جلوگیری کند. سخنگوی تیک‌تاک در واکنش به این گزارش گفته است: «ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که درباره داستان‌های کاملا خیالی اظهارنظر کنیم.» اپلیکیشن تیک‌تاک در ایالات متحده می‌تواند از طریق یک فرآیند رقابتی یا یک توافق از طرف دولت به فروش برسد، اما گزارش بلومبرگ نشان می‌دهد که آینده این اپلیکیشن دیگر فقط تحت کنترل بایت‌دنس نخواهد بود.
دولت چین سهام طلایی در بایت‌دنس دارد که چندین عضو کنگره آن گفته‌اند این حق را به دولت می‌دهد که بر تیک‌تاک نظارت کند. در یک سناریوی دیگر، پلتفرم شبکه اجتماعی ماسک، یعنی ایکس، کنترل تیک‌تاک در ایالات متحده را به عهده می‌گیرد و هر دو این کسب‌و‌کارها را با هم اداره می‌کند. با این همه مقامات آمریکا هنوز به توافق‌نظر درباره چگونگی پیشبرد این موضوع نرسیده‌اند. از طرف دیگر، هنوز انجام مذاکرات میان بایت‌دنس و ایلان ماسک -به عنوان خریدار احتمالی- به تایید هیچ‌یک از طرفین نرسیده است و مشخص نیست که معامله احتمالی - در صورت انجام مذاکرات- با چه جزئیاتی به نتیجه خواهد رسید.