بزرگنمايي:

بازار آریا - خراسان /یک نیروگاه حرارتی سالانه معادل هزینه ساخت 500 مگاوات نیروگاه خورشیدی، گاز یارانه ای می سوزاند.
 احتمالاً باورکردنی نیست که بدانیم، با فقط هزینه سوخت مصرفی نیروگاه توس مشهد، آن‌ هم تنها در یک سال می‌توانیم یک نیروگاه خورشیدی تقریباً با توان خود نیروگاه توس بسازیم و دیگر هرگز برای تولید برق نگران سوخت نباشیم، واضح است که هزینه تعمیر و نگهداری آن و همچنین هزینه‌های جانبی نظیر هزینه نیروی کار آن نیز قابل ‌مقایسه با نیروگاه حرارتی نخواهد بود.
نیروگاه طوس مشهد، هر ساعت از شبانه روز توان اسمی تولید 600 مگاوات برق را دارد، رقم بسیار قابل توجه در تولید برق حدود 6 هزار مگاواتی در استان که البته به دلیل نبود سوخت فقط 2 هزار مگاوات در روزهای سرد برق تولید می کند. اگر فرض کنیم نیروگاه طوس بدون مشکل و خرابی بتواند صد در صد توان خود را تولید کند، چیزی حدود بیش از 5 میلیارد کیلو وات ساعت برق در یک سال تولید می کند و با یک ضرب و تقسیم ساده می توانیم متوجه شویم که این نیروگاه بیش از 20 همت فقط گاز صرف می کند، که این رقم معادل ساخت حدود 500 مگاوات نیروگاه خورشیدی است.
هر متر مکعب گاز، 4.5 کیلو وات برق
مدیر عامل شرکت مادر تخصصی برق حرارتی در اردیبهشت امسال گزارش می دهد که از مجموع 389 میلیارد کیلو وات ساعت برق تولید شده در کشور در سال گذشته، 360 میلیارد کیلووات ساعت آن را نیروگاه های حرارتی تولید کرده اند؛ آبان سال جاری نیز خبرگزاری شانا به نقل از رئیس اتحادییه انجمن های علمی انرژی ایران، می نویسد، از مجموع 240 میلیارد متر مکعب مصرف گاز در ایران، حدود 80 میلیارد متر مکعب آن صرف نیروگاه حرارتی شده است؛ بنابراین می توانیم نتیجه بگیریم نیروگاه های حرارتی از هر متر مکعب گاز 4.5 کیلووات ساعت برق تولید می کنند. این رقم کاملا عملیاتی و واقعی است و البته به همین دلیل ممکن است از برخی داده‌های نیروگاه ها کمتر باشد.

6.6 سنت برای یک کیلو وات گاز می سوزانیم
خبرگزاری تسنیم در آذر ماه 1402 نرخ گاز صادراتی را 30 سنت اعلام کرد؛ بنابراین می توانیم نتیجه بگیرم که برای یک کیلووات ساعت برق در نیروگاه های حرارتی باید 6.6 سنت گاز مصرف کنیم. این عدد با فرض میانگین قیمت دلار مرکز مبادله یعنی حدود 60 هزار تومان به ما می گوید بیش از 20 همت هزینه سوخت برای نیروگاه طوس در یک سال ایجاد می شود؛ البته با فرض بر این که هیچ خرابی در نیروگاه اتفاق نیفتد و نیروگاه بتواند تمام توان اسمی خود را تولید کند. بدیهی است که هزینه تعمیر و نگهداری در نیروگاهی که سال 1361 شروع به کار کرده میزان قابل توجهی را به خود اختصاص خواهد داد. اما در این گزارش بر این موارد تمرکز نداریم.
چند ماه پیش روزنامه خراسان در گزارش های متعدد نرخ تولید برق خورشیدی برای یک مگاوات را بین 30 تا 50 میلیارد تومان اعلام کرده بود که به طور میانگین می توان دانست راه اندازی 500 مگاوات برق خورشیدی حدود 20 همت هزینه خواهد داشت و البته نه احتیاجی به نیروی کار زیاد و همچنین هزینه تعمیرات خاصی دارد و طبیعتا آسیب های زیست محیطی به مراتب کمتری در مقایسه با نیروگاه های حرارتی خواهد داشت.
نیروگاه های ساخته شده اما بدون استفاده به دلیل نبود گاز
باید بدانیم که با تمام این اعداد و ارقام دولت سیزدهم مدعی بود که توانسته 9 هزار مگاوات برق توسط نیروگاه های حرارتی تولید کند؛ البته نکته جالب ماجرا آن جاست که بدانیم دو نیروگاه سیکل ترکیبی در استان در تربت حیدریه و سبزوار با مجموع 366 مگاوات توان تولید برق و هزینه 140 میلیون یورویی بنا به گفته رئیس خانه صمت استان، به دلیل نبود سوخت (گاز) در روزهای سرد سال جاری حتی یک کیلو وات برق هم تولید نکرده اند، این در حالی است که این دو نیروگاه در خرداد ماه امسال توسط مخبر سرپرست ریاست جمهوری سیزدهم افتتاح شد.
چون که ما نفتی هستیم!
این ارقام، اطلاعاتی هستند که هر کارشناسی به محض این که بخواهد، می تواند به دست آورد؛ بنابراین برای مدیران دولتی که خود این ها را منتشر می کنند محاسبه این میزان از ضرر، کار دشواری نیست، اما اگر بخواهیم واقعا بدانیم چرا یک مسئول با وجود چنین اوضاعی همچنان بر رویه سابق اصرار دارد، شاید لازم است از نعمت نفتی بودن کشور یاد کنیم چنان که امیرخانی نیز در «نفحات نفت» به کرات از بوروکراسی که نفتی بودن به کشور تحمیل کرده یاد می کند. مدیران هرجا عرصه به آن ها تنگ شود، شیر نفت را باز می کنند، در همین جا نیز به راحتی نرخ گاز تحویلی به نیروگاه ها بنا به گزارش سایت بازار برق ایران IREMA تنها و تنها 75 تومان است. یعنی چیزی حدود 240 برابر کمتر از نرخ گاز صادراتی، حالا با این نرخ تمام نیروگاه کاملا به صرفه می توانند تولید کنند و حتی سودآور باشند. حتی نرخ برق صادراتی چنان که تجارت فردا از قول مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر در مرداد ماه امسال می نویسد این طور است: «پیرو مصوبه وزیر نیرو، بهای هر کیلووات ساعت برق مصرفی مراکز استخراج رمزدارایی ها بر مبنای متوسط ریالی برق صادراتی و متوسط نرخ ارز حواله مرکز مبادله ارز و طلای ایران برای بازه زمانی 28 مرداد تا 28 آبان امسال، 31 هزار و 574 ریال محاسبه می شود.» یعنی با بالا رفتن دلار تا 60 هزار تومان نیروگاه های حرارتی ما حدود 4 هزار تومان گاز می سوزانند تا حدود 3 هزار تومان برق را به دستگاه های رمز ارز بدهند. چرا؟ به این دلیل که ما نفتی هستیم. این میزان از آشفتگی در مدیریت انرژی چگونه توجیه می پذیرد؟
ماجرای یارانه پنهان
وقتی درست به این اطلاعات نظر می کنیم خواهیم فهمید که آنچه به عنوان یارانه پنهان انرژی در خبرها می آید و خواستار گران سازی انرژی است، که البته باید در جای خودش بررسی و مداقه جدی شود، در درجه اول یارانه ای است که مدیران و مسولین از آن برای پنهان کردن عمق سوء مدیریت ها استفاده می کنند، اکنون اما با نمایان شدن شدت تحریم ها و عمق آن آن چه سال ها پنهان شده را می توان دید. کوه یخی که سال ها زیر آب بوده آرام آرام پیدا می شود؛ چرا که با وجود تحریم ها و ایجاد مشکلات جدی و مکرر، اولا در عقب ماندگی از فناوری و در گام بعدی در کاهش چشم گیر درآمدهای کشور، مسئولان و مدیران نمی توانند هرجا که لازم شد پول نفت را بپاشند و مشکلات را زیر آن پنهان کنند، نمی توانند به محض کمبود برق، دوباره بر رویه سابق اصرار کنند و نیروگاه حرارتی برپا کنند، چرا که دیگر حتی گاز هم نیست. باید فکر کنند، خلاق ومهم تر از همه چابک باشند، باید طرح و نقشه داشته باشند، شاید باز شگفت آور باشد که بدانید ما در این روزها و سال هایی که به طور جدی دچار بحران انرژی شده ایم، به گفته رئیس اتحادیه صنعت برق استان، برنامه و نقشه جامع انرژی نداریم؛ این یعنی هرچه درباره موضوعات دیگر نقشه بریزیم باد هواست، چرا که اساسا نمی توانیم بدانیم بر چه اساسی صنعت باید رشد کند. حوزه شهری با چه شاخصه ای می تواند توسعه یابد؟ اصلا حرف ما راجع به توسعه بر چه مبنایی خواهد بود، وقتی نمی دانیم چقدر انرژی داریم؛ این گونه می شود که نیروگاه تولید برق بر پایه گاز با سرمایه گذاری زیاد می سازیم و ژست توسعه می‌گیریم اما گاز نداریم که آن را راه بیندازیم.