بزرگنمايي:

بازار آریا - در صورت هدف قرار گرفتن تاسیسات نفتی ایران توسط اسرائیل، اوپک به اندازه کافی ظرفیت مازاد برای جبران از دست رفتن کامل عرضه ایران را دارد. با این حال، اگر ایران با حمله به زیرساخت‌های همسایگان خود در خلیج‌ فارس تلافی‌جویی کند، آن وقت است که این سازمان با چالش‌ مواجه می‌شود.

ایران روز سه‌شنبه 30 سپتامبر (نهم مهر 1403) در پاسخ به ضربات و حملات هوایی اسرائیل، صدها موشک به سوی اسرائیل شلیک کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در واکنش گفت که ایران اشتباه بزرگی مرتکب شده و تاوان آن را خواهد داد. ایران نیز به نوبه خود تهدید کرد که در صورت تلافی اسرائیل، پاسخی به مراتب سخت‌تر خواهد داد.
وب‌سایت خبری آمریکایی اکسیوس روز چهارشنبه به نقل از مقامات اسرائیلی گزارش داد که گزینه‌های احتمالی اسرائیل شامل هدف قرار دادن تاسیسات تولید نفت ایران و سایر سایت‌های راهبردی آن است.
سهم ایران از تولید و صادرات نفت چقدر است؟
ایران خودش یکی از اعضای اوپک است و روزانه نزدیک به 3 میلیون و 200 هزار بشکه نفت تولید می‌کند که حدود 3 درصد از تولید جهانی نفت را تشکیل می‌دهد.
صادرات نفت ایران علیرغم ادامه تحریم‌های آمریکا در سال جاری افزایش یافته است و به بالاترین حد خود در چند سال اخیر یعنی 1 میلیون و 700 هزار بشکه در روز رسیده است.
بیشتر این نفت توسط پالایشگاه‌های چینی خریداری می‌شود. پکن گفته است که تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران را به رسمیت نمی‌شناسد.
میلیون‌ها بشکه ظرفیت مازاد از کجا آمده است؟
آمریتا سن، یکی از بنیانگذاران شرکت آمار و داده‌های «انرژی اسپکتس» گفت: «در تئوری، اگر تمام تولید ایران را هم از دست بدهیم - که سناریوی اولیه ما این نیست - اوپک پلاس ظرفیت کافی برای جبران این شوک را دارد.»
سازمان «اوپک پلاس» که شامل اعضای اوپک به علاوه کشورهای متحدی همچون روسیه و قزاقستان است، در سال‌های اخیر تولید خود را کاهش داده است تا از افت قیمت‌ها در مواجهه با تقاضای ضعیف جهانی جلوگیری کند. در نتیجه، این گروه در حال حاضر میلیون‌ها بشکه ظرفیت مازاد دارد.
کاهش میزان تولید اوپک پلاس در حال حاضر به 5 میلیون و 860 هزار بشکه در روز می‌رسد. تحلیلگران تخمین می‌زنند که عربستان سعودی می‌تواند تولید خود را 3 میلیون بشکه در روز و امارات عربی متحده 1.4 میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
اوپک پلاس روز چهارشنبه برای بحث در مورد پایبندی به کاهش تولید تشکیل جلسه داد. حال آنکه منابع اوپک پلاس گفتند که این گروه درباره مناقشه اسرائیل و ایران صحبتی نکرده است.
یک منبع آگاه در اوپک پلاس به خبرگزاری رویترز گفت: «تنها چیزی که در مورد وضعیت ژئوپلیتیک و درگیری ذکر شد، ابراز امیدواری برای کاهش تنش بود.»
ایران می‌تواند به دوش کشیدن بار هزینه‌ها را بین‌المللی کنند
جیووانی استانوو، تحلیلگر بانک یوبی‌اِس خاطرنشان کرد که درست است که اوپک ظرفیت مازاد کافی برای جبران از دست دادن عرضه ایران را در اختیار دارد، اما بیشتر این ظرفیت در منطقه خلیج فارس قرار دارد و در صورت تشدید بیشتر درگیری، آن را به طور بالقوه آسیب‌پذیر می‌کند.»
او گفت: «در صورت وقوع حملات مجدد به زیرساخت‌های انرژی کشورهای منطقه، ظرفیت مازاد موجود ممکن است بسیار کمتر شود. مضافا اینکه در صورت بروز اختلالات شدید، ممکن است نیاز باشد که غرب هم به ذخایر استراتژیک خود روی آورد.»
اسرائیل تاکنون از حمله به تاسیسات نفتی ایران خودداری کرده است. تحلیلگران نفتی و کارشناسان امنیتی گفته‌اند که اسرائیل می‌تواند سایت‌های پالایش نفت ایران و بندر نفتی جزیره خارگ را هدف قرار دهد که صادرات حدود 90 درصد از نفت خام ایران را بر عهده دارد.
در طول جنگ ایران و عراق در دهه 1980 میلادی، بغداد مرتباً به نفتکش‌ها در اطراف جزیره خارگ حمله می‌کرد و تهدید به تخریب پایانه نفتی آن می‌کرد.
هلیما کرافت از شرکت سرمایه‌گذاری آر‌بی‌سی می‌گوید: «اگر بحران کنونی به یک جنگ همه جانبه تبدیل شود، ایران و گروه‌های نیابتی آن می‌توانند به طور بالقوه عملیات انرژی در سایر مناطق منطقه را هدف قرار دهند تا به دوش کشیدن بار هزینه‌ها را بین‌المللی کنند.»
حمله پهپادی نیروهای نیابتی ایران به تاسیسات فرآوری نفت عربستان در سال 2019 برای مدت کوتاهی 50 درصد از تولید نفت خام این کشور را از بین برد.
تاماس وارگا از شرکت دلالی تجهیزات نفتی پی‌وی‌ام اظهار داشت: «در صورت تشدید تنش، نیروهای نیابتی ایران ممکن است به تولیدکنندگان نفت خاورمیانه، به ویژه عربستان سعودی حمله کنند.»
ریاض و تهران از سال 2019 سعی کرده‌اند تعاملات سیاسی خود را بهبود بخشند که به کاهش تنش‌های منطقه‌ای کمک کرد، اگرچه روابط آنها همچنان چالش برانگیز است.
نقش عرضه نفت آمریکا در تسکین نگرانی‌ها
علیرغم ادامه جنگ بین روسیه و اوکراین و درگیری‌ها در خاورمیانه، قیمت نفت نسبتاً ثابت مانده است و طی چند سال گذشته در محدوده باریکی بین 70 تا 90 دلار در هر بشکه در نوسان بوده است.
رِت بِنِت، مدیر عامل شرکت بلک مونتین که در حوضه نفتی پرمین واقع در ایالات متحده فعالیت می‌کند، اظهار داشت که افزایش تولید ایالات متحده به کاهش ترس در بازارهای نفت کمک کرده است.
ایالات متحده به تنهایی 13 درصد از تولید جهانی نفت خام و نزدیک به 20 درصد از کل تولید فراورده‌های مایعات نفتی را به خود اختصاص داده استو این در حالی است که اوپک 25 درصد از تولید جهانی نفت خام و اوپک پلاس تقریباً 40 درصد از بازار را در اختیار دارد.
بنت گفت: «این تنوع عرضه از منابع داخلی ایالات متحده همراه با ظرفیت مازاد کافی در اوپک باعث می‌شود که بازار احساس کند که با وجود تنش‌های مستمر خاورمیانه از شوک چشمگیر عرضه مصون می‌ماند.»
با این حال، وقوع یک درگیری گسترده در خاورمیانه بر تولید نفت تاثیر می‌گذارد و ناگزیر قیمت نفت را بالا خواهد برد.
افزایش قیمت سوخت و بنزین در آمریکا می‌تواند بر عملکرد کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهوری ایالات متحده در مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری پنجم نوامبر علیه دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواه تأثیر منفی بگذارد.
وارن پترسون از شرکت خدمات مالی و بانکی آی‌اِن‌جی گفت: «ایالات متحده احتمالاً اسرائیل را ترغیب خواهد کرد تا رویکردی سنجیده تر اتخاذ کند تا از تشدید قابل توجه تنش ها جلوگیری کند.»