بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - نیلوفر ادیب‏‏‏‏‌نیا : تجارت‌جهانی در سال‌2025 با آرامش شروع شد، اما کم‌‌‌‌‌کم مشکلات و موانع بیشتری در حال پیدا‌شدن هستند. جدیدترین گزارش «کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل(آنکتاد) » که داده‌های مربوط به اوایل مارس را پوشش می‌دهد، نشان‌دهنده تغییر در شرایط است. براساس این گزارش، در سال‌2024، تجارت‌جهانی با رشد بی‌سابقه‌‌‌‌‌ای به 33‌تریلیون دلار رسید‌که نسبت به سال‌2023، افزایشی 3.7درصدی داشته‌است. این رشد عمدتا ناشی از اقتصادهای درحال‌توسعه و تجارت قوی در بخش خدمات بوده‌است، با این‌حال اگر به آینده نگاه کنیم، خطرات جدیدی مثل نابرابری در تجارت، تغییر سیاست‌ها و درگیری‌های بین کشورها در حال ظاهر‌شدن هستند.
براساس این گزارش، شکاف بین اقتصادهای درحال‌توسعه و اقتصادهای پیشرفته در حال افزایش است. آسیا و آمریکای‌لاتین همچنان از عوامل اصلی افزایش حجم تجارت‌جهانی هستند، اما رشد در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته کاهش ‌یافته‌است. تجارت بین کشورهای درحال‌توسعه همچنان پایدار است، اما تجارت درون‌‌‌‌‌منطقه‌ای آفریقا در حال کاهش بوده‌ و دستاوردهای قبلی را معکوس کرده‌است. در همین‌حال، تجارت بین اروپا و آسیای‌مرکزی نیز به دلیل تغییر در تقاضا کاهش‌یافته‌است.
زنجیره‌های تامین متنوع‌‌‌‌‌تر می‌شوند
در سال‌2024، روندهای نزدیک‌‌‌‌‌سپاری تولید و دوست‌‌‌‌‌سپاری تغییر کرد. شرکت‌ها دیگر تجارت خود را فقط به متحدان ژئوپلیتیک یا مناطق نزدیک محدود نمی‌کردند. به‌جای تمرکز بر زنجیره‌های تامین محدود، آنها اکنون شبکه‌‌‌‌‌های تجاری خود را در مناطق مختلف گسترش می‌دهند تا ریسک را کاهش دهند. این تغییر، فرصت‌های جدیدی به‌وجود آورده، اما پیچیدگی‌ها را هم افزایش داده‌است. الگوی وابستگی به تجارت نیز در حال تغییر است. کشورهایی مانند روسیه، ویتنام و هند روابط تجاری خود را با شرکای خاصی تعمیق کرده‌اند، درحالی‌که استرالیا و اتحادیه اروپا وابستگی خود را به بازارهای سنتی کاهش داده‌اند. کاهش تمرکز تجاری بیانگر این است که اهمیت اقتصادهای کوچک‌تر در حال افزایش است.
نقشه تجارت تغییر می‌کند
دولت‌‌‌‌‌ها با افزایش تعرفه‌‌‌‌‌ها، یارانه‌‌‌‌‌ها و سیاست‌های صنعتی در حال بازطراحی مسیر تجارت‌جهانی هستند. ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و دیگر کشورها سیاست‌های تجاری خود را بیش‌‌‌‌‌ازپیش متناسب با اهداف امنیت اقتصادی و تغییرات اقلیمی تغییر داده‌اند، درحالی‌که چین از سیاست‌های محرک اقتصادی برای حفظ رشد صادرات خود استفاده می‌کند. این تغییرات سیاسی موجب افزایش عدم‌قطعیت شده‌اند. رشد حمایت‌‌‌‌‌گرایی، به‌ویژه در اقتصادهای پیشرفته، منجر به اقدامات تلافی‌‌‌‌‌جویانه و افزایش موانع تجاری شده‌است. در همین حال، سیاست‌های صنعتی در حال تغییر بخش‌های کلیدی مانند انرژی پاک، فناوری و مواد خام حیاتی هستند که می‌تواند رقابت را مختل کند.
افزایش ناترازی‌های تجاری
براساس گزارش آنکتاد، در سال‌2024، ناترازی‌های تجاری جهانی به سطح سال‌2022 بازگشت. در سال‌گذشته کسری تجاری ایالات‌متحده افزایش‌یافت، مازاد تجاری چین گسترش پیدا کرد و اتحادیه اروپا به دلیل تغییرات قیمت انرژی به مازاد تجاری رسید. شکاف‌‌‌‌‌های دوجانبه همچنان باقی است: کسری تجاری آمریکا با چین در حال افزایش است، مازاد تجاری اتحادیه اروپا با چین رشد‌کرده و کسری هند با روسیه به دلیل تغییرات در تجارت انرژی بیشتر شده‌است. این روندها می‌توانند منجر به وضع تعرفه‌های جدید، محدودیت‌های تجاری یا تغییر در الگوهای سرمایه‌گذاری شوند و بی‌‌‌‌‌ثباتی اقتصادی را افزایش دهند.
رشد نابرابر در بخش‌های مختلف
رشد تجارت در صنایع مختلف در سال‌2024 متفاوت بوده‌است.در این سال‌بخش‌های کشاورزی و مواد غذایی، فناوری ارتباطات و حمل‌ونقل رشد داشتند، درحالی‌که انرژی، پوشاک و صنایع استخراجی به دلیل کاهش تقاضا و تغییرات سیاستی با افت مواجه شدند. روندهای حمل‌ونقل دریایی نیز نشانه‌هایی از کاهش سرعت تجارت را نشان می‌دهد، به‌طوری‌که کاهش شاخص‌های حمل‌ونقل بیانگر افت فعالیت صنعتی، به‌ویژه در صنایعی است که به زنجیره تامین وابسته هستند.
چشم‌‌‌‌‌انداز 2025 چگونه است؟
با افزایش عدم‌‌‌‌‌قطعیت در تجارت‌جهانی، همکاری بین‌المللی و سیاست‌های متعادل همچنان حیاتی هستند، درحالی‌که اقدامات محرک اقتصادی چین و کاهش تورم در برخی مناطق می‌توانند از رشد تجارت حمایت کنند، حمایت‌‌‌‌‌گرایی و تغییرات سیاستی در اقتصادهای بزرگ همچنان از مهم‌ترین ریسک‌های پیش‌رو هستند.آنکتاد بر این باور است که چالش اصلی در سال‌2025 جلوگیری از چند تکه‌شدن تجارت‌جهانی است، به این معنی که کشورها به ایجاد بلوک‌‌‌‌‌های تجاری مجزا روی‌نیاورند. در کنار این، کشورها باید تغییرات سیاستی را به‌گونه‌ای مدیریت کنند که رشد اقتصادی بلندمدت دچار مشکل نشود. تصمیمات دولت‌ها و کسب‌وکارها در حال‌حاضر، آینده تجارت‌جهانی و میزان مقاومت آن را مشخص خواهند کرد.