بزرگنمايي:

بازار آریا - شاخص مدیران خرید (شامخ) برای بررسی دقیق وضعیت صنایع کشور لنز مناسبی است. در اسفند1403، 10حوزه از فعالیت‌های صنعتی مورد توجه شامخ، وضعیتی مناسب یا توام با رونق را گزارش کرده‌اند. با وجود اینکه عدد کلی شاخص روی سطح 50 قرار گرفته، اما مدیران خرید در 5رشته فعالیت «چوب، کاغذ و مبلمان»، «ماشین‌سازی و لوازم خانگی»، «لاستیک و پلاستیک»، «شیمیایی» و «نساجی» وضعیت مناسبی را ارائه کردند. دلیل وضعیت بهتر این 5رشته‌فعالیت عمدتا به «سفارش‌های جدید» و «فروش» در وهله نخست و سپس «صادرات»، «موجودی مواد اولیه» و «سرعت بالای تحویل و انجام سفارش‌ها» در وهله بعدی برمی‌گردد.
صنعت مبلمان ایران برای ادامه رونق و رشد تولید به صادرات و نفوذ به بازارهای خارجی نیاز مبرم دارد /عکس: محسن اسماعیلزاده/ ایسنا
شاخص مدیران خرید (PMI) یا شامخ، به‌عنوان معیاری کلیدی برای سنجش سلامت اقتصادی صنایع، در اسفند1403 تصویری چندپاره از عملکرد بخش‌های مختلف صنعتی ایران ارائه می‌دهد. درحالی‌که صنایع غذایی و نساجی با تکیه بر تقاضای فصلی نوروزی و کارآیی بالا در تولید و فروش، عملکردی قوی نشان داده‌اند، صنایعی مانند فلزی و شیمیایی با چالش‌هایی نظیر افزایش هزینه‌های مواد اولیه و محدودیت‌های زنجیره تامین مواجهند. به‌طور کلی می‌توان ادعا کرد تصویر ارائه‌شده از سوی مدیران خرید گویای یک اختتامیه نه چندان پرشور در 1403 است.
صنعت «غذا» از لنز شامخ شامخ کل: 54.8
صنعت غذا یکی از صنایع بنیادی‌ کشور محسوب می‌شود که گرچه در اسفند1403 عملکردی قوی‌تر نسبت به دست‌کم 5 صنعت داشته، اما مجموعا ماه پررونقی را نگذرانده است. این را می‌توان از شاخص تولید این صنعت فهمید که معادل 51.8 بود. البته شاخص فروش برابر با 58.9 نشان‌دهنده واکنش سریع این صنعت به بازار است. مقدار سفارش‌های جدید در صنعت غذا نیز به عدد 58.9 رسیده است که مؤید ادامه وضع موجود است. سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها با 58.9 بیانگر وضعیت صنعت در پاسخ‌گویی به نیازهای فوری بازار است. در زمینه موجودی مواد اولیه، صنایع غذایی با 46.4 نشان‌دهنده دسترسی نسبی به مواد اولیه برای تولید بیشتر هستند. همچنین انتظارات مثبت برای فروردین، گویای انتظار نه چندان مثبت این صنعت است.
روزهای خوش «نساجی» در اسفند شامخ کل: 54.8
صنعت نساجی یکی از بخش‌های مهم و استراتژیک اقتصادی کشور است که در ماه مورد نظر با عملکرد قابل توجهی روبه‌رو بوده است. شاخص تولید در این صنعت برابر با عدد 62.5 بوده و نشان‌دهنده افزایش فعالیت‌های تولیدی است. همچنین، با نمره 62.5 برای میزان سفارش‌های جدید، این صنعت در جذب تقاضای بازار بسیار موفق عمل کرده است. سرعت انجام و تحویل سفارش‌های این صنعت نیز با عدد 68.8 از وضعیت مناسبی برخوردار است و نشان‌دهنده کارآیی بالای این صنعت در پاسخ به نیازهای بازار است. موجودی مواد اولیه این صنعت نیز با نمره 37.5 نشان‌دهنده آمادگی اندک این صنعت برای تولید بیشتر و برآورده ساختن نیازهای بازار است. در زمینه استخدام نیروی انسانی، این صنعت درجا می‌زند و نسبت به آینده با دیده تردید نگاه می‌کند. انتظارات مثبت برای آینده نیز با شاخص50 بیانگر چشم‌انداز نه چندان مثبت پیش‍‌روی مدیران خرید این صنعت است.
بحران در صنعت «پوشاک و چرم» شامخ کل: 42
مدیران خرید صنعت پوشاک و چرم در اسفند1403 عملکرد بسیار بدی از این بخش ارائه کرده است؛ عملکردی که عمدتا به‌دلیل صادرات اندک و فروش نازل نوروزی است. مقدار پایین شامخ کل نشان‌دهنده چالش‌های بزرگ این صنعت است. هزینه تولید بالا و امید اندک به آینده گویای امروز و آینده سخت این حوزه از تولید است. شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها با عدد 50 بیانگر کارآیی نه چندان بالای لجستیک داخلی این صنعت است. میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی برابر ضعیف است و ناشی از خودداری از تجمع نیروی کار در بنگاه به‌دلیل نااطمینانی موجود است.
در دنیای «چوب، کاغذ و مبلمان» شامخ کل: 64.4
شامخ کل این صنعت یکی از بالاترین‌ اعداد در ماه‌های اخیر است. مصرف حامل‌های انرژی در این صنعت با نمره80، گویای اثر اندک ناترازی بر کارگاه‌های مبلمان است. میزان سفارش‌ها و «سرعت انجام و تحویل محصولات» بالا و با هم همسویی دارد که گویای رونق تولید در این بخش است. در اسفند1403، شاخص قیمت خرید مواد اولیه در صنعت چوب، کاغذ و مبلمان به 84.6 رسیده که خبر از تورم در آینده این صنعت و محصولات آن می‌دهد. اختلاف این دو شاخص نشان می‌دهد که افزایش قیمت نهاده‌های تولیدی بیش از رشد قیمت فروش محصولات نهایی بوده است. صادرات اندک در کنار فروش بالای داخلی گویای چالش این صنعت در عرضه «ساخت ایران» به بازارهای بین‌المللی است.
آینده سخت تولید از لنز فعالان نفت و گاز شامخ کل: 52
نمره شامخ کل این صنعت در اسفند1403 بیانگر ثبات نسبی این بخش بوده است. مقدار تولید محصولات 57.1 که با میزان سفارش‌ها برابر است و مجموعا خبر از وضعیت معمولی و مناسب این حوزه از تولید دارد. بحران بزرگ این صنعت کماکان موجودی مواد اولیه است که به سطح نازل 28.6 رسیده است. این مقدار قابل توجه به معنای این است که صنایع با چالش‌های تامین مواد اولیه مواجهند و نیاز به مدیریت بهینه در زنجیره تامین دارند. مقدار صادرات نه‌چندان بالا و میزان فروش داخلی مناسب است. هرچند برای افزایش درآمدهای ارزی کشور صادرات باید بسیار بالاتر رود. ثبت بدترین سطح از امید به آینده خبر از آینده سخت این بخش می‌دهد.
روایت رونق در صنایع شیمیایی شامخ کل: 55.2
شامخ کل این صنعت با عدد بالای50 بیانگر ثبات نسبی فعالیت‌ها نسبت به ماه قبل است؛ موردی که احتمالا به‌دلیل تقاضای فصلی پایان سال برای محصولاتی مانند شوینده‌ها و مواد اولیه صنعتی تقویت شده است. شاخص تولید با نمره 54.3 حاکی از افزایش تولید در مقایسه با ماه‌های قبل است. این بهبود می‌تواند ناشی از دسترسی بهتر به انرژی در زمستان و تقاضای داخلی برای محصولات شیمیایی باشد. با این حال، عدد نسبتا متوسط نشان می‌دهد که تولید هنوز تحت فشار محدودیت‌های زنجیره تامین و هزینه‌های بالا قرار دارد. شاخص سفارش‌های جدید با 60.6 بالاترین مقدار در میان شاخص‌هاست و نشان‌دهنده تقاضای قوی داخلی و احتمالا صادراتی است. این رشد به‌ویژه در بخش‌هایی مانند کودهای شیمیایی و مواد اولیه پلاستیکی مشهود است. احتمال می‌رود تقاضای پایان سال این شاخص را تقویت کرده باشد. قیمت مواد اولیه با نمره بالای 81.9 بیانگر افزایش قابل‌توجه هزینه‌های تولید در این صنعت است. این رشد به نوسانات ارزی و وابستگی به مواد اولیه وارداتی نسبت داده می‌شود. این افزایش، حاشیه سود واحدهای تولیدی را کاهش می‌دهد و می‌تواند قیمت محصولات نهایی را بالا ببرد.
رکود در لاستیک و پلاستیک شامخ کل: 55.2
شامخ کل فعالیت 55.2 است. این عدد بالاتر از 50 است، بنابراین نشان‌دهنده رشد کلی فعالیت‌ها در این صنعت در اسفند ماه است. نسبت به ماه قبل، شرایط کلی بهبود یافته است. با وجود رشد کلی فعالیت در اسفند، افزایش شدید قیمت مواد اولیه با نمره93.3 باعث نگرانی فعالان شده و انتظارات تولید را برای فروردین بسیار پایین آورده است. این نشان می‌دهد که احتمال رکود در ماه آینده بالاست؛ حتی اگر شرایط فعلی نسبتا پایدار باشد.
ادامه دور بد صنایع فلزی شامخ کل: 50.2
صنایع فلزی در حال حاضر با مقدار 50.2 از ظرفیت فعالیت می‌کند که نشانه‌ای از عملکرد نسبتا متوسط این صنعت است. مقدار تولید محصولات به 47.6 می‌رسد که حاکی از چالش‌های موجود در فرآیند تولید و احتمال عدم دسترسی به تقاضای مورد انتظار است. موجودی مواد اولیه در سطح 57.8، نشان‌دهنده وضعیت مطلوبی در تامین مواد اولیه برای تولید محسوب می‌شود؛ اما قیمت بالای این مواد به 85.6 می‌تواند حاشیه سود شرکت‌ها را تحت فشار قرار دهد. همچنین مصرف حامل انرژی به میزان 47.8، چالش دیگری است که بر هزینه‌های عملیاتی تاثیر می‌گذارد. در نهایت، انتظارات از تولید با 31.1 درصد، به وضوح از نگرانی‌ها درباره رشد تولید در آینده حکایت دارد.
رونق نسبی در صنایع کانی غیرفلزی شامخ کل: 54.8
شامخ بخش صنایع کانی غیرفلزی عدد 54.8 را ثبت کرده که حاکی از بهبود کلی فعالیت‌ها نسبت به ماه قبل است. با این حال، کاهش مقدار تولید به 46.7 و افت موجودی مواد اولیه به 39.3 نشان‌دهنده محدودیت در تامین مواد و اختلال در روند تولید است. در مقابل، میزان سفارش‌های جدید با ثبت عدد چشم‌گیر 67.9 از رشد تقاضا حکایت دارد؛ اما این افزایش سفارش‌ها در شرایطی رخ داده که قیمت خرید مواد اولیه با رقم بالای 82.1 رشد قابل توجهی داشته است. در نتیجه، فعالان این صنعت با وجود تقاضای بالا، به‌دلیل کمبود مواد و فشار هزینه‌ها، چشم‌انداز مثبتی برای آینده قائل نیستند، چنان‌که انتظارات تولید در ماه آینده به 35.7 کاهش یافته است. این وضعیت نشان می‌دهد که اگر چالش‌های تامین مواد اولیه و افزایش هزینه‌ها ادامه یابد، صنعت با خطر افت تولید در ماه‌های آتی مواجه خواهد شد.
گرانی در آتیه ماشین‌سازی و لوازم خانگی شامخ کل: 58.4
شاخص مدیران خرید صنایع ماشین‌سازی و لوازم خانگی در اسفند1403 با ثبت عدد 57.6، نشان‌دهنده رشد قابل توجه فعالیت‌ها نسبت به ماه پیش است. مقدار تولید با عدد 61.4 و فروش محصولات با رقم 65.9 بیانگر رونق نسبی در تولید و تقاضا در بازار است. همچنین افزایش موجودی مواد اولیه به 59.1 می‌تواند حاکی از بهبود در زنجیره تامین باشد. با این حال، قیمت خرید مواد اولیه همچنان در سطح بالای 93.2 قرار دارد و فشار هزینه‌ای سنگینی بر تولیدکنندگان وارد می‌کند. در این میان، عدد 50 برای انتظارات تولید در ماه آینده نشان‌دهنده ثبات در برآورد تولید ماه آینده است؛ به این معنا که فعالان صنعت با وجود رشد فعلی، نسبت به آینده رویکردی محتاطانه دارند که احتمالا به‌دلیل نگرانی از تداوم افزایش هزینه‌ها یا تغییرات تقاضا در ماه‌های آتی است.
نتیجه‌گیری
شامخ اسفند1403 نشان‌دهنده عملکرد متنوع صنایع ایران است. صنایع غذایی و نساجی با شاخص‌های بالای تولید، فروش و سفارش‌های جدید، از تقاضای فصلی نوروزی بهره برده و جایگاه مستحکمی دارند. در مقابل، صنایعی مانند فلزی و کانی غیرفلزی با چالش‌های تولید و هزینه‌های بالا دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ درحالی‌که شیمیایی و ماشین‌سازی با رشد نسبی، همچنان تحت فشار هزینه‌ها و عدم اطمینان به آینده هستند. برای حفظ رشد پایدار، سیاستگذاری‌های هدفمند نظیر حمایت از زنجیره تامین داخلی، کاهش فشارهای ارزی و تقویت صادرات ضروری است.