بزرگنمايي:

بازار آریا - ریچارد کارول رویدادهای اخیر در خاورمیانه، ترکیه را در یک نقطه شیرین ژئوپلیتیک قرار داده است. تغییرات متعددی در صحنه‌ سیاسی جهان رخ‌داده که به نفع ترکیه بوده است. با شروع دولت ترامپ که سیاست خارجی ایالات‌متحده را (که 80 سال به طول انجامید) تغییر داد تا فروپاشی رژیم اسد در سوریه و تسلیم پ.ک.ک، موازنه‌ قدرت در آسیای صغیر تغییر کرد. این رویدادهای ترکیبی به نفع ترکیه عمل کرده و مزایای ژئوپلیتیک را که ترکیه اکنون از آن برخوردار است، تقویت کرده است.
1. دکترین ترامپ اروپا را بیگانه کرده است
دولت ترامپ 80سال سیاست خارجی ایالات‌ متحده را تغییر داده است. در پایان جنگ سرد، اروپا به سرعت خلع سلاح شد و از پس‌اندازها برای ایجاد یک دولت رفاه اجتماعی از طریق یارانه‌های حمایت از جمعیت خود با مراقبت‌های بهداشتی و همچنین سایر سیاست‌های سوسیالیستی استفاده کرد. این امر باعث شده است که ایالات‌متحده بیشترین بار دفاع از اروپای غربی را به دوش بکشد. دولت ترامپ این را تغییر داده است.
دکترین ترامپ را می‌توان به‌صورت زیر خلاصه کرد:
ایالات‌متحده دیگر مدافع اصلی اروپا نخواهد بود. اگر سایر اعضای ناتو به‌اندازه کافی از تولید ناخالص داخلی خود هزینه نکنند، ایالات‌متحده ممکن است به دفاع از آن عضو نپردازد. اگر ایالات‌متحده به کمک کشوری بیاید که به‌اندازه کافی برای دفاع از خود هزینه نکرده است، ایالات‌متحده انتظار دارد که غرامت دریافت کند. همراه با انتقاد علنی ترامپ و معاونش ونس از رئیس‌جمهور اوکراین در برنامه‌ زنده تلویزیونی، اتحادیه اروپا یک جلسه اضطراری در لندن برای مشورت و تلاش برای درک اهمیت این حادثه‌ تلویزیونی برگزار کرد. وزیر امور خارجه ترکیه نیز در این نشست حضور داشت. درحالی‌که اروپای غربی در نهایت متوجه شد که رئیس‌جمهور ترامپ در این تغییر سیاست خارجی خود جدی است، اعضای ناتو در حال افزایش هزینه‌های دفاعی خود هستند. آلمان اصلاحیه قانون اساسی را تصویب کرد که به این کشور اجازه می‌دهد تا 500میلیارد دلار برای بهبود چشمگیر دفاع خود هزینه کند. لهستان اعلام کرده که قصد دارد تعداد نظامیان خود را از 300هزار به 500هزار سرباز افزایش دهد. فرانسه در حال بررسی این است که اجازه دهد سود حاصل از میلیاردها دلار دارایی روسیه به اوکراین داده شود تا از دسترس روس‌ها دور بماند. فرانسه اخیرا اعلام کرده که با بازسازی پایگاه نیروی هوایی فرانسه برای ذخیره تسلیحات گرانشی و موشکی، موقعیت هسته‌ای خود را تقویت می‌کند. اما این اقدامات کافی نیست. برای موفقیت اروپا در جلوگیری از تجاوز روسیه، ترکیه باید بخش مهمی از این استراتژی دفاعی باشد.
2. فروپاشی رژیم اسد و تسلیم پ‌ک‌ک
فروپاشی رژیم اسد در سوریه به نفع ترکیه تمام‌شده زیرا این کشور دیگر نیازی به استقرار تعداد قابل‌توجه نیرو در جناح جنوبی خود نخواهد داشت. «عبدالله اوجالان» از کردها خواسته است که اسلحه خود را زمین بگذارند و اقتدار حکومت ترکیه را بپذیرند. پ‌ک‌ک با پایان دادن به مقاومت خود در برابر حکومت ترکیه، به این کشور اجازه می‌دهد تا نیروهای خود را در مناطق کردستان کاهش داده و آنها را برای استفاده در جاهای دیگر مانند قفقاز آزاد کند.
3. منافع ژئوپلیتیک ترکیه در قفقاز
درحالی‌که غرب عمدتا قفقاز را نادیده می‌گیرد اما این منطقه یک گلوگاه مهم از روسیه به خاورمیانه است. از سوی دیگر، این منطقه روزنه‌ای از خاورمیانه به دشت‌های جنوبی روسیه است. این یک منطقه حساس برای روسیه است؛ زیرا هنگامی ‌که دشمن از گردنه‌های کوهستانی عبور می‌کند، فقط دشت‌های هموار بدون موقعیت دفاعی طبیعی وجود دارد.
4. بی‌ثباتی سیاسی در گرجستان
در اکتبر2024، حزب سیاسی طرفدار روسیه در گرجستان با نام «رویای گرجستان» مدعی پیروزی برای کنترل دولت شد. اتهامات متعددی مبنی بر تقلب در انتخابات و همچنین دخالت روسیه مطرح‌ شده است. حزب اپوزیسیون انتخابات را با اتهام پر کردن صندوق‌ها و ارعاب رای‌دهندگان در محل‌های رای‌گیری، تقلبی خواند. در دسامبر2024، «سالومه زورابیشویلی»، رئیس‌جمهور فعلی گرجستان، به‌دلیل این اتهامات مبنی بر تقلب از سمت خود کناره‌گیری نکرد و خواستار برگزاری انتخابات جدید شد. با این ‌حال، چنین نشد و «میخائیل کاولاشویلی» از حزب «رویای گرجستان» اکنون رئیس‌جمهور گرجستان است. او در 29دسامبر2024 سوگند یاد کرد. زورابیشویلی، رئیس‌جمهور سابق موافقت کرد که اقامتگاه خود در «کاخ اوربلیانی» را تخلیه کند؛ اما اصرار داشت که همچنان رئیس‌جمهور قانونی است. درحالی‌که رئیس‌جمهور کاولاشویلی تمایل به روسیه را آن‌طور که احزاب اپوزیسیون ادعا می‌کنند رد کرده است، اما روند فعلی دولت جدید به‌وضوح به سمت روسیه متمایل است. از زمان برگزاری انتخابات و تصمیم دولت مبنی بر تعلیق مذاکرات با اتحادیه اروپا، اعتراضات گسترده‌ای در خیابان پایتخت، تفلیس، صورت گرفته است. به همین دلیل، «رویای گرجستان» در اقدامی که برای تشدید کنترلش بر قدرت طراحی‌شده است، بسته قانونی‌ای را به اجرا درآورده است که مجازات نابسامانی مدنی را به‌شدت افزایش می‌دهد و گاهی اوقات مجازات را برای چند سال‌ تمدید می‌کند. این اقدامات روسیه برای گسترش نفوذش در گرجستان، ثبات در قفقاز را تهدید می‌کند و این تهدیدی مستقیم علیه آذربایجان و تهدیدی غیرمستقیم برای ترکیه است.
5. آذربایجان و ترکیه
ترکیه و آذربایجان متحدان نزدیکی هستند. رهبران هر دو کشور بارها گفته‌اند که «یک کشور، دو دولت» هستند. در جریان جنگ دوم قره‌باغ، ترکیه از آذربایجان حمایت کرد و آذربایجان توانست در نهایت سرزمینی را که آذربایجان در جریان جنگ اول قره‌باغ از دست ‌داده بود، پس بگیرد. با گسترش مجدد نفوذ روسیه در قفقاز، ترکیه منابع لازم برای تقویت آذربایجانی‌ها را در صورت حمله‌ی روسیه به آذربایجان برای به‌دست آوردن مجدد کنترل قفقاز در اختیار دارد. با توجه به اینکه ارتش ترکیه در موقعیت جغرافیایی مناسبی قرار دارد، در حال حاضر این مسیر برای روسیه مسدود شده است. ترکیه با توانایی جلوگیری از پیشروی روسیه در قفقاز، جناح چپ افراطی ناتو را محکم کرده و از آن محافظت می‌کند. این همچنین مانع از گسترش نفوذ روسیه در خاورمیانه نفت‌خیز و تامین انرژی اتحادیه اروپا می‌شود.
6. مسائل فرهنگی پیش روی ترکیه و اتحادیه اروپا
ثبات یک دولت دموکراتیک در ترکیه همواره عامل اختلاف‌نظر میان اعضای اتحادیه‌ی اروپا درباره تعلق ترکیه به این اتحادیه بوده است. اکنون، مردم ترکیه در اعتراض به دستگیری شهردار «اکرم امام اوغلو»، رقیب اصلی اردوغان برای انتخابات ریاست‌جمهوری آتی ترکیه در خیابان‌ها تظاهرات کردند. اردوغان پلیس را به میدان آورد و باوجود ممنوعیت تظاهرات، مردم ترکیه خیابان‌ها را مسدود کردند. مشخص نیست این بحران سیاسی چگونه پایان خواهد یافت. آنچه مشخص است این است که ایلان ماسک مانع استفاده رقبای اردوغان از پلتفرم ایکس برای برقراری ارتباط با یکدیگر شده است. این نشان می‌دهد که پرزیدنت ترامپ از دولت اردوغان حمایت می‌کند، اگرچه این فقط یک حدس و گمان است. درحالی‌که برخی واکنش‌ها در بازارهای مالی وجود داشته اما بانک مرکزی ترکیه حداقل در حال حاضر بازارهای پول را آرام کرده است./ منبع: مدرن دیپلماسی