بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - پروانه کُبره : به موازات بالاگرفتن تنش‌ها در منطقه و تداوم ابهامات پیرامون مباحث مرتبط با مذاکره میان ایران و آمریکا، بازارهای دارایی مجددا با بیش‌واکنشی همراه شدند. صعود عجیب دلار و طلای 18عیار در دو روز اخیر، بورس را مجددا وارد لاک دفاعی کرده است. در‌حالی‌که روز شنبه بازارهای دارایی پس از دریافت دو سیگنال مثبت مبنی بر «ادامه تلاش‌ها برای دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک در حل مساله هسته‌ای ایران» و همچنین «انتشار اخبار مثبت از تصویب لوایح CFT و پالرمو در کمیسیون مشترک مجمع تشخیص مصلحت نظام» نمایش متفاوتی را نسبت به روزهای قبل نشان دادند، اما این وضعیت تنها 24ساعت دوام داشت. از روز یکشنبه بازارهای سهام، دلار آزاد، طلا و سکه به طور واضح تغییر مسیر دادند.
بررسی‌های آماری حاکی از آن است که در روزهای یکشنبه و دوشنبه هر گرم طلای 18عیار 11درصد و دلار آزاد 3درصد رشد قیمت را ثبت کردند؛ اما بورس نه تنها طی این دو روز خروج پول 845میلیارد تومانی را به نظاره نشست، حتی قید رشد شاخص‌ها را هم زد.
بازارهای دارایی حتی در روزهای پایانی سال در غیر‌قابل‌پیش‌بینی‌ترین حالت خود به سر می‌برند. سرعت نوسانات قیمتی در بازارها حتی تحلیلگران را هم غافلگیر کرده است. برخی از کارشناسان می‌گویند رشد 139درصدی نیم‌سکه از ابتدای سال و قرار گرفتن نرخ دلار آزاد در بالای کانال 95هزار تومان در ایستگاه پایانی 1403 غیر‌قابل‌تصور بوده است؛ به‌ویژه اینکه بازدهی سالانه بازار سرمایه به‌سختی به 25درصد رسیده است.
بااین‌حال گروهی از کارشناسان اقتصادی معتقدند رخدادهای سیاسی از ابتدای سال و سرعت بالای آنها در مدت زمانی کم شرایط بازارها را دستخوش تغییرات شگرفی کرده است. با توجه به تاثیرپذیری بازارها از وضعیت سیاسی کشور شاید بتوان مهم‌ترین متغیر در نوسانات اخیر بازارها را به همین موضوع نسبت داد.
با نگاهی به آنچه در صحنه بین‌الملل از ابتدای سال رخ داده است، درمی‌یابیم که بورس، دلار و طلا در رویارویی با هر کدام از ریسک‌ها بلافاصله واکنش نشان داده و عملکرد جدیدی را به نمایش گذاشتند. در این میان بورس تهران، به‌عنوان بازاری که بیشترین احتیاط سرمایه‌گذار را نمایان می‌کند، به‌روشنی از اثرپذیری بالای بازارها و ترس معامله‌گران نسبت به بروز شوک‌های نوظهور حکایت می‌کند؛ ترسی که از جاماندن سرمایه مردم نسبت به تورم عمومی نشات می‌گیرد. از این‌رو ریسک‌های پیرامونی سبب شد از هر جهت بازار طلا و دلار در اوج تقاضا باشند و درعین‌حال بر فراز قله تاریخی خود حرکت کنند.
ابهام بزرگ تالار شیشه‌ای
تحولات قیمتی اخیر یک پرسش مهم را مطرح می‌کند. سقف‌شکنی در بازارهای رقیب بورس تا کجا ادامه دارد؟ این ابهام در حالی مطرح می‌شود که برخی از کارشناسان اقتصادی بر این گمان هستند که با شروع سال و حتی در تعطیلات شاهد نوسان‌های بیشتری برای دلار و طلا باشیم. وضعیت مذکور رابطه مستقیمی با ریسک‌های سیاسی دارد. هرگونه تنش در منطقه و پیشروی ریسک‌های سیاسی می‌تواند شرایطی را به وجود بیاورد که سطوح جدیدی از قیمت در بازارها رقم بخورد. این وضعیت احتمالا شامل حال بورس نخواهد بود. تجربه ادوار مختلف نشان می‌دهد در صورت مواجهه بازار سرمایه با ریسک‌های بیرونی، فروش و خروج پول نخستین استراتژی سهامداران خواهد بود. الاکلنگ بورس در محدوده 2میلیون و 700هزار واحدی نشان‌دهنده وضعیت نامشخص این بازار در شرایط کنونی است.
بررسی رفتار معامله‌گران حاکی از آن است که ریسک با آنها کاری می‌کند که حاضر می‌شوند قید خرید سهام در شرایط ارزندگی را بزنند اما خرید هر گرم طلای 18عیار در سطوح بالای 7میلیون و 500هزار تومان را در استراتژی سرمایه‌گذاری خود قرار ‌دهند. بنابراین همان‌طور که ملاحظه کردیم، درحال‌حاضر بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند ریسک کنند و طلا و دلار را در قیمت‌های نسبتا بالایی خریداری کنند تا شاید از شر اتفاقات ناگوار و سناریوهای بدبینانه آتی در امان باشند. روز گذشته صندوق‌های طلا با رشد سریع و سنگین باز شدند. عطش خرید طلا و دلار در روزهای پایانی سال به اوج خود رسیده است. به نظر می‌رسد این رفتار از سوی طیف گوناگونی از افراد ناشی از تداوم ترس از رخدادهای غیرمنتظره احتمالی در تعطیلات سال جدید باشد که اقدام به خرید طلا و دلار می‌کنند. سقف‌شکنی دلار در بازار آزاد و طلا در بازار جهانی موجبات افزایش تقاضا برای طلا در بازار داخلی شده است. بنابراین مردم ترجیح می‌دهند پول خود را به طلا تبدیل کنند. به همین دلیل سهام دقیقا در نقطه مقابل این نگرش قرار دارد.
آنچه مبرهن است اینکه چشم‌انداز بورس در کوتاه‌مدت مثبت نیست و اوضاع به نفع سهامداران نیست. شاید با گذر از تعطیلات و بهبود فضای کلی کشور، بازار سهام شرایط بهتری پیدا کند. شاخص بورس پس از برخورد با حمایت2میلیون و 650هزار واحدی روند افزایشی را آغاز کرد. با‌این‌حال، تا مقاومت 2.8میلیون واحدی فاصله دارد. با تشدید تنش‌های لفظی میان ایران و آمریکا، دوباره تابلوی معاملات رنگ سرخ به خود گرفت و نماگرهای اصلی نزولی شدند. در این میان نقش مقاومت مذکور، بسیار پررنگ‌تر از گذشته شده است. در صورتی که شاخص موفق به عبور از این محدوده نشود، لمس حمایت 2میلیون و 550هزار واحدی محتمل است. در این صورت، شاید پتانسیل رشد قوی‌تر فراهم شود. اما با عبور از مقاومت 2میلیون و 800هزار واحد، دستیابی به مرز 3میلیون واحد و عبور از آن کار سختی نخواهد بود.
عامل مهم نرخ بهره
علاوه بر این وضعیت، بورس تهران با یک ریسک مهم دیگر نیز دست‌به‌گریبان است. نرخ بهره یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی است که بر رشد اقتصادی، تورم و سرمایه‌گذاری تاثیر مستقیم دارد. در سال 1402 بانک مرکزی با در پیش گرفتن سیاست کنترل ترازنامه‌‌ای و کاهش تورم، عرضه پول را کاهش داد و باعث شد هزینه دسترسی به پول افزایش یابد؛ همین موضوع نرخ‌ ‌بهره بدون ریسک را با افزایش همراه کرد.
از جهت سرمایه‌گذاری، افزایش نرخ‌‌ بهره بدون ریسک باعث افزایش نرخ تنزیل و هزینه تامین مالی شرکت‌ها و هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در سهام شده و در نتیجه بازار سهام با کاهش همراه می‌شود. در دو سال اخیر، قرار داشتن نرخ بدون ریسک در بالای سطح 30درصد موجب شده بازار سهام نتواند در مسیر صعودی گام بردارد. میانگین نرخ بدون ریسک اکنون در حوالی 36درصد قرار دارد و این موضوع یکی از ریسک‌های بازار سهام تلقی می‌شود. این ریسک در میان‌مدت نسبت به P/E فشاری مضاعف وارد آورده است که در نهایت میانگین سال جاری این نسبت 6.75 مورد محاسبه قرار گرفته است. مقدار ذکرشده کمترین مقدار از متوسط سال94 است.