بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - حمید ملازاده : دولت ایالات‌متحده در حال بررسی راهکارهایی برای رفع تحریم‌های بخش انرژی روسیه است؛ اقدامی که در صورت عدم پذیرش پیشنهاد مسکو برای پایان‌دادن به جنگ اوکراین، می‌تواند به‌سرعت‌عملیاتی شود. این حرکت در حالی مطرح می‌شود که غرب، از جمله آمریکا و اتحادیه اروپا، سال‌هاست با هدف محدودسازی منابع مالی روسیه و کاهش درآمدهای نفتی این کشور، تحریم‌های گسترده‌ای اعمال کرده‌اند. اکنون، با نزدیک‌شدن مذاکرات احتمالی میان رئیس‏‏‏‏‏‌جمهور دونالد ترامپ و رئیس‏‏‏‏‏‌جمهور ولادیمیر پوتین در کشور عربستان، بحث تسهیل تحریم‌ها به‌عنوان یکی از محورهای کلیدی هر توافقی مطرح شده‌است.
بر اساس گزارش‌های منابع آگاه، وزارت خزانه‌‌‌‌‌‌داری آمریکا به‌دستور کاخ‌سفید در حال ارزیابی گزینه‌‌‌‌‌‌هایی برای کاهش محدودیت‌های اعمال‌‌‌‌‌‌شده بر نهادها و افراد منتخب روسی است، اگرچه هنوز مشخص نیست که این طرح شامل کل صنعت نفت و گاز روسیه خواهدشد یا صرفا به بخش‌های مشخصی از آن محدود می‌شود. از سوی دیگر، اعمال سقف قیمتی 60 دلاری برای نفت صادراتی روسیه که یکی از مهم‌ترین اقدامات غرب در زمینه تحریم‌ها محسوب می‌شود، به‌عنوان ابزار اصلی جهت جلوگیری از تامین مالی جنگ اوکراین به‌کار گرفته‌شده؛ اقدامی که در عمل نتوانسته تاثیر چندانی بر اقتصاد روسیه داشته‌باشد.
زمینه‌‌‌‌‌‌سازی برای رفع تحریم‌ها
تحریم‌های اعمال‌‌‌‌‌‌شده علیه روسیه پس از شروع درگیری اوکراین، تلاشی‌هایی بوده‌است برای خلع‌سلاح مالی این کشور مقابل ادامه درگیری‌ها. هدف اصلی از این تحریم‌ها، محدود‌کردن درآمدهای نفتی روسیه و کاهش منابع مالی مورد‌نیاز برای ادامه عملیات نظامی بوده‌است، اما در عمل، روسیه با مواجهه با این محدودیت‌ها، مجبور شده نفت خود را با تخفیف‌های چشمگیری به کشورهای غیرغربی بفروشد تا سهم خود از بازارهای جهانی را دست ندهد، از این‌رو رفع تحریم‌ها می‌تواند نقطه‌عطفی در بازگشت روسیه به بازارهای بین‌المللی به‌حساب آید و به بهبود وضعیت اقتصادی این کشور کمک کند. به گزارش منابع نزدیک به وزارت خزانه‌‌‌‌‌‌داری، برنامه‌‌‌‌‌‌ای در دستور کار است که در صورت تحقق توافقی برای پایان جنگ اوکراین، امکان رفع سریع تحریم‌های بخش انرژی روسیه فراهم شود. در این میان، ترامپ اعلام‌کرده؛ دیدار او با پوتین می‌تواند به‌عنوان نقطه‌عطفی در مذاکرات برای پایان مناقشات عمل کند؛ موضوعی که احتمالا بر رفع تحریم‌های انرژی نیز تاثیرگذار خواهد بود.
پیامدهای اقتصادی رفع تحریم‌ها
رفع تحریم‌های انرژی روسیه تاثیرات چندجانبه‌‌‌‌‌‌ای بر بازار جهانی نفت و گاز خواهدداشت. از یک‌سو، بازگشت روسیه به‌عنوان یکی از تامین‌‌‌‌‌‌کنندگان اصلی انرژی، می‌تواند باعث افزایش درآمدهای صادراتی این کشور و تقویت روبل شود. از سوی دیگر، کاهش محدودیت‌های صادراتی ممکن است به کاهش قیمت جهانی نفت و گاز منجر شود، چراکه رقابت میان عرضه‌‌‌‌‌‌کنندگان انرژی افزایش می‌‌‌‌‌‌یابد. برخی تحلیلگران معتقدند؛ بازگشت روسیه به بازارهای اروپایی می‌تواند فشار تورمی بر اقتصاد اروپا را کاهش دهد و به احیای رشد اقتصادی این قاره کمک کند.
تغییر الگوهای تجاری
کشورهای اروپایی طی دو سال‌گذشته تلاش‌های گسترده‌ای برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه انجام داده‌اند. افزایش واردات گاز مایع از ایالات‌متحده و قطر، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه فناوری‌های نوین از جمله اقداماتی بوده‌اند که هدف آنها تنوع‌‌‌‌‌‌بخشی به منابع انرژی ‌است، با این‌حال برخی کشورهای اروپایی همچنان امیدوارند با رفع تحریم‌های انرژی روسیه، بتوانند از مزایای اقتصادی ناشی از افزایش رقابت‌پذیری در بازار بهره‌مند شوند، به‌ویژه آلمان و فرانسه که در زمستان گذشته با مشکلات تامین انرژی دست‌وپنجه نرم کردند، احتمالا از بازگشت منابع انرژی روسیه استقبال خواهند کرد. در مقابل، کشورهای بالتیک و لهستان که نگرانی‌های امنیتی بیشتری نسبت به حضور مجدد روسیه در بازارهای انرژی دارند، ممکن است همچنان بر ادامه تحریم‌ها تاکید کنند. در این میان، تغییر الگوهای تجاری جهانی نیز به‌عنوان یکی دیگر از پیامدهای احتمالی رفع تحریم‌ها مطرح است. وزارت خزانه‌‌‌‌‌‌داری آمریکا در حال بررسی اثرات احتمالی بازگشت کامل روسیه به بازار جهانی بر قیمت نفت و گاز است، همچنین چین و هند که همچنان نفت روسیه را خریداری می‌کنند، ممکن است در صورت رفع تحریم‌ها با چالش‌های جدیدی در زمینه پرداخت و بیمه حمل‌ونقل مواجه شوند؛ موضوعی که می‌تواند روند تحویل کالا را مختل‌کرده و بازار را به نوسانات بیشتری دچار سازد.
نقش ذخایر استراتژیک نفت
همزمان با بررسی راهکارهای رفع تحریم‌ها، وزارت انرژی آمریکا در حال برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی برای بازسازی ذخایر استراتژیک نفت(SPR) است. ذخایر استراتژیک نفت که در سال‌1975 به‌عنوان پاسخ به بحران نفت ایجاد شده‌است، همچنان به‌عنوان پوشش اصلی در‌برابر نوسانات عرضه و تقاضای جهانی نفت شناخته می‌شود. با وجود اینکه تکمیل این ذخایر با تامین 20‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری همراه است و ممکن است سال‌ها به طول انجامد، اما این اقدام بخشی از سیاست گسترده حمایت از بخش نفت و گاز آمریکا و تضمین امنیت انرژی در سطح ملی محسوب می‌شود. به گفته مسوولان، بازسازی ذخایر نفتی آمریکا نشان‌دهنده تمایل این کشور برای واکنش سریع به تغییرات ژئوپلیتیک و اقتصادی در سطح جهانی است. این اقدام می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع خارجی و ایجاد ثبات بیشتر در بازار انرژی کمک کند. در عین حال، بازگشت روسیه به بازار جهانی و تغییر الگوهای تجاری ممکن است باعث ایجاد چالش‌های جدید‌ در زمینه قیمت‌گذاری نفت شود که ذخایر استراتژیک نفت به‌عنوان یک ابزار مقابله‌‌‌‌‌‌ای در این شرایط می‌تواند مورد‌استفاده قرار گیرد.
ایران در عرصه رقابت‌های انرژی
درحالی‌که غرب در تلاش برای رفع تحریم‌های انرژی روسیه و تجدیدنظر در سیاست‌های خود است، ایران نیز به‌طور همزمان به‌دنبال گسترش سهم خود در بازارهای جهانی انرژی است. امضای قراردادهای فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی به ارزش 17‌میلیارد دلار، یکی از اقدامات مهم ایران در راستای افزایش تولید گاز و حفظ موقعیت خود در بازارهای انرژی محسوب می‌شود. میدان گازی پارس‌جنوبی، به‌عنوان بزرگ‌‌‌‌‌‌ترین میدان گازی جهان، نقش تعیین‌‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌‌ای در تامین گاز کشور دارد. کاهش فشار مخزن این میدان، نیاز فوری به اجرای طرح‌های فشارافزایی را ایجاد‌کرده‌است. پیمانکاران اصلی این پروژه، شرکت‌های داخلی مانند پتروپارس، اویک، مپنا و قرارگاه سازندگی خاتم‌‌‌‌‌‌الانبیا هستند که باتجربه و تخصص خود، انتظار می‌رود بتوانند به بهبود وضعیت تولیدی این میدان کمک کنند.
چشم‌‌‌‌‌‌انداز آینده
تحولات اخیر در حوزه انرژی نشان می‌دهد؛ آینده بازار جهانی نفت و گاز به‌شدت تحت‌تاثیر تصمیمات سیاسی قرار دارد. احتمال کاهش تحریم‌های انرژی روسیه در صورت پایان جنگ اوکراین می‌تواند معادلات اقتصادی و ژئوپلیتیک را به‌طور قابل‌توجهی تغییر دهد. این اقدام می‌تواند به کاهش قیمت جهانی نفت و گاز، افزایش درآمدهای صادراتی روسیه و تقویت روبل منجر شود؛ اما از سوی دیگر، ممکن است موجب تنش‌هایی در روابط بین‌المللی، به‌ویژه میان کشورهای غربی و اوکراین شود. در اروپا، واکنش‌ها نسبت به احتمال بازگشت منابع انرژی روسیه متفاوت است، درحالی‌که برخی کشورها مانند آلمان و فرانسه احتمالا از کاهش تحریم‌ها استقبال می‌کنند و امیدوارند با افزایش رقابت‌پذیری، به کاهش فشار تورمی دست‌یابند، برخی دیگر همچنان به ادامه تحریم‌ها و حفظ فاصله از منابع روسیه تاکید دارند. این موضوع می‌تواند منجر به تغییرات در سیاست‌های انرژی اروپا و بازنگری در الگوهای تجاری شود.