بازار آریا - عاطفه چوپان: بازار سرمایه در هفته‌های اخیر تحت‌تاثیر مستقیم تحولات سیاسی قرار گرفته‌است، درحالی‌که انتظار می‌رفت با تغییرات در سطح مدیریت اقتصادی کشور، سیگنال‌های مثبتی به بازار ارسال‌شود، اما حواشی برکناری وزیر اقتصاد و افزایش تنش‌های بین‌المللی، فضای نامطمئنی را برای سهامداران ایجاد ‌کرده‌است.
از سوی دیگر، تحولات جهانی، از جمله تغییر لحن مقامات آمریکایی درباره ایران، باعث افزایش نگرانی‌ها درمیان سرمایه‌گذاران شده و موجب حرکت سرمایه‌ها به سمت بازارهای کم‌‌‌‌‌‌ریسک‌‌‌‌‌‌تری همچون طلا و ارز شده‌است.
در روزهای اخیر، فشارهای فروش در بازار شدت گرفته و بسیاری از فعالان بازار، روند منفی شاخص را ناشی از کاهش امید به توافق‌های دیپلماتیک می‌دانند. ماجرای نامه‌‌‌‌‌‌نگاری‌‌‌‌‌‌های اخیر میان مقامات آمریکایی و ایران، به‌‌‌‌‌‌جای کاهش نااطمینانی، نگرانی‌ها را افزایش داده و باعث‌شده که فعالان اقتصادی، سناریوهای بدبینانه‌‌‌‌‌‌تری را درنظر بگیرند. همین موضوع موجب‌شده‌است که سقف‌های قیمتی پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌شده برای شاخص‌کل دیگر دست‌‌‌‌‌‌یافتنی نباشند و بازار در مسیر اصلاح عمیق‌تری قرار بگیرد. در این گزارش، تحلیلگران بازار سرمایه به بررسی تاثیر عوامل سیاسی بر روند بورس پرداخته و دیدگاه‌های خود را درباره مسیر پیش‌‌‌‌‌‌روی بازار مطرح کرده‌اند.
سقف محتمل شاخص‌کل نامحتمل شد

مریم محبی، تحلیلگر بازار سرمایه، درباره شرایط کنونی بازار سرمایه گفت: «حدود یک هفته از استیضاح و برکناری وزیر اقتصاد گذشته است. همان‌طور که در تحلیل‌های قبلی هم اشاره کرده‌بودم، این استیضاح بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشت و تسویه‌‌‌‌‌‌حساب حزبی بود، به همین‌دلیل انتظار نداشتیم که اثر مثبتی بر بازار سرمایه داشته‌باشد.» وی در ادامه به فشارهای فروش سنگین در روزهای اخیر اشاره‌کرده و توضیح داد: «آنچه باعث‌شده در این چند روز، به‌ویژه در دو روز گذشته، شاهد فشارهای سنگین فروش باشیم، ماجرای نامه آقای ترامپ به رهبر ایران و پاسخی است که از این سمت دریافت شده‌است. این موضوع نشان می‌دهد؛ احتمال رسیدن به مذاکره و توافق کاهش ‌یافته‌است. از آنجاکه صنایع ما نیاز به احیا و پیدا‌کردن بازارهای جدید برای فروش، تامین منابع اولیه و همچنین روش‌های مناسب برای پرداخت وجوه معاملاتی دارند، بسته‌شدن مسیرهای دریافت و پرداخت تجاری، چشم‌‌‌‌‌‌انداز روشنی برای صنایع ایجاد نمی‌کند.»
محبی معتقد است؛ این فضای نامطمئن بر انتظارات سرمایه‌گذاران تاثیر گذاشته و آنها را به سمت بازارهای غیرمولدی مانند طلا سوق داده‌است: «با این حال هم‌‌‌‌‌‌زمان با ریزش‌‌‌‌‌‌های بورس، شاهد رشد ناگهانی 8 تا 10‌درصدی در بازار طلا بودیم. این نشان می‌دهد؛ سرمایه‌های سرگردان و ترسو، مسیر خود را به سمت بازارهای امن‌‌‌‌‌‌تر و کم‌‌‌‌‌‌ریسک‌‌‌‌‌‌تر سوق داده‌اند، یعنی بازارهایی که کمتر تحت‌تاثیر تصمیمات دولتی قرار می‌گیرند.»
وی درباره آینده بورس تا پایان سال‌گفت: «سال رو به پایان است و گمان نمی‌کنم که بتوانیم بورس را در شرایط مثبتی ببینیم. حداقل سقفی که در ابتدای سه‌‌‌‌‌‌ماهه نخست سال ‌و حتی در شهریور و مهرماه فعالان بازار انتظارش را داشتند، با روندی که در آبان و آذرماه مشاهده کردیم، دیگر در دسترس نخواهد بود. بازار سرمایه در حال‌حاضر در یکی از سیاسی‌‌‌‌‌‌ترین شرایط خود قرار دارد و بیشترین تاثیر را از متغیرهای سیاسی می‌گیرد، متاسفانه این شرایط به نفع اقتصاد ایران و صنایع بورسی نیست.»
محبی در پایان تاکید کرد؛ در صورت ادامه این وضعیت، روند منفی بازار نیز ادامه‌دار خواهد بود: «تا زمانی‌که این ابهامات و عدم‌اعتماد سرمایه‌گذاران وجود داشته‌باشد، شاید از شدت منفی‌‌‌‌‌‌ها کاسته شود، اما به‌نظر می‌رسد که فروش‌ها از ترس آب‌شدن سرمایه‌ها همچنان ادامه خواهدداشت؛ مگر اینکه اخبار مثبتی درباره بهبود شرایط اقتصادی منتشر شود. همه ما فعالان بازار سرمایه منتظر شنیدن چنین اخباری هستیم.»
سایه جنگ بر سر بازار

احمد اشتیاقی، تحلیلگر بازار سرمایه، درباره وضعیت نزولی بازار سرمایه گفت: «نزول بازار سرمایه مشخصا ناشی از شرایط سیاسی جدیدی است که ترامپ درباره برنامه هسته‌‌‌‌‌‌ای ایران ایجاد‌کرده‌است. با توجه به نوع گفتمانی که او درپیش گرفته، بازار این‌گونه استنباط‌کرده که دوره «نه جنگ، نه مذاکره» به پایان رسیده و ترامپ برای تعیین‌تکلیف این موضوع عجله دارد، یعنی یا ایران به مذاکره ‌تن می‌دهد یا برنامه جایگزین او حمله نظامی خواهد بود. 
این شرایط باعث ایجاد ترس در بازار شده و نگرانی از تشدید تحریم‌ها و احتمال درگیری نظامی، فضای بازار را دچار ابهام بیش‌‌‌‌‌‌ازحد کرده‌است.» وی درباره تاثیر این شرایط بر سرمایه‌گذاری‌ها توضیح داد: «ابهام در وضعیت سیاسی، سرمایه‌گذاران را نگران‌کرده و باعث شده‌است که پول جدیدی وارد بازار سرمایه نشود، در نتیجه سرمایه‌ها به سمت بازارهای طلا و دلار حرکت کرده‌اند. این موضوع را می‌توان در افزایش تقاضا برای صندوق‌های طلا و همچنین بازگشت دلار به کانال 90‌هزار‌تومان مشاهده کرد. در چنین شرایطی، حجم معاملات بازار سرمایه نیز کاهش‌یافته و تقریبا به 6‌همت رسیده‌است. 
کاهش ارزش معاملات، بازار را از رونق انداخته و از سوی دیگر، اسناد خزانه که به‌عنوان اوراق بدون‌ریسک شناخته می‌شوند، با افزایش نرخ بازدهی مواجه‌شده و به 35.5درصد رسیده‌‌‌‌‌‌اند. این روند می‌تواند ادامه داشته‌باشد و جذابیت بازار سرمایه را بیش‌‌‌‌‌‌ازپیش کاهش دهد.» اشتیاقی درباره وضعیت بنیادی شرکت‌ها گفت: «از نظر بنیادی، شرکت‌ها گزارش‌های خوبی ارائه داده‌اند. دلار توافقی نیز به‌‌‌‌‌‌آرامی در حال رشد است و به 68‌هزار و 450‌تومان رسیده که می‌تواند به افزایش نرخ فروش و سودآوری شرکت‌ها کمک کند، بنابراین بازار از این منظر تهدیدی ندارد. اگر تولید و فروش شرکت‌ها در سال‌آینده برقرار باشد، می‌توان انتظار رشد 40‌درصدی را داشت، بااین‌حال این وضعیت مبهم ناشی از غلبه سایه جنگ بر بازار ‌است.» 
او به افت قیمت سهام و فرصت‌های ارزندگی بازار اشاره کرد و درعین‌‌‌‌‌‌حال هشدار داد؛ بدون ورود نقدینگی، بازگشت بازار دشوار خواهد بود: «قیمت‌ها، به‌ویژه در شرکت‌های کوچک، پس از افت اخیر به کف‌‌‌‌‌‌های قبل از آبان بازگشته‌‌‌‌‌‌اند و بسیاری از شرکت‌ها در حال از دست‌دادن قیمت‌هایی هستند که در 13 آبان ثبت کرده‌بودند. نسبت P/E در اکثر نمادها در محدوده‌های ارزنده قرار دارد و از لحاظ نرخ‌گذاری، تهدیدی برای بازار وجود ندارد، اما نگرانی اصلی، محدودیت‌های ناشی از شرایط آتی و تشدید تحریم‌هاست. در چنین فضایی، وقتی مذاکره‌‌‌‌‌‌ای هم در کار نباشد، بازار خود را برای شرایط جنگی و تحریم‌های بیشتر آماده می‌کند. مجموعه این عوامل باعث ریزش بازار شده و بعید است که بازار بدون تزریق پول روند افزایشی به خود بگیرد. هرچند خریدهایی از صف‌‌‌‌‌‌های فروش انجام می‌شود، اما این معاملات عمدتا به دلیل ارزنده‌بودن قیمت‌هاست و نمی‌توان آن را به‌عنوان نشانه‌‌‌‌‌‌ای از بازگشت بازار تلقی کرد. در حال‌حاضر، این وضعیت بازار است.»