بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : با گذشت زمان به نظر می‌رسد بحران در سوریه ابعاد تازه‌تری به خود می‌گیرد. اگر از بازه پنج‌شنبه (16اسفند) تا شنبه (18اسفند) تعداد کشته‌ها به بیش از 350نفر رسیده بود؛ اما از شنبه‌شب (18اسفند) تا دیروز یکشنبه (19اسفند) تعداد کشته‌ها در درگیری میان نیروهای امنیتی تحریرالشام با علوی‌های سوریه، هزار نفر را رد کرد. اکنون درگیری‌های سوریه دو جنبه یا بُعد یافته است: یکی، جنبه داخلی و دیگر جنبه خارجی.
عکس: Bloomberg
الف) ابعاد داخلی بحران: الجزیره در گزارش دیروز یکشنبه نوشت، «دولت موقت سوریه» نیروهای کمکی را به شهرهای ساحلی در شمال غربی این کشور فرستاده است؛ جایی که نیروهای امنیتی در نبردی سنگین با جنگجویان وفادار به بشار اسد هستند. «دیده‌بان حقوق بشر سوریه»، مستقر در لندن از «هزار کشته» خبر می‌دهد و این «خشونت‌ها را یکی از مرگبارترین حوادث از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه در 14سال پیش» توصیف کرد. بر اساس گزارش این نهاد، 745غیرنظامی، از جمله بسیاری که از فاصله نزدیک هدف گلوله قرار گرفته بودند، کشته شده‌اند. همچنین، 125عضو نیروهای امنیتی دولت جدید و 148شبه‌نظامی وابسته به اسد جان باخته‌اند. در نتیجه درگیری‌ها، برق و آب آشامیدنی در مناطق وسیعی از اطراف شهر لاذقیه قطع شده است.
الجزیره می‌نویسد، نیروهای امنیتی روز شنبه گفتند که کنترل بسیاری از مناطق در استان‌های طرطوس و لاذقیه را پس گرفته‌اند؛ درحالی‌که برخی گزارش‌های دیگر از «درگیری بدون پیشروی» یا «پیشروی کند» خبر می‌دهند. خبرگزاری دولتی سوریه «سانا» به نقل از یک مقام امنیتی ناشناس گزارش داد که پس از این حملات، افراد زیادی به‌دلیل انتقام به مناطق ساحلی رفتند. این مقام گفت که این اقدامات «به برخی تخلفات فردی منجر شده و ما در تلاش هستیم تا آنها را متوقف کنیم.» در بحبوحه درگیری‌های جاری، ده‌ها غیرنظامی و اعضای رژیم سابق و خانواده‌هایشان در پایگاه حمیمیم روسیه در حومه لاذقیه پناه گرفته‌اند.
احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت گفت که نیروهای دولتی «بقایای رژیم سقوط کرده را تعقیب خواهند کرد» و آنها را «به دادگاهی عادل» خواهند سپرد. «رسول سردار»، خبرنگار الجزیره در گزارشی از دمشق نوشت که شدت درگیری‌ها تا بعدازظهر شنبه به میزان قابل توجهی کاهش یافت؛ اما در عین حال افزود که هنوز درگیری در حومه شهرها وجود دارد. این گزارشگر تصریح کرد که به‌دلیل افزایش تعداد کشته‌ها یک «تراژدی» در حال وقوع است. او از «کشته شدن صدها نفر» خبر داد که «اکثریت آنها غیرنظامیان هستند». در همین حال «گی‌یر پدرسن»، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه گفت که از این تحولات «عمیقا نگران» است. پدرسن در بیانیه‌ای گفت: «درحالی‌که وضعیت سیال است و ما هنوز در حال تعیین حقایق دقیق هستیم، آشکارا نیاز فوری به خویشتن داری از سوی همه طرف‌ها و احترام کامل برای حمایت از غیرنظامیان مطابق با قوانین بین‌المللی وجود دارد.»
از سوی دیگر، «راب گیست پینفولد» مدرس امنیت بین‌الملل در کینگ کالج لندن، در گفت‌وگو با الجزیره گفت که وضعیت کنونی «متاسفانه به شکلی است که گویی دانه برف در حال تبدیل شدن به بهمن است.» او گفت: «درواقع امری بسیار چشم‌گیر بود که دولت جدید تحت رهبری احمد الشرع توانسته است تا به حال همه چیز را پنهان کند و به اصطلاح «در بحران را بگذارد» اما بلوف آنها بسیار مورد توجه قرار گرفته است.» وی افزود: «عدم «آشتی» برای تخلفات بی‌شماری که گروه‌های مختلف در دوران حکومت اسد مرتکب شده‌اند هنوز مورد توجه قرار نگرفته است و برخی را واداشته که مسائل را به دست خود بگیرند.
«رجا عبدالرحیم» هم در گزارش دیگری برای نیویورک‌تایمز با اشاره به کشته شدن بسیاری از غیرنظامیان به نقل از یک گروه نظارتی دیگر سوری با نام «شبکه حقوق بشر سوریه» نوشت، مردان در هر سنی در میان کشته‌ها هستند و نیروهای دولتی تفاوتی بین نظامی و غیرنظامی قائل نیستند. این گزارشگر به نقل از مقام‌های امنیتی دولت جدید سوریه نوشت که این مقام‌ها «ادعاهای غیرمستندی که نیروهای دولتی را به ارتکاب تخلفات متهم می‌کند» رد می‌کنند. این مقام‌ها افزودند که دولت متعهد به انجام تحقیقات جامع است و کسانی را که به غیرنظامیان آسیب رسانده‌اند، بازخواست خواهد کرد. به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» معتقد است که بیشتر غیرنظامیان کشته‌شده از اقلیت علوی هستند.» در مقابل، «شبکه حقوق بشر سوریه» هم گفت که وفاداران بشار اسد بیش از 100نیروی امنیتی دولت جدید را کشته‌اند. این «خونین‌ترین» ناآرامی شبح یک درگیری فرقه‌ای بزرگ‌تر را در سوریه ایجاد کرده است.
یکی از اعضای تحریرالشام که خود را «محمد ابوعبیده» معرفی می‌کرد؛ درحالی‌که اشک در چشمانش حلقه زده بود درباره شدت قتل عام‌ها سخن گفت. او می‌گوید که شدت عمل تحریرالشام از حد گذشته است. او سپس خطاب به جولانی و فرماندهی نظامی تحریرالشام می‌گوید: «آیا دین به ما دستور می‌دهد که غیرنظامیان بی‌گناه را در خانه‌هایشان بکشیم؟ آیا پیامبر به ما اجازه داد که آنها را از خانه‌هایشان بیرون بکشیم و با خونسردی آنها را بکشیم؟»
انداختن توپ در زمین حزب‌الله
«ساجد الدیک»، مسوول امنیتی در لاذقیه تاکید کرد که حزب‌الله و برخی طرف‌های خارجی در این حوادث دست داشته‌اند. او دیروز یکشنبه در گفت‌وگو با العربیه گفت که «حزب‌الله و کشورهای خارجی به برخی طرف‌ها و بازماندگان رژیم مخلوع اسد در ساحل سوریه کمک می‌کنند.» وی افزود که نیروهای امنیت عمومی «شخصیت‌های بزرگی از بازماندگان رژیم» را بازداشت کرده‌اند. او به دلایل امنیتی از افشای هویت این افراد خودداری کرد. البته پیش از او نیز برخی دیگر از مقام‌های دولت جدید دمشق حزب‌الله را متهم به دست داشتن در ناآرامی‌ها کرده بودند. 
این در حالی است که حزب‌الله لبنان، شنبه 18اسفند در بیانیه‌ای ارتباط خود را با رویدادهای جاری در سوریه رد کرده بود. حزب‌الله تاکید کرد: «این ادعاها کاملا بی اساس است و ما قاطعانه آنها را رد می‌کنیم.» احمد الشرع، رئیس‌جمهوری سوریه، بار دیگر خواستار حفظ صلح داخلی شد. الشرع بامداد دیروز یکشنبه در سخنانی کوتاه که در مسجد الاکرم در منطقه «مزه» دمشق ایراد کرد، بر لزوم حفظ صلح داخلی و وحدت ملی تاکید کرد. او گفت که بحران کنونی «به خیر گذشت» و اطمینان داد که هیچ خطری سوریه را تهدید نمی‌کند. الشرع از سوری‌ها خواست که «آرامش خود را حفظ کنند؛ زیرا کشور از امکانات لازم براى بقا برخوردار است.»
ب) ابعاد خارجی بحران: درباره ابعاد خارجی بحران باید به نقش اسرائیل اشاره کرد. ارتش این رژیم اعلام کرد که سلاح‌هایی را در «حمله‌های هدفمند» در جنوب سوریه کشف و منهدم کرده و تصاویری نیز از عملیات خود منتشر کرده است. این سلاح‌ها شامل تفنگ، مهمات، موشک و سایر تجهیزات نظامی بود. رسانه‌های سوریه گزارش دادند که نیروهای اسرائیلی در نزدیکی قله «تل المال» در استان درعا، جایی که زمانی یک پست نظامی متعلق به رژیم سابق سوریه قرار داشت، دست به عملیات زدند. این تپه در حدود 13کیلومتری (بیش از 8مایلی) از مرز اسرائیل و خارج از منطقه حائلی قرار دارد که اسرائیل پس از سقوط رژیم بشار اسد به تصرف خود درآورده بود. 
ارتش اسرائیل حضور خود در منطقه حائل جنوب سوریه را «اقدامی موقت و تدافعی» توصیف کرده است؛ اگرچه اسرائیل کاتز وزیر جنگ این رژیم اعلام کرد که نیروهایش در 9پست نظامی در این منطقه «به‌طور نامحدود» مستقر خواهند شد. بنیامین نتانیاهو ماه گذشته گفته بود که جنوب سوریه باید به‌طور کامل غیرنظامی شود. او هشدار داد که اسرائیل حضور نیروهای دولت جدید تحت رهبری اسلام‌گرایان سوریه را در نزدیکی خاک خود نخواهد پذیرفت. کاتز همچنین با اشاره به قتل‌عام‌هایی که عناصر الجولانی علیه علویان در سوریه انجام دادند، گفت: «جولانی عبای خود را درآورد، کت و شلوار پوشید و با چهره‌ای معتدل ظاهر شد. اکنون نقاب را برداشت و چهره واقعی خود را آشکار کرد.» وزیر جنگ اسرائیل همچنین افزود: «یک تروریست جهادی از مدرسه القاعده مرتکب جنایات علیه مردم غیرنظامی می‌شود.» این بحران‌ها باعث شده است توانایی دولت جدید سوریه برای اداره کشوری متکثر محل سوال قرار بگیرد.