بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد -عاطفه چوپان : در روزهای اخیر، شرکت ملی صنایع پتروشیمی با ارسال نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به 27شرکت پتروشیمی، نرخ جدید خوراک گاز طبیعی را برای سال‌1403 اعلام کرد. بر اساس ابلاغیه شرکت ملی پتروشیمی و افشاهای منتشرشده توسط شرکت‌های پتروشیمی بازار سهام در کدال، نرخ خوراک گاز طبیعی واحدهای پتروشیمی از حدود 4‌هزار ‌تومان در فروردین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماه به بیش از 12‌هزار ‌تومان در دی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماه افزایش ‌یافته‌است. این تغییرات، واکنش‌های متفاوتی را درمیان کارشناسان و فعالان بازار سرمایه ‌برانگیخته‌است.
دیدگاه اول: افزایش نرخ خوراک و تاثیر مثبت بر ارزش ‌ریالی سود شرکت‌ها
برخی کارشناسان بر این باورند که نرخ خوراک صنایع و پتروشیمی‌ها تحت‌تاثیر مولفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی همچون فرمول محاسبه و نرخ دلار رسمی است. افزایش نرخ دلار رسمی و همچنین نرخ فرمول که متاثر از افزایش قیمت‌های جهانی است، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور همزمان در افزایش نرخ محصولات نیز نمود پیدا می‌کند. حتی اگر این افزایش نتواند حاشیه سود را بهبود بخشد، اما ارزش‌ریالی سود شرکت‌ها را افزایش می‌دهد. به‌عنوان مثال بر اساس گزارش‌های بازار سرمایه و قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی، در ماه‌های گذشته، نرخ سیمان(با رشد بیش از 20‌درصدی در نیمه دوم سال) همزمان با نرخ متانول و اوره رشد کرده‌است، بنابراین از نظر این گروه، نگرانی خاصی بابت افزایش نرخ خوراک و گاز وجود ندارد.
دیدگاه دوم: فرمول معیوب و تاثیر منفی بر جذابیت سرمایه‌گذاری
در مقابل، گروهی دیگر از کارشناسان معتقدند؛ گاز در اقتصاد ایران نقش حیاتی دارد و تقریبا تمام بخش‌های اقتصادی به آن وابسته هستند. قیمت گاز از مدت‌ها قبل بر اساس فرمولی تعیین می‌شود که به نرخ گاز در هاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مصرف‌کننده اروپایی متصل است. این اتصال، به‌ویژه در شرایطی که قیمت گاز در اروپا افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، منجر به افزایش هزینه‌های صنایع داخلی می‌شود. یکی از دلایل کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس ایران، همین فرمول معیوب و قیمت بالای گاز است. بر اساس گزارش مالی شرکت‌های پتروشیمی در کدال برآوردها نشان می‌دهد؛ بیش از 55‌درصد بهای تمام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده اوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازان و تا 72‌درصد هزینه‌های تمام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده متانول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازان به خوراک گاز اختصاص دارد. تا زمانی‌که این فرمول پابرجا باشد، صنعت ایران نه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تنها رشد نخواهد کرد، بلکه ممکن است کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر نیز شود.
تاثیر بر صنایع فولاد، سیمان و سایر بخش‌های صنعتی
افزایش نرخ گاز نه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تنها بر پتروشیمی‌ها بلکه بر صنایع فولاد و سیمان نیز تاثیرگذار است. طبق گزارش‌های منتشرشده توسط وزارت صمت و انجمن‌های صنفی صنایع فولاد و سیمان حدود 30‌درصد از هزینه‌های تولید فولادسازان و 40‌درصد از هزینه‌های تولید صنعت سیمان به مصرف گاز وابسته است. افزایش هزینه انرژی می‌تواند باعث کاهش سودآوری این صنایع و افزایش قیمت نهایی محصولات شود که فشار تورمی را بر کل اقتصاد وارد خواهد کرد.
تحلیل فرمول محاسبه نرخ خوراک گاز
نرخ گاز خوراک و سوخت صنایع از سال‌1395 بر اساس فرمول ابلاغی وزارت نفت به‌صورت ماهانه محاسبه و اعلام می‌شود. این فرمول به‌صورت زیر است:
قیمت گاز خوراک = 0.5 × متوسط قیمت داخلی گاز + 0.5 × متوسط قیمت گاز در 4هاب بین‌المللی
منظور از متوسط قیمت گاز در 4 هاب بین‌المللی، هاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های هنری هاب آمریکا، آلبرتا کانادا، NBP انگلستان و TTF هلند است. این فرمول به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای طراحی‌شده که نوسانات قیمت جهانی گاز را در نرخ خوراک داخلی منعکس می‌کند.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت صنایع
با توجه به اینکه اتصال نرخ گاز داخلی به هاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بین‌المللی باعث افزایش هزینه‌های تولید صنایع‌شده، پیشنهاد می‌شود:
تعدیل وزن نرخ‌های بین‌المللی در فرمول، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جای وابستگی 50‌درصدی به نرخ‌های جهانی، سهم قیمت داخلی افزایش یابد.
ایجاد سقف نوسانات سالانه، تعیین محدوده تغییرات برای جلوگیری از شوک‌های ناگهانی به صنایع.
اختصاص نرخ ترجیحی به صنایع استراتژیک؛ صنایعی که بیشترین ارزش‌افزوده را در صادرات دارند، از تخفیف ویژه در نرخ خوراک برخوردار شوند.
به‌طور کلی اعلام فرمول جدید نرخ خوراک و گاز برای صنایع، واکنش‌های متفاوتی را در پی داشته‌است، درحالی‌که برخی کارشناسان افزایش نرخ خوراک را عاملی برای بهبود ارزش‌ریالی سود شرکت‌ها می‌دانند، گروهی دیگر بر این باورند که فرمول فعلی با اتصال به هاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اروپایی، هزینه‌های تولید را افزایش داده و جذابیت سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. با توجه به تاثیرات گسترده این موضوع بر صنایع و بازار سرمایه، بازنگری در فرمول محاسبه نرخ خوراک و درنظرگرفتن شرایط داخلی و بین‌المللی می‌تواند به بهبود وضعیت صنایع و افزایش رقابت‌پذیری آنها کمک کند.