بازار آریا - به گزارش اقتصادنیوز، در بیش از چهارده سال گذشته بالاترین سهم نفت از حجم اقتصاد ایران مربوط به بهار سال 90 و برابر با 31.7 درصد بوده است. بعد از آغاز تحریم‌ها در این سال سهم نفت از اقتصاد کاهش یافت.
بررسی‌های اکوایران نشان می‌دهد بعد از امضای برجام در سال 94 مجددا نقش نفت در اقتصاد ایران پررنگ‌تر شده اما این روند ادامه نیافته و پس از خروج آمریکا از برجام دوباره روند سهم نفت از حجم اقتصاد ایران نزولی شده و سهم نفت از اقتصاد به پایین‌ترین مقدار خود در 14 سال گذشته یعنی 16.
3 درصد رسید. با این‌وجود از زمستان سال 99 و ورود بایدن به کاخ سفید، فروش نفت ایران رونق گرفته است.
باید گفت که با توجه به وابستگی شدید اقتصاد ایران به نفت، هر زمان که ایران قادر به فروش نفت در شرایط عدم وجود تحریم بوده، رشد اقتصادی کشور وضعیت مناسبی داشته است.
پیش‌بینی می‌شود با شروع دور دوم ریاست جمهوری ترامپ و اعمال موج دوم فشار حداکثری، سهم نفت از اقتصاد با کاهش مواجه شود.

نفت و رشد اقتصادی به عقیده بسیاری از کارشناسان، اقتصاد ایران وابسته به نفت است و همین سبب شده تا نفت یکی از مهم­ترین صنایع اثرگذار بر رشد اقتصادی باشد. در سال‌های گذشته، تولید نفت ایران به دلایل مختلفی جهش‌ها و اُفت‌های شدیدی را تجربه کرده است. برخی از این تغییرات به دلیل نوسان قیمت‌ جهانی نفت بوده و برخی دیگر از اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تاثیر گرفته است.
مجموعه این تغییرات باعث شد تا در دو دهه گذشته، سهم تولید نفت و گاز از کل تولیدات اقتصادی کشور متغیر باشد. به عبارت دیگر، اگر اقتصاد را شبیه یک کیک در نظر بگیریم و هر برش این کیک را یک بخش از اقتصاد بدانیم، قسمت مربوط به نفت و گاز مدام در سال‌های اخیر کوچک و بزرگ شده است. در ادبیات اقتصادی تولید ناخالص داخلی کشور را به یک کیک تشبیه می‌­کنند. این کیک از 4 قسمت تشکیل شده است. این قسمت‌ها شامل گروه «خدمات»، «صنعت»، «نفت و گاز» و «کشاورزی» است.
اثر بود و نبود تحریم بر سهم نفت از کیک اقتصاد سال 90 ، تحریم‌های آمریکا، اروپا و سازمان ملل در نتیجه پرونده هسته‌ای علیه اقتصاد ایران اعمال شدند. به همین دلیل فروش نفت ایران با موانع جدی روبرو شد. از همین‌رو درآمدهای نفتی کشور کاهش یافته و طبعا سهم ارزش افزوده بخش نفتی از حجم اقتصاد کاهشی شد. به طوری که در این مدت سهم نفت از اقتصاد که در بهار سال 90 معادل 31.7 درصد بوده در تابستان سال 91 به 20.8 درصد رسید. سهم نفت از کیک اقتصاد تا تابستان 94 در همین حدود نوسان داشت.
در تیرماه سال 94 ، بعد از طی روندی طولانی در مذاکرات هسته‌ای بالاخره توافقی موسوم به برجام میان ایران و قدرت‌های جهانی امضا شد. براین اساس تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران لغو شده و فروش نفت ایران آسانتر از گذشته شد. در نتیجه درآمد نفتی کشور افزایش یافته و سهم نفت از تولید ناخالص داخلی صعودی شد. به بیان دقیق‌تر سهم نفت در اقتصاد که در تابستان 94 معادل 21 درصد محاسبه شده بود در بهار سال 95 به 30.4 درصد افزایش یافت که البته همچنان با میزان سال 90 فاصله داشت.
البته این روند افزایشی سهم نفت از کیک اقتصاد ادامه نیافت. چرا که بعد از خروج آمریکا به فرمان ترامپ از برجام در اردیبشهت سال 97 ، فروش نفت ایران به شدت با کاهش مواجه شد. به طوری که سهم نفت از کیک اقتصاد در تابستان 98 به 16.3 درصد رسید.
نفت در سال‌های اخیر چه سهمی از اقتصاد داشته است؟ ورود بایدن به کاخ سفید در زمستان 99 موجب شد تا فروش نفت ایران به شدت افزایش پیدا کند. این امر به دلیل تسهیل فروش نفت ایران توسط دولت آمریکا رخ داد. به طوری که در اثر این اتفاق و رشدهای منفی در سال‌های قبل، رشد اقتصادی در سال‌های 1400 و 1401 و 1402 مثبت شد. سهم نفت از حجم اقتصاد نیز بعد از شروع ریاست جمهوری بایدن افزایشی شده و در بهار سال جاری به بالاترین مقدار خود بعد از سال 98 رسید. سهم نفت از کیک اقتصاد در اولین فصل امسال برابر با 25.3 درصد برآورد شده است. با این وجود در تابستان سال جاری سهم نفت از اقتصاد نسبت به بهار کاهش یافته و معادل 23.3 درصد محاسبه شده است.