بازار آریا - با شروع سال 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سیاست‌ های تجاری جدیدی را با هدف حمایت از صنایع داخلی آمریکا و کاهش کسری تجاری به اجرا درآورده است. این سیاست‌ها شامل اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات کالاهای اساسی، به‌ویژه از کشورهای مکزیک، کانادا و چین می‌شود. این اقدامات که در چارچوب شعارهای حمایت‌گرایانه اقتصادی ترامپ تعریف شده‌اند، واکنش‌های تندی را از سوی شرکای تجاری آمریکا برانگیخته و نگرانی‌های گسترده‌ای درباره آینده تجارت جهانی و ثبات بازارهای مالی ایجاد کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
اعمال این تعرفه‌ها موجب افزایش تنش‌های اقتصادی و شکل‌گیری یک جنگ تجاری گسترده شده که نه‌تنها بر اقتصاد آمریکا، بلکه بر کل نظام اقتصادی جهان تأثیر گذاشته است. به‌دلیل بی‌ثباتی‌ های ناشی از این سیاست‌ها، سرمایه‌گذاران برای کاهش ریسک، به دارایی‌ های امنی همچون طلا روی آورده‌اند. افزایش تقاضا برای این فلز گران‌بها، منجر به نوسانات چشمگیری در قیمت جهانی آن شده است. از سوی دیگر، بازار داخلی طلا در ایران، علاوه بر تأثیرپذیری از روندهای جهانی، به‌ شدت تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز و شرایط اقتصادی کشور قرار دارد. در این یادداشت، ضمن بررسی جزئیات جنگ تجاری جدید ترامپ، تأثیرات آن بر بازار جهانی طلا و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران مورد تحلیل و ارزیابی قرار خواهد گرفت.
دولت ترامپ با استناد به لزوم حفظ اشتغال داخلی و حمایت از تولیدکنندگان آمریکایی، مجموعه‌ای از تعرفه‌ های جدید را بر کالاهای وارداتی از برخی کشورها وضع کرده است. مهم‌ترین این تعرفه‌ ها شامل:
اعمال تعرفه 25 درصدی بر فولاد و آلومینیوم وارداتی از مکزیک و کانادا وضع تعرفه 10 درصدی بر کالاهای مصرفی وارداتی از چین اعمال محدودیت‌ های شدیدتر بر تجارت قطعات صنعتی و فناوری‌های پیشرفته با اروپا و آسیا این سیاست‌ ها در راستای راهبرد "اول آمریکا" (America First) تعریف شده و هدف از آن، کاهش کسری تجاری آمریکا، ایجاد اشتغال بیشتر و افزایش قدرت رقابتی صنایع داخلی اعلام شده است. بااین‌حال، بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که این اقدامات نه‌تنها موجب رونق اقتصادی نخواهد شد، بلکه در بلندمدت، به زیان اقتصاد آمریکا و شرکای تجاری آن تمام خواهد شد.
کشورهای هدف این تعرفه‌ ها، از جمله چین، کانادا و مکزیک، سیاست‌ های تلافی‌جویانه‌ ای را در پیش گرفته‌ اند که شامل:
افزایش تعرفه بر کالاهای وارداتی از آمریکا، از جمله محصولات کشاورزی و صنعتی کاهش واردات انرژی و مواد خام از ایالات متحده تقویت همکاری‌های تجاری با سایر اقتصادهای بزرگ برای کاهش وابستگی به بازار آمریکا اتحادیه اروپا نیز ضمن انتقاد شدید از سیاست‌های تجاری ترامپ، به بررسی اقدامات متقابل پرداخته است. درنتیجه، این جنگ تعرفه‌ای موجب افزایش تنش‌ها در بازارهای مالی شده و نگرانی‌های جدی درباره رکود جهانی به وجود آورده است.
طلا به عنوان یک دارایی ریسک گریز عمدتا با نااطمینانی رشد فزاینده ای را تجربه میکند.
صعود قیمت طلا در سایه جنگ تجاری در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران برای محافظت از دارایی‌های خود در برابر ریسک‌های فزاینده، به سمت بازارهایی حرکت می‌کنند که در مواقع بحران، به‌عنوان پناهگاه امن شناخته می‌شوند. یکی از مهم‌ترین این دارایی‌ها، طلا است که همواره در دوران نااطمینانی اقتصادی، مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. با تشدید جنگ تجاری و افزایش نگرانی‌ها از رکود جهانی، تقاضا برای طلا رشد قابل‌توجهی داشته و موجب افزایش قیمت این فلز گران‌بها در بازارهای بین‌المللی شده است. از زمان اجرای تعرفه‌های جدید آمریکا، روند صعودی قیمت هر اونس طلا آغاز شده و این افزایش، عمدتاً تحت تأثیر چند عامل کلیدی قرار دارد:
نخست ، افزایش تقاضا برای طلا به‌عنوان دارایی امن، عاملی اساسی در رشد قیمت آن محسوب می‌شود. در شرایطی که بازارهای مالی دچار نوسانات شدید هستند، طلا به‌دلیل ماهیت فیزیکی و نقدشوندگی بالای خود، به‌عنوان گزینه‌ای کم‌ریسک‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد.
دوم ، کاهش ارزش دلار آمریکا در برابر سایر ارزهای بین‌ المللی نیز بر رشد قیمت طلا تأثیر گذاشته است. با تضعیف دلار، جذابیت طلا برای سرمایه‌ گذاران خارجی افزایش می‌یابد، زیرا قیمت آن برای دارندگان سایر ارزها مقرون‌ به‌ صرفه‌ تر می‌شود.
سوم ، افت شاخص‌ های بورس و افزایش ریسک‌ های سرمایه‌ گذاری در سایر بازارهای مالی، سرمایه‌گذاران را به سمت بازار طلا سوق داده است. تجربه نشان داده است که در دوران جنگ‌های تجاری و بحران‌های اقتصادی، سرمایه‌ گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌ های خود، به دارایی‌ های باثباتی همچون طلا پناه می‌برند.

دلار و سایر ارزهای جهانی در گرداب نوسانات بااین‌حال، تأثیرات جنگ تجاری بر بازارهای مالی تنها محدود به افزایش قیمت طلا نیست. ارزش دلار آمریکا نیز تحت‌تأثیر این سیاست‌ها دچار نوسانات متناقض شده است. از یک‌سو، افزایش نگرانی‌های اقتصادی موجب شده که سرمایه‌گذاران جهانی به‌دنبال دارایی‌های مطمئن، به خرید دلار روی بیاورند، که این امر ارزش آن را تقویت کرده است. اما از سوی دیگر، کاهش رشد اقتصادی آمریکا و افزایش تورم ناشی از تعرفه‌های وارداتی، فشار نزولی بر دلار وارد کرده است. سایر ارزهای معتبر نیز از این جنگ تجاری متأثر شده‌اند؛ برای مثال، یوآن چین تحت فشار این تحولات تضعیف شده که موجب افزایش هزینه‌های واردات در این کشور شده است. همچنین، یورو نیز به‌دلیل کاهش تقاضای جهانی برای کالاهای صنعتی اروپا، در برابر دلار آمریکا کاهش ارزش داشته است. در همین حال، دلار کانادا و پزو مکزیک به‌عنوان دو ارز وابسته به تجارت با آمریکا، نوسانات شدیدی را تجربه کرده‌اند.
بازار داخلی طلا در ایران اما آنچه بیش از همه برای اقتصاد ایران اهمیت دارد، تأثیر این تحولات بر بازار داخلی طلا است. قیمت طلا در ایران، علاوه بر متأثر بودن از قیمت‌ های جهانی، به‌شدت تحت‌ تأثیر نوسانات نرخ ارز داخلی و سیاست‌ های اقتصادی کشور قرار دارد. در هفته‌ های اخیر، هم‌ زمان با افزایش قیمت اونس طلا در بازارهای جهانی، قیمت سکه و طلا در ایران نیز روندی صعودی را تجربه کرده است. یکی از مهم‌ ترین عوامل مؤثر در این روند، افزایش نرخ جهانی طلا است که مستقیماً بر قیمت داخلی این فلز تأثیر می‌ گذارد. عامل دیگر، نوسانات نرخ ارز در ایران است؛ کاهش عرضه دلار و افزایش تقاضا برای آن، به افزایش نرخ ارز و در نتیجه، رشد قیمت طلا در بازار داخلی منجر شده است. از سوی دیگر، افزایش تقاضای داخلی برای طلا و سکه، به‌ عنوان ابزاری برای حفظ ارزش دارایی‌ها در برابر تورم، فشار مضاعفی بر قیمت‌ ها وارد کرده است. به زبان خلاصه، جنگ تجاری جدید آمریکا، علاوه بر ایجاد بی‌ثباتی در اقتصاد جهانی، موجب افزایش قیمت طلا در بازارهای بین‌المللی شده و این روند، مستقیماً بازار داخلی طلا در ایران را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در صورت تداوم تنش‌های تجاری و تشدید نوسانات ارزی در کشور، می‌توان انتظار داشت که قیمت طلا در ایران همچنان روندی افزایشی داشته باشد. مگر آنکه سیاست‌های اقتصادی داخلی، از جمله مدیریت بازار ارز، تغییراتی اساسی در مسیر این تحولات ایجاد کند.
‌
نقش دلار و سیاست‌های اقتصادی ایران در تعیین قیمت طلا همانطور که پیش تر گفته شد؛ بازار طلا در ایران نه‌ تنها تحت تأثیر عوامل جهانی نظیر قیمت اونس در بازارهای بین‌ المللی قرار دارد، بلکه به‌ شدت از سیاست‌ های اقتصادی داخلی، نوسانات نرخ ارز و انتظارات تورمی تأثیر می‌پذیرد. یکی از مهم‌ ترین عوامل تعیین‌ کننده قیمت طلا در ایران، نرخ دلار است که خود متأثر از تحریم‌ها، سیاست‌ های پولی و انتظارات بازار است. در سال 2025، با تشدید سیاست‌ های خصمانه دولت ترامپ و وضع تحریم‌ های جدید بر صادرات نفت ایران، اقتصاد کشور با موج جدیدی از بی‌ ثباتی و انتظارات فزاینده تورمی روبه‌ رو شده است.
افزایش فشار تحریم‌ های نفتی و اثرات آن بر نرخ ارز تحریم‌های نفتی جدید آمریکا علیه ایران که از ابتدای سال 2025 اجرایی شده‌اند، دسترسی ایران به درآمدهای ارزی را محدود ساخته و منجر به کاهش عرضه دلار در بازار داخلی شده است. این کاهش عرضه، در حالی رخ می‌دهد که تقاضا برای ارز به دلیل افزایش هزینه‌های واردات و نگرانی‌های اقتصادی، به‌شدت افزایش یافته است. نتیجه این امر، رشد بی‌سابقه نرخ دلار و کاهش ارزش پول ملی است که به‌صورت مستقیم بر قیمت طلا تأثیر گذاشته و آن را به یک دارایی امن برای حفظ ارزش سرمایه تبدیل کرده است.

میزان صادرات نفت خام ایران در اوج تحریم های نفتی سال های 2017-2020
در ایران، تحریم‌های نفتی و نوسانات نرخ ارز، قیمت طلا را بالا برده است. کاهش عرضه دلار و انتظارات تورمی نیز به این روند دامن زده است. در صورت ادامه تنش‌ها، احتمال افزایش بیشتر قیمت طلا در ایران وجود دارد
نقش انتظارات تورمی در افزایش قیمت طلا یکی از مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار بر بازار طلا، انتظارات تورمی است. در شرایطی که چشم‌انداز اقتصادی کشور با نااطمینانی‌های جدی مواجه باشد، مردم و سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند دارایی‌های خود را از کاهش ارزش در امان نگه دارند. با افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید پول ملی، طلا به‌عنوان یکی از بهترین گزینه‌های حفظ ارزش مطرح می‌شود. در نتیجه، تقاضا برای خرید سکه و طلای خام افزایش یافته و همین موضوع به رشد قیمت‌ ها در بازار داخلی منجر شده است.
‌افزایش انتظارات تورمی، علاوه بر تأثیر بر قیمت طلا، باعث بی‌ ثباتی در سایر بخش‌ های اقتصادی نیز شده است. مردم به‌دلیل نگرانی از کاهش بیشتر ارزش پول ملی، تمایل دارند دارایی‌ های خود را از ریال به کالاهای باارزش‌تر تبدیل کنند، که این امر نه‌ تنها به افزایش تقاضا برای طلا و ارز منجر شده، بلکه بر سایر بازارهای موازی از جمله مسکن و بورس نیز تأثیر گذاشته است. در چنین فضایی، سیاست‌ های اقتصادی دولت برای مهار تورم و کنترل بازار ارز، اهمیت مضاعفی پیدا می‌ کند.
خلاصه در یک نگاه در سال 2025، ترامپ تعرفه‌ های سنگینی بر کالاهای وارداتی از چین، مکزیک و کانادا وضع کرد که منجر به جنگ تجاری و نگرانی‌هایی درباره رکود جهانی شد. این شرایط باعث افزایش تقاضا برای طلا به‌عنوان دارایی امن و رشد قیمت آن در بازار جهانی شد. در ایران، تحریم‌های نفتی و نوسانات نرخ ارز، قیمت طلا را بالا برده است. کاهش عرضه دلار و انتظارات تورمی نیز به این روند دامن زده است. در صورت ادامه تنش‌ها، احتمال افزایش بیشتر قیمت طلا در ایران وجود دارد.
‌