بازار آریا - دنیای اقتصاد : محبوبیت چت‌بات جدید چینی با نام دیپ‌سیک‌(DeepSeek) طی هفته گذشته سر و صدای زیادی در دنیای فناوری ایجاد کرد. این خبرها که با کاهش سهام شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکا به اوج خود رسید، واکنش‌‌های جدی را نه تنها در آمریکا، بلکه در بعضی کشورهای اروپایی هم در پی داشت.
از آنجا که این چت‌بات ساخته چین است، احتمالاتی درباره این مطرح می‌شوند که ممکن است تهدیدهای امنیتی به همراه داشته باشد؛ احتمالاتی که پیش از این به اعمال محدودیت‌ها و تحریم‌هایی از سوی آمریکا علیه چین منجر شده بود. البته کارشناسان معتقدند که این اقدامات آمریکا باعث نشده است چین از صنعت رو به رشد هوش مصنوعی عقب بماند؛ تا جایی که حالا ظهور دیپ‌سیک به تهدیدی برای بازار انحصاری الگوهای هوش مصنوعی سیلیکون‌ولی تبدیل شده است.
زنگ بیدار‌باش برای صنایع آمریکایی
در حالی که مدت‌هاست شرکت اوپن‌ای‌آی (OpenAI) تنها بازیگر جدی در عرصه هوش مصنوعی شمرده می‌شود، حالا این شرکت ناچار است با ورود جنجالی یک رقیب چینی مقابله کند. آن‌گونه که نشریه فوربس در این باره نوشته است، شرکت چینی دیپ‌سیک اخیرا یک مدل زبانی بزرگ را منتشر کرده است که ادعا می‌کند عملکردی مشابه با قدرتمندترین سیستم‌های هوش مصنوعی اوپن‌ای‌آی دارد و در کانون توجه جامعه فعالان هوش مصنوعی قرار گرفته است. این فناوری با وجود اینکه از سوی متخصصان بسیاری مورد تحسین قرار گرفته، اما همزمان نگرانی‌هایی را هم در مورد قدرت چین در رقابت فزاینده بین‌المللی هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
محبوبیت دیپ‌سیک که در روز تحلیف دونالد ترامپ معرفی شد، به دنبال جنجال‌های خبری پس از آن، در روزهای گذشته در آمریکا نیز تاثیرات مشهودی داشت. تعداد دفعات دانلود و نصب این چت‌بات هوش مصنوعی در اپ‌استور اپل، از چت‌جی‌پی‌تی پیشی گرفت و رتبه اول دانلود برنامه‌های رایگان در ایالات‌متحده را به خود اختصاص داد؛ خبری که پس‌لرزه‌های آن دامن سهام شرکت‌های فناوری آمریکا را نیز گرفت و سرمایه‌گذاران سراسر جهان به دلیل نگرانی از ظهور مدل هوش مصنوعی ارزان‌قیمت چینی در هفته گذشته سهام شرکت‌های فناوری را فروختند. این اقدام نگرانی جدی از این هوش مصنوعی چینی را کلید زد و به این ترتیب مقابله‌ها با آن نیز آغاز شد.
یکی از نخستین واکنش‌ها به ظهور این الگوی هوش مصنوعی چینی مربوط به دونالد ترامپ بود؛ او روز دوشنبه گذشته در جمع نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره انتشار دیپ‌سیک را زنگ بیدار‌باش برای صنایع آمریکایی خواند. البته او شوک ناشی از عرضه دیپ‌سیک به شرکت‌های آمریکایی را اتفاقی مثبت ارزیابی کرد و گفت سیلیکو‌ن‌ولی - که به عنوان قلب صنعت فناوری و نوآوری آمریکا شناخته می‌شود- مجبور خواهد شد تا نوآوری‌های خود را با هزینه‌های کمتری بسازد.
همچنین به نقل از سی‌ان‌بی‌سی، نیروی دریایی آمریکا نیز با ایمیلی به خدمه و پرسنل خود هشدار داده است که تحت هیچ شرایطی نباید از هوش مصنوعی چینی دیپ‌سیک استفاده کنند؛ خبری که سخنگوی نیروی دریایی آمریکا صحت آن را تایید کرد و توضیح داد که این ایمیل در چارچوب سیاست هوش مصنوعی مولد رئیس اطلاعات نیروی دریایی است. نیروی دریایی ارتش آمریکا تاکید کرده است که استفاده از مدل دیپ‌سیک، چه برای مقاصد حرفه‌ای و چه شخصی، ممنوع است و از افراد خود خواسته تا از دانلود، نصب و استفاده از آن به هر نحوی خودداری کنند. علاوه بر نیروی دریایی، دفاتر کنگره ایالات‌متحده نیز ایمیلی دریافت کرده‌اند مبنی بر اینکه استفاده از هوش مصنوعی دیپ‌سیک برای آنها ممنوع است. مدیریت کنگره طی ایمیلی اعلام کرده است: «دیپ‌سیک در حال حاضر تحت بررسی مدیریت کنگره است و استفاده از آن در این نهاد رسما مجاز نیست.» کارشناسان معتقدند استفاده از سرور‌های چینی و قوانین چین مبنی بر لزوم نظارت دولتی و کنترل اطلاعات، نگرانی‌های فزاینده‌ای درباره استفاده از این هوش مصنوعی به ویژه در غرب به وجود آورده است.
البته آن‌گونه که به نظر می‌رسد ایالات‌متحده آمریکا تنها کشوری نیست که در خصوص روی کار آمدن دیپ‌سیک به عنوان یک فناوری چینی نگران است و ایتالیا نیز روز پنج‌شنبه گذشته این الگوی هوش مصنوعی را به دلیل نبود اطلاعات کافی درباره استفاده از داده‌های شخصی فیلتر کرد. این در حالی است که نظرات مثبتی نیز در خصوص این هوش مصنوعی چینی از سوی فعالان حوزه فناوری مطرح شده است. پاول دوروف، مدیرعامل تلگرام با انتشار پستی در کانال تلگرامی‌ خود به موفقیت هوش مصنوعی چینی دیپ‌سیک اشاره کرد و گفت: «این موفقیت یک‌شبه به دست نیامده است. پس از موفقیت استارت‌آپ چینی دیپ‌سیک بسیاری از سرعت پیشرفت چین در هم‌سطح شدن با ایالات‌متحده در حوزه هوش مصنوعی شگفت‌زده شده‌اند. با این حال، پیشرفت چین در کارآیی الگوریتمی از هیچ به دست نیامده است. دانش‌آموزان چینی سال‌هاست که در المپیادهای بین‌المللی ریاضی و برنامه‌نویسی، عملکرد بهتری نسبت به سایر کشورها دارند.» در حقیقت طی سال‌های اخیر محققان چینی مقالات آمریکایی درباره هوش مصنوعی را با دقت و اشتیاق مطالعه کرده‌اند، اما آمریکایی‌ها به‌ ندرت درصدد جبران این توجه برآمده‌اند.
از حفره امنیتی تا سوگیری الگوی زبانی چینی
کارشناسان و فعالان این حوزه هزینه پایین ساخت و آموزش این چت‌بات را دلیل اصلی محبوبیت آن می‌دانند و اکونومیست نیز در مقاله‌ای به تشریح مزایا و این دلایل پرداخته است. این نشریه نوشته است که دیپ‌سیک با ارائه مدل‌های هوش مصنوعی که هزینه ساخت و آموزش آن بسیار کمتر از رقبای آمریکایی است، توانایی نوآوری در دور زدن محدودیت‌های صادراتی آمریکا را به رخ کشیده است. این موفقیت باعث شده است که ارزش سهام برخی از شرکت‌های بزرگ آمریکایی فعال در حوزه هوش مصنوعی و تجهیزات مربوطه، از جمله انویدیا و زیمنس، کاهش یابد. دیپ‌سیک بر خلاف بسیاری از شرکت‌های چینی که از مدل‌های موجود از متا (Meta) الگوبرداری می‌کنند، بر توسعه مدل‌های جدید و کارآمد با استفاده از منابع کمتر تمرکز کرده است. هدف بلندمدت بنیان‌گذار این شرکت دستیابی به هوش مصنوعی عمومی (AGI) است.
در این بین مدل R1 دیپ‌سیک نیز با هزینه بسیار کمی آموزش دیده است و در عین حال عملکردی مشابه مدل‌های گران‌قیمت رقبای آمریکایی دارد. این موضوع باعث شگفتی و نگرانی در غرب و به‌ویژه آمریکا شده است، اما برخی از کارشناسان در مورد صحت ادعاهای دیپ‌سیک و احتمال استفاده از روش‌های غیرمجاز توسط آن تردید دارند. همچنین اوپن‌ای‌آی ادعا کرده است که شواهدی از تخلف دیپ‌سیک در این زمینه در اختیار دارد. در مجموع این مقاله نشان می‌دهد که دیپ‌سیک با ارائه مدل‌های هوش مصنوعی کارآمد و کم‌هزینه، رویکردهای قبلی در حوزه هوش مصنوعی و سیاست‌های آمریکا را به چالش کشیده و بحث‌های جدیدی را در مورد نوآوری، رقابت و همکاری بین‌المللی در زمینه هوش مصنوعی ایجاد کرده است.
در کنار تمام موفقیت‌هایی که دیپ‌سیک در هفته گذشته گوشه‌ای از آن را به نمایش گذاشته است، اظهاراتی از سوی کارشناسان این حوزه در خصوص معایب و نقاط ضعف این چت‌بات چینی نیز مطرح می‌شوند. تحلیلگران گروه پژوهشی Wiz Research یک حفره قابل‌ توجه در امنیت دیپ‌سیک را کشف کرده‌اند و از طرف دیگر، تحقیقات نشان می‌دهند که دیپ‌سیک یکی از پایگاه‌های داده حیاتی خود را در معرض دید قرار داده است. بنابراین هر کسی که به این پایگاه داده دسترسی پیدا بکند می‌تواند به بیش از یک میلیون رکورد شامل اطلاعات کاربران، گزارش‌های سیستم کلیدهای API و حتی ورودی‌های کاربران دسترسی داشته باشد. پژوهشگران همچنین اشاره کردند که تقریبا بلافاصله و بدون نیاز به اسکن یا جست‌وجوی عمیق توانستند این پایگاه داده را پیدا کنند.
این در حالی است که دیپ‌سیک صبح روز دوشنبه ثبت‌نام کاربران جدید را به‌دلیل حمله سایبری موقتا متوقف کرد. همچنین در این بین شرکت کسپراسکای نیز نسبت به سوءاستفاده هکرها از دیپ‌سیک هشدار داد. این شرکت ادعا کرده است که هکرها و مجرمان سایبری می‌توانند از سردرگمی فنی ناشی از گسترش این ابزار جدید سوءاستفاده کنند، زیرا صفحات ثبت‌نام جعلی آن با هدف سرقت اطلاعات کاربران ظاهر می‌شوند. همچنین مجرمان با ایجاد وب‌سایت‌های جعلی که از کاربران می‌خواهند ایمیل و رمز عبور خود را وارد کنند، از این موقعیت سوءاستفاده می‌کنند؛ به خصوص اگر کاربر از رمز عبور یکسان در چندین سرویس استفاده مجدد کند. علاوه بر این، ارزهای رمزپایه جدیدی هم ظهور کرده‌اند که از هیاهوی دیپ‌سیک سوءاستفاده می‌کنند و با وجود اینکه حوزه فعالیت مرتبطی محسوب نمی‌شوند، اما برای فروش عرضه خواهند شد که قطعا سرمایه‌گذاری در آنها می‌تواند منجر به زیان‌های مالی بزرگ شود. لئونید بزورچنکو، محقق امنیتی در تیم تحقیق و تحلیل جهانی کسپرسکی، در این خصوص گفته است: «ماهیت منبع‌باز دیپ‌سیک آن را در برابر خطرات امنیتی و اخلاقی از طریق ابزارهای دستکاری API آسیب‌پذیر می‌کند. بهره‌برداری از نرم‌افزار منبع‌باز یکی از برجسته‌ترین تهدیدات سایبری در سال 2023 بوده است که بیش از 12 هزار بسته مخرب در مخازن نرم‌افزارهای باز در سال 2024 کشف شد. این موضوع نشان‌دهنده خطر عدم کنترل مرکزی بر چنین ابزارهایی است.» سخنگوی اوپن‌ای‌آی نیز اعلام کرده که شواهدی از استخراج گسترده داده از ابزارهای خود را توسط دیپ‌سیک مشاهده کرده است.
همچنین در گزارش جدیدی از شرکت پرامت‌فو (Promptfoo)، که تحت حمایت شرکت سرمایه‌گذاری Andreessen Horowitz قرار دارد، به سوگیری این الگوی هوش مصنوعی برای پاسخ به برخی سوال‌ها اشاره شده است. بر این اساس یکی از نسخه‌های دیپ‌سیک از پاسخ‌دادن به حدود 85 درصد از 1360 سوال مرتبط با موضوعات سیاسی و حساس دولت چین امتناع ورزیده است.
انقلابی در اقتصاد هوش مصنوعی
به نظر می‌رسد که برتری آمریکا نسبت به چین در حوزه هوش مصنوعی به کمترین میزان خود نسبت به هر زمان دیگری از زمان رواج چت‌جی‌پی‌تی رسیده است. پیشرفت چین در این زمینه شگفت‌انگیز بوده است، چون این کشور تا پیش از این بسیار عقب‌تر بود و آمریکا تلاش کرده بود تا سرعت پیشرفت آن را کُند کند. دولت جو بایدن نگران آن بود که هوش مصنوعی پیشرفته بتواند برای حزب کمونیست چین (CCP) برتری نظامی به همراه بیاورد. بنابراین آمریکا صادرات بهترین تراشه‌ها برای آموزش هوش مصنوعی را به چین محدود کرده و همچنین دسترسی چین به بسیاری از ابزارهای لازم برای ساخت جایگزین‌ها را هم قطع کرده است. در واقع سیلیکون‌ولی در پشت این دیوار محافظ با غرور و اعتماد به نفس حرکت کرده است. با وجود تمام تلاش‌های آمریکا برای جلوگیری از احتمال برتری نظامی چین به کمک هوش مصنوعی، اما روز گذشته چین از ساخت بزرگ‌ترین مرکز فرماندهی نظامی جهان خبر داد که 10 برابر بزرگ‌تر از پنتاگون است و در آن پناهگاه‌های بزرگ و مستحکمی برای محافظت از رهبران نظامی چین در زمان جنگ هسته‌ای وجود خواهد داشت.
با این وجود پیشرفت‌های اخیر چین، صنعت هوش مصنوعی را دگرگون می‌کند و سیاستگذاران آمریکایی را به سختی می‌اندازد. موفقیت مدل‌های هوش مصنوعی چینی در ادغام با تغییرات گسترده صنعتی می‌تواند اقتصاد هوش مصنوعی را کاملا زیرورو کند. آمریکا باید خودش را برای دنیایی آماده کند که در آن هوش مصنوعی چین در رقابتی کاملا نزدیک با آن خواهد بود. اگرچه مدل‌های زبانی بزرگ چین بهترین‌های جهان نیستند، اما هزینه تولید آنها به مراتب کمتر است. مدل چینی دیپ‌سیک که سازنده آن از یک شرکت سرمایه‌گذاری منشعب شده است، در یکی از رتبه‌بندی‌های معتبر مقام هفتم را دارد. ظاهرا این مدل با استفاده از 2‌هزار تراشه درجه دو آموزش دیده است، در حالی که مدل متا از 16 هزار تراشه پیشرفته استفاده کرده است و همچنان در بسیاری از رتبه‌بندی‌ها از دیپ‌سیک عقب‌تر است. هزینه آموزش یک مدل زبانی بزرگ آمریکایی ده‌ها میلیون دلار و رو به افزایش است، در حالی که مالک دیپ‌سیک مدعی است که برای آموزش آن کمتر از 6 میلیون دلار هزینه کرده. همچنین برخی از کارشناسان نزدیکی زمان معرفی مدل هوش مصنوعی پرچم‌دار بعدی گوگل، نسخه جدید هوش مصنوعی متا و محبوبیت نوپای دیپ‌سیک را آغازی جدید در دنیای هوش مصنوعی و فناوری‌های نوپا می‌دانند.
هند جا پای دیپ‌سیک می‌گذارد
مهر: وزیر فناوری اطلاعات هند تصمیم دارد هوش مصنوعی ارزان‌قیمت مانند دیپ‌سیک بسازد، آن‌هم در حالی‌که مدیر ارشد اوپن ای‌آی قبلا این کار را با سرمایه اندک، مایوس‌کننده خوانده بود .به نقل از رویترز، وزیر فناوری اطلاعات هند با تقدیر از استارت‌آپ چینی دیپ‌سیک برای ساخت دستیار هوش مصنوعی ارزان‌قیمت و ایجاد تحول در این صنعت، شیوه فعالیت آن را به رویکرد صرفه‌جویانه خود در تلاش دولت کشورش برای ساخت یک مدل هوش مصنوعی محلی تشبیه کرد.

هندوستان در مارس 2024 از سرمایه‌گذاری 1.25میلیارد دلاری در پروژه‌ای به نام «ماموریت هوش مصنوعی هند» خبر داد که شامل تامین سرمایه برای استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی و توسعه زیرساخت این فناوری برای کشور بود. آشوینی وایشناو، وزیر فناوری اطلاعات هندوستان گفت: برخی افراد مقدار سرمایه‌گذاری‌های دولتی در طرح «ماموریت هوش مصنوعی هند» را زیر سوال می‌برند. آیا آنچه را دیپ‌سیک انجام داده، دیده‌اید؟ 5.5میلیون دلار سرمایه و یک مدل بسیار قدرتمند، آن‌هم با استفاده از قدرت مغز.
دیپ‌سیک چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی در سراسر جهان را تغییر داده و مدعی است فقط طی 2 ماه و با هزینه‌ای کمتر از 6 میلیون دلار مدل هوش مصنوعی خود را با تراشه‌های H800 انویدیا ساخته است .به نظر می‌رسد اظهارات این وزیر هندی، واکنش به سخنان سم آلتمن، مدیر ارشد اجرایی اوپن ‌ای‌آی در بازدید از هند در سال گذشته است. مدیر اوپن‌ای‌آی درباره امکان آنکه یک تیم هندی بتواند مدل هوش مصنوعی قدرتمندی در حد و اندازه این شرکت با کمتر از 10 میلیون دلار بودجه بسازد، شک و تردیدهایی به وجود آورد.
آلتمن در این باره گفته بود: شیوه کار به این صورت است که ما به شما می‌گوییم رقابت با ما برای آموزش مدل‌های بنیادین کاملا مایوس‌کننده است. شما نباید این کار را امتحان کنید. از سوی دیگر شغل شما ایجاب می‌کند در هرحال چنین کاری را انجام دهید. من به هردوی این روش‌ها اعتقاد دارم. پس از موفقیت دیپ‌سیک این اظهارات دوباره در پلتفرم‌های آنلاین از جمله ایکس در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. جالب آنکه آلتمن قرار است 5 فوریه سال جاری به هندوستان سفر کند، آن‌هم در حالی که شرکتش درگیر شکایتی مربوط به نقض قانون کپی‌رایت و اخبار دیجیتال و ناشران کتاب‌ها در این کشور است.