بزرگنمايي:

بازار آریا - این کودکان که به‌جای تحصیل و بازی، ساعت‌های طولانی را در خیابان‌ها، کارگاه‌ها و حتی معادن سپری می‌کنند، از حقوق اولیه خود محروم هستند و در معرض انواع آسیب‌های جسمی، روانی و اجتماعی قرار دارند.
در ایران نیز این پدیده به‌ویژه در کلان‌شهرها و مناطق صنعتی به چشم می‌خورد. استان هرمزگان، به‌عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی کشور و دروازه تجاری ایران، با وجود رشد اقتصادی و موقعیت استراتژیک، شاهد حضور تعداد قابل توجهی از کودکان کار است.
این کودکان که اغلب از خانواده‌های کم‌درآمد یا مهاجر هستند، برای تأمین معاش خانواده‌های خود مجبور به کار در شرایط سخت و خطرناک می‌شوند. هرمزگان، با داشتن بندر شهید رجایی به‌عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران و مراکز صنعتی متعدد، به‌عنوان پایتخت اقتصادی کشور شناخته می‌شود.
اما این رشد اقتصادی به‌دلایل مختلف نتوانسته است به کاهش فقر و بهبود شرایط زندگی همه اقشار جامعه منجر شود. در این استان، کودکان کار اغلب در مشاغل کاذب، دستفروشی و حتی کار در کارگاه‌های غیرمجاز مشغول هستند. این کودکان علاوه بر اینکه از تحصیل بازمی‌مانند، در معرض انواع سوءاستفاده‌ها و آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.
فقر و نابرابری؛ ریشه‌های پدیده کودکان کار در هرمزگان
فقر و نابرابری اقتصادی از مهم‌ترین دلایل گسترش پدیده کودکان کار در هرمزگان است. بسیاری از خانواده‌های این کودکان به دلیل بیکاری، کم‌درآمدی یا مهاجرت از مناطق محروم، قادر به تأمین نیازهای اولیه خود نیستند و کودکان خود را به کار وادار می‌کنند. این کودکان که باید در مدرسه باشند و آینده‌ای روشن برای خود بسازند، مجبور به کار در خیابان‌ها، کارگاه‌ها و حتی مشاغل خطرناک می‌شوند.
علاوه بر فقر، نبود سیستم‌های حمایتی قوی و ناکافی بودن برنامه‌های اجتماعی برای حمایت از خانواده‌های کم‌درآمد نیز به تشدید این مشکل دامن زده است. بسیاری از این کودکان از دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزشی و رفاهی محروم هستند و در شرایطی زندگی می‌کنند که آینده‌ای جز ادامه چرخه فقر برای آن‌ها متصور نیست.
آسیب‌های اجتماعی و روانی کودکان کار
کودکان کار علاوه بر اینکه از نظر جسمی در معرض خطر هستند، از نظر روانی و اجتماعی نیز با آسیب‌های جدی مواجه می‌شوند. این کودکان به دلیل کار در محیط‌های ناامن و بدون نظارت، در معرض سوءاستفاده‌ ، خشونت و استثمار قرار دارند. همچنین، دوری از محیط مدرسه و همسالان باعث می‌شود که این کودکان از نظر اجتماعی منزوی شده و نتوانند مهارت‌های لازم برای زندگی در جامعه را کسب کنند.
در استان هرمزگان، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و اقتصادی، کودکان کار اغلب در معرض خطرات بیشتری قرار دارند. نزدیکی به دریا و وجود کارگاه‌های صنعتی و کشتی‌سازی، باعث شده است که برخی از این کودکان در مشاغل بسیار خطرناک مانند کار در کارگاه‌های غیرمجاز مشغول شوند. این شرایط سلامت جسمی آن‌ها را تهدید می‌کند و آینده‌ی آن‌ها را نیز به خطر می‌اندازد.
ضرورت مشارکت مردمی و همکاری خیرین با دولت
با توجه به محدودیت منابع دولتی و گستردگی مشکلات کودکان کار، مشارکت مردمی و همکاری خیرین با دولت به‌عنوان یک راهکار اساسی در حمایت از این کودکان مطرح شده است. اخیراً در نشست تخصصی اورژانس اجتماعی در حوزه کودکان کار و خیابان، بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی و جلب مشارکت‌های مردمی تأکید شد.
محسن کرمانی، معاون اورژانس اجتماعی بهزیستی کشور، با اشاره به عدم کفایت منابع دولتی، استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی را یک امر اجتناب‌ناپذیر دانست. حمید قلی‌پور، دستیار رئیس سازمان بهزیستی در حوزه مسئولیت اجتماعی، نیز بر تقویت همکاری بین بخش‌های دولتی و غیردولتی تأکید کرد. وی شناسایی منابع جدید حمایتی، نیازسنجی دقیق، بهره‌گیری از ظرفیت‌های استانی و راه‌اندازی پویش‌های مردمی را از جمله اقدامات ضروری در این حوزه دانست. در همین راستا، مشایخی، نماینده مراکز کودکان کار و خیابانی، بر اهمیت شناسایی مسائل هر استان و حساس‌سازی خیرین تأکید کرد. وی با اشاره به تجارب ارزشمند همکاران فعال در این حوزه، برگزاری جلسات تبادل تجربه را ضروری دانست.
پویش “نه به کار کودک”؛ گامی به سوی ساماندهی کمک‌های مردمی
بر اساس تصمیمات این نشست، پویش “نه به کار کودک” با هدف ساماندهی کمک‌های مردمی و هدایت آن به سمت خدمات تخصصی مراکز حمایتی و آموزشی تا پایان سال جاری برگزار خواهد شد. این پویش می‌تواند با جلب مشارکت خیرین و مردم، گامی مؤثر در جهت بهبود شرایط کودکان کار و کاهش آسیب‌های اجتماعی مرتبط با آن باشد.در پایان باید تاکید کرد این کودکان کار، قربانیان خاموش فقر و نابرابری هستند که نیازمند حمایت همه‌جانبه دولت، خیرین و مردم هستند.
در استان هرمزگان، به‌عنوان پایتخت اقتصادی ایران، این مسئله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به محدودیت منابع دولتی، مشارکت مردمی و همکاری خیرین با دولت می‌تواند به بهبود شرایط این کودکان و خانواده‌های آن‌ها کمک کند. پویش‌هایی مانند “نه به کار کودک” و تقویت همکاری بین بخش‌های دولتی و غیردولتی می‌تواند امید را به زندگی این کودکان بازگرداند و آینده‌ای روشن‌تر برای آن‌ها رقم بزند. امید است با افزایش آگاهی عمومی و حساس‌سازی جامعه، شاهد کاهش پدیده کودکان کار و بهبود شرایط زندگی آن‌ها در سراسر کشور باشیم.