بزرگنمايي:

بازار آریا - پیمان جامع میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه روابط دو کشور را تا 20 سال آینده تضمین خواهد کرد. سایت میدل ایست آی در گزارشی با اشاره به سفر روز جمعه پزشکیان به مسکو برای امضای توافق‌نامه مشارکت جامع راهبردی می‌نویسد: مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه قرار است 17 ژانویه (28 دی) در مسکو برای امضای معاهده مشارکت راهبردی که سال‌ها در حال بررسی است، دیدار کنند. سفیر ایران در مسکو گفت: توافق‌نامه همکاری که مدت‌ها در انتظار آن بودیم، روابط دو کشور را تا 20 سال آینده در چشم‌انداز قرار خواهد داد. این اولین‌بار نیست که ایران با یک کشور دیگر توافق‌نامه بلندمدت جامع امضا می‌کند.
در سال 2021، ایران و چین قراردادی 25ساله امضا کردند که بخش‌های مختلف را پوشش می‌داد. با‌این‌حال، این توافق‌نامه با برخی انتقادات عمومی مواجه شد، زیرا برخی از ناظران استدلال کردند که تهران امتیازات بیش از حدی داده است. در آن زمان، مقامات تصریح کردند که این معامله صرفا یک نقشه راه بوده و شامل توافقات دقیقی نمی‌شود.
اکنون نگرانی‌های عمومی مشابهی در مورد مفاد توافق با روسیه وجود دارد، به‌ویژه با توجه به نگاه تاریخی به روسیه میان ایرانیان. این احساس ریشه در رویدادهای تاریخی دارد، از جمله واگذاری چندین استان ایران در منطقه قفقاز به روسیه در اوایل قرن نوزدهم. یک مقام آگاه ایرانی در گفت‌وگو با میدل ایست آی گفت: پیش‌نویس توافق با روسیه پس از 20 تا 30 دور مذاکره طی چهار تا پنج سال نهایی شد. این توافق نیازمند تصویب مجلس ایران است.
مفاد توافق
به گفته این منبع دولتی، این توافق شامل 47 ماده است که طیف وسیعی از زمینه‌ها از جمله همکاری در فناوری، اطلاعات و امنیت سایبری، همکاری صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای، تلاش‌های ضد تروریسم، همکاری‌های منطقه‌ای، مسائل زیست‌محیطی، دریای خزر و مبارزه با پول‌شویی و جنایت سازمان‌یافته است. هم روسیه و هم ایران تحت تحریم‌های شدید غرب هستند که شامل محدودیت‌هایی در صنایع حیاتی انرژی آنها می‌شود.
سایر مقررات مربوط به همکاری‌های دفاعی و نظامی، مانند آموزش و ابتکارات مشترک است، اگرچه جزئیات خاص مستلزم توافقات و قراردادهای بیشتر است. وی همچنین خاطرنشان کرد که این توافق شامل بندی است که هر دو طرف را از کمک به متجاوزان علیه یکدیگر و همچنین اجازه استفاده از سرزمین‌های خود به عنوان پایگاه برای چنین اقداماتی منع می‌کند. یکی از بندهای کلیدی این پیمان مربوط به تمامیت ارضی است که به دلیل ادعاهای مستمر امارات متحده عربی درباره جزایر سه‌گانه خلیج فارس، برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. با‌این‌حال، این بند شامل به رسمیت شناختن کریمه، که روسیه در سال 2014 از اوکراین تصرف کرد، یا سایر مناطق مورد مناقشه نمی‌شود.
علاوه بر این، هر دو کشور متعهد به مخالفت با تحریم‌های غیرقانونی فراسرزمینی، ازجمله تحریم‌های ثانویه ایالات متحده، و حمایت از یکدیگر در مجامع بین‌المللی خواهند بود. با‌این‌حال، یک تحلیلگر سیاست خارجی ایران به میدل ایست آی گفت که با توجه به اینکه روسیه یکی از اعضای شورای امنیت است و موظف است جایگاه خود را حفظ کند، در صورت بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، این بند ممکن است با چالش‌هایی مواجه شود. این اتفاق در صورتی رخ می‌دهد که کشورهای اروپایی مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک را برای اعمال مجدد تحریم‌ها تحت برجام، توافق هسته‌ای 2015 بین ایران و قدرت‌های جهانی، قبل از اکتبر سال جاری، زمانی که قرار است مفاد برجام پس از 10 سال منقضی شود، فعال کنند.
ملاحظات متقابل
این نگرانی وجود دارد که رویدادهای اخیر در سوریه بر روابط تهران و مسکو تاثیر بگذارد. یک منبع ایرانی به میدل ایست آی گفت: «روس‌ها از ما شکایت دارند و می‌گویند ما عملکرد خوبی در زمین نداشتیم و ما نیز به نوبه خود از آنها شکایت داریم.» این منبع افزود که اما این اختلافات مانع همکاری بیشتر دو کشور نخواهد شد.
اعتمادسازی
نعمت‌الله ایزدی، آخرین سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی، به رسانه‌ها گفت که سفر پزشکیان و امضای پیمان همکاری راهبردی، به‌ویژه در آستانه بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در 20 ژانویه، به عنوان اقدامی برای اعتمادسازی در قبال روسیه عمل می‌کند. وی افزود: هدف از این اقدام این است که به مسکو و پوتین اطمینان دهد که ایران حتی در صورت تنش‌زدایی با غرب و ایالات متحده، روابط خود با این کشور را رها نخواهد کرد. با‌این‌حال، یک دیپلمات سابق ایرانی مستقر در اروپا نسبت به هرگونه تاثیر منفی احتمالی این توافق بر مذاکرات جاری ایران و اروپا با هدف حل‌وفصل مناقشه هسته‌ای ابراز نگرانی کرد. وی همچنین خاطرنشان کرد که اکثر کشورهای همسایه ایران از نتیجه موفقیت‌آمیز این مذاکرات استقبال نخواهند کرد. وی گفت: لغو تحریم‌ها و متعاقب آن گسترش فعالیت‌های اقتصادی و تجاری، افزایش صادرات انرژی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، نفوذ ژئوپلیتیک ایران را به ضرر همسایگان افزایش می‌دهد.