بزرگنمايي:

بازار آریا - نشریه «دیپلمات» که گزارش‌های تحلیلی مرتبط با مسائل آسیا را بازتاب می‌دهد، در مقاله‌ای تازه به رمز بقای حکومت کره شمالی تحت‌رهبری «کیم جونگ اون» پرداخته است. این نشریه می‌نویسد: «زمانی که اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1990 میلادی از هم فروپاشید، پیامدهای ناشی از آن فروپاشی باعث ایجاد مشکلات شدید اقتصادی و قحطی و منجر به مرگ میلیون‌ها نفر شد.
در آن زمان بود که کره‌شمالی در کانون توجهات بین‌المللی قرار گرفت. آن دوره که از آن تحت‌عنوان «راهپیمایی طاقت‌فرسا» یاد می‌شود اغلب به‌عنوان یکی از ویرانگرترین رخدادهای تاریخ کره‌شمالی قلمداد شده است. در گفت‌وگوهایی که «دیپلمات» با افراد فرار‌کرده از کره شمالی در ژوئیه 2024 انجام داد، آنان وضعیت اقتصادی اخیر کره شمالی را با دوره موسوم به «راهپیمایی طاقت‌فرسا» یعنی فاصله سال‌های 1994 تا 1998 مقایسه کردند، برهه زمانی‌ که باعث گرسنگی دسته‌جمعی همراه با بحران اقتصادی عمومی شده بود و کودکان قربانیان اصلی آن قحطی و بحران بودند.
تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل
این وضعیت نتیجه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی در سال 2017 و همچنین انزوای خودخواسته‌ای است که در سال 2020 به دلیل پاندمی کووید 19 از سوی شخص «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی بر آن کشور تحمیل شد. کره شمالی در جریان قرنطینه نزدیک به 3 سال مرزهای خود را بسته نگه داشت، اقدامی که باعث شد صادرات آن کشور به‌میزان بیش از 97 درصد کاهش یابد و از 2.8 میلیارد دلار در سال 2016 به تنها 89 میلیون دلار در سال 2020 و 81 میلیون دلار در سال 2021 کاهش یابد.
کاهش صادرات کره شمالی منجر به کاهش قابل‌توجه درآمد دولت آن کشور شد. ذخایر ارزی کره شمالی نیز در طول زمان به‌میزان قابل توجهی کاهش یافته است. همزمان با آن، واردات کره‌شمالی از 3.7 میلیارد دلار در سال 2016 به 773 میلیون دلار در سال 2020 و 673 میلیون دلار در سال 2021 کاهش یافت. کاهش واردات مواد اولیه و کالاهای نهایی، مانعی بر سر راه تولید و فعالیت‌های اقتصادی داخل کره شمالی بود. میزان ذخایر ارز خارجی کره شمالی در سال 2020، کمتر از 1.7 میلیارد دلار تخمین زده شد و با‌توجه به کسری تجاری پس از سال 2020، میزان کاهش ذخایر ارزی آن کشور احتمالا بیشتر بوده است.
این وضعیت حکومت کره شمالی را وادار ساخته تا برای افزایش درآمد به ابزارهای دیگری متوسل شود. علاوه بر این، کره شمالی به دلیل ناتوانی در واردات کود و تجهیزات با کمبود مزمن مواد غذایی مواجه بوده و موسسه «اتحاد ملی کره» تخمین زده است که این کشور سالانه به 5.5 میلیون تن غلات نیاز دارد. این در حالی است که کره شمالی از سال 2016 تا 2022، به‌طور‌میانگین 4.6 میلیون تن غلات تولید کرده که نشان از کمبود مزمن یک میلیون تنی غلات در سال دارد.
علاوه بر این، نرخ ارز در کره شمالی در سال گذشته به‌شدت کاهش یافته و اکنون ارزش 30 هزار وون کره شمالی معادل یک دلار امریکا است، در حالی که در ماه آوریل 2024 این میزان 8 هزار وون کره شمالی به ازای هر دلار امریکا بود که نشان‌دهنده کاهش شدید ارزش واحد پول ملی کره شمالی بوده است. همزمان با این وضعیت، نرخ برنج در کره شمالی در سپتامبر 2024 به بالاترین حد خود رسید و هر کیلو برنج در پیونگ یانگ در حال ‌حاضر 6 هزار و 300 وون نرخ دارد و نرخ مشابهی در سراسر مناطق آن کشور قابل‌مشاهده است.
حکومت کیم جونگ اون چگونه از فروپاشی نجات یافت
این نشریه پس از ذکر آمار و ارقام وخیم اقتصاد کره شمالی این پرسش را مطرح می‌سازد که چرا و چگونه کره شمالی با «دومین راهپیمایی طاقت‌فرسا» مواجه نشد و حکومت تحت زمامداری کیم جونگ اون چگونه موفق شد از فروپاشی ظاهرا قریب‌الوقوع حکومتش جلوگیری کند.
«دیپلمات» در پاسخ به این پرسش می‌نویسد: «آنچه اغلب درباره اقتصاد کره شمالی درک نمی‌شود استثمارگرایانه بودن مدل اقتصادی آن کشور است. این استثمار به 3 صورت متفاوت خود را نمایان می‌سازد؛ نخست آن که حکومت کره شمالی شهروندان را ملزم می‌سازد به صندوق جوسئوک و صندوق انقلاب که
به‌طور مستقیم فعالیت‌های دولتی را تامین مالی و پول پرداخت کنند. دوم آنکه حکومت کره شمالی از شهروندانش می‌خواهد به‌صورت رایگان یا با دستمزد بسیار پایین کار کنند و این وضعیت، زندگی را برای کارگران آن کشور بسیار دشوار ساخته است.
استثمار نیروی کار پس از تحریم‌های 2017 علیه کره شمالی، به‌ویژه پس از پاندمی کووید تشدید شده زیرا وضعیت اقتصادی و درآمدی حکومت آن کشور بدتر شده است. این موضوع در گفت‌وگوی افراد فرار‌کرده از کره شمالی با دیپلمات و در گزارش‌های خبری جداگانه تایید شده است. برای مثال، گزارشی منتشر‌شده در مه 2024 نشان می‌دهد که از دانش آموزان مقطع ابتدایی تا دانشجویان مقطع دانشگاهی مجبور شده‌اند در مزارع برنج کار کنند. آنان ملزم شده‌اند این کار را بدون دستمزد به‌عنوان بخشی از دوره کمک به مزارع اجباری دولتی انجام دهند. نمونه دیگر، ری ایل گیو دیپلمات پیشین کره شمالی است که اخیرا از آن کشور فرار کرده و مدعی شده که هنگام کار در کره شمالی فقط 0.30 دلار در ماه درآمد داشته است.
اجبار کارمندان دولت به کار رایگان اساسا نشان‌دهنده پس‌انداز پولی هنگفت برای خزانه دولت کره شمالی است. این شکل از بهره‌کشی از نیروی کار اساسا به‌مثابه مالیات پنهان و یک منبع درآمد دیگر برای حکومت تحت فرمان کیم عمل می‌کند. سوم آنکه براساس گزارش اندیشکده برای استراتژی امنیت ملی، بهره‌کشی از نیروی کار برای آن دسته از اتباع کره شمالی که در خارج از آن کشور کار می‌کنند نیز، رخ می‌دهد.
درآمد آن گروه از سال 2017 تا 2023، به 6.29 میلیارد دلار رسیده بود. طبق گزارش سازمان ملل متحد تقریبا 100 هزار کارگر کره شمالی در سال 2023 در خارج از آن کشور استخدام شدند که حدود 500 میلیون دلار برای حکومت کره شمالی درآمد به‌همراه داشت. این کارگران تنها کسری از درآمد خود را حفظ می‌کنند، در حالی که بخش عمده درآمد آنان توسط سازمان‌های دولتی کره‌شمالی تصرف شده است. حکومت کره شمالی با حفظ قراردادهای کاری خارج از کشور در بیش از 40 کشور به دور زدن تحریم‌های سازمان ملل ادامه می‌دهد».
دور زدن محدودیت های مالی
این نشریه در ادامه می‌نویسد: «همچنین، کیم جونگ اون از همان روش‌هایی استفاده کرده که کیم جونگ ایل پدرش برای بقا در میانه دوره موسوم به راهپیمایی طاقت‌فرسا استفاده کرده بود. او از طریق به‌اصطلاح «نادیده گرفتن خوش‌خیم» اجازه داد تا فرآیند بازاری‌سازی اقتصاد از پایین انجام شود و در نتیجه بخشی غیررسمی گسترش یافت که اکنون 70 درصد از کل فعالیت‌های اقتصادی کره‌شمالی را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، حکومت کره شمالی به‌شدت به درآمدهای غیرقانونی برای کسب درآمد و ارزهای خارجی متکی بوده است. سرقت رمز ارزهای دیجیتال و سایر جرائم سایبری همراه با قاچاق مواد مخدر، پول نقد و سایر کالاهای غیرقانونی و تجارت اسلحه به پیونگ یانگ کمک کرده تا محدودیت‌های مالی را دور بزند. این فعالیت‌ها جریان حیاتی از درآمد را برای کره‌شمالی فراهم می‌سازد که از آن عمدتا برای تامین مالی برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های بالستیک استفاده می‌شود. رمز‌ارزهای دیجیتال منبع مالی قابل‌توجهی برای درآمدزایی کره‌شمالی هستند. بر‌اساس گزارش 2024 جرائم مرتبط با رمزارزهای دیجیتال، هکرهای کره شمالی از سال 2016 تا 2023، 4.25 میلیارد دلار درآمد کسب کرده‌اند. اندیشکده برای استراتژی امنیت ملی برآوردهای بالاتری داشته و تا 13.5 میلیاردر دلار درآمد از طریق سرقت رمزارزهای دیجیتال توسط کره شمالی را گزارش داده است. با سرکوب شدید جابه‌جایی و حرکت افراد و کالاها توسط دولت کره‌شمالی، جرائم مرتبط با رمزارزهای دیجیتال به ابزاری برای حکومت آن کشور به منظور تداوم درآمدهای غیر قانونی در محیطی محدود‌شده تبدیل شده است. گزارش‌های رسانه‌ای در سال‌های گذشته، خشونت و سرکوب فزاینده حکومت کره شمالی علیه مردم آن کشور را برای حفظ حاکمیت خود باوجود آشفتگی‌های اقتصادی نشان داد. این امر در سیاست خارجی ستیزه‌جویانه فزاینده آن کشور، القای فضای آماده‌باش نظامی مداوم، متحد کردن مردم در پشت حکومت علیه یک دشمن واقعی یا خیالی آشکار شد. علاوه بر این، حکومت کره شمالی ارتش آن کشور را در اولویت قرار داده و برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را توسعه بخشیده است که دستاورد بزرگی برای کیم محسوب می‌شود. در نهایت، او حکومت خود را براساس یک نظام ائتلافی کوچک تحکیم بخشیده که متشکل از نخبگانی است که در ازای وفاداری به نظام سیاسی از جریان‌های درآمدی و سایر امتیازات برخوردار می‌شوند.
سخن پایانی
به گفته تحلیلگران روش‌های بقای حکومت کره شمالی که مبتنی بر استثمار نیروی کار و سرکوب هستند، اقتصاد آن کشور را مخدوش ساخته است. این گروه از تحلیلگران ممعتقدند نظام اقتصادی کره شمالی مانند هر نظام استثمارگرایانه دیگری مانعی برای توسعه اقتصادی آن کشور است، زیرا منافع اقتصاد در آن نظام صرفا نصیب تعداد معدودی از اعضای طبقه حاکم می‌شود و بین مردم تقسیم نمی‌شود. این همان پدیده‌ای است که دارون عجم‌اوغلو و جیمز رابینسون برندگان جایزه نوبل اقتصاد در اثر معروف خود یعنی کتاب «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند»آن را توضیح
داده‌اند.