بازار آریا - دنیای اقتصاد -عباس بیات : اخیرا صحبت‏‏‌هایی مبنی بر حذف قیمت‌گذاری دستوری در صنعت لبنیات شنیده شد که این موضوع جو مثبتی را برای نمادهای این صنعت در بازار ایجاد کرد. در صورت تحقق این وعده، سودآوری شرکت‌های لبنی رشد چشمگیری را تجربه خواهد کرد و این امر موجب ایجاد جو مثبت در نمادهای این صنعت خواهد شد. تا قبل از این، قیمت‌گذاری محصولات لبنی به‌طور دستوری و با توجه به رشد قیمت شیرخام صورت می‏‏‌گرفت. ارزیابی مقادیر تولید، فروش و درآمد شرکت‌های لبنی نشان می‌دهد که در سال 1402 وضعیت مطلوبی برای نمادهای این صنعت رقم خورده است.
مقدار تولید و فروش لبنی‌‌‌ها در سال 1402 به‌‌‌ترتیب رشد 30 و 29درصدی را تجربه کرده که در قیاس با متوسط سالانه حدود 20درصد افزایش یافته است. با این حال، شتاب درآمدی بنابر نرخ دستوری با نزول 2درصدی همراه شده است. مجموع درآمد این صنعت طی سال گذشته 24هزار و 778میلیارد تومان به ثبت رسید که در قیاس با سال ماقبل 38درصد رشد داشته است. با همه این تفاسیر، شش‌ماه نخست امسال دوران بدی برای محصولات لبنی بوده است. تولید و فروش این صنعت طی شش‌ماه آغازین امسال به‌‌‌ترتیب نزول 6 و 8درصدی را تجربه کرده است. درآمد لبنی‌‌‌ها در سال‌جاری تنها 8درصد نسبت به نیمه نخست 1402 افزایش یافته است که اصلی‌‌‌ترین دلیل آن عدم‌صدور ‌مجوز افزایش نرخ این صنعت است که به اعتراض بسیاری از تولیدکنندگان لبنیات در چندوقت اخیر منجر شده است. حاشیه سود تابستان لبنی‌‌‌ها به‌طور متوسط 8درصد به ثبت رسید که در قیاس با متوسط فصلی یک‌ واحد درصد کاهش یافته است. شایعاتی در مورد صدور مجوز رشد 30درصدی نرخ مخابره شد که در صورت صحت می‌‌‌تواند تا حدی حال این صنعت را بهبود بخشد.

رشد تناژ تولید «غپاک»
تولیدات شرکت‌های لبنی وابسته به شیرخام است. طی سال‌های اخیر نزول در مقادیر تولید این صنعت رقم خورده است. میانگین تناژ تولیدی صنعت لبنیات در 13سال گذشته 538هزار و 818تن به ثبت رسیده که به‌طور متوسط هر سال 6درصد افزایش یافته است. با وجود نزول مقادیر تولید از سال 99 در صنعت لبنیات، طی سال گذشته تولیدات این صنعت رشد چشمگیری را تجربه کرد. مجموع تولیدات لبنی‌‌‌ها طی سال 1402 به میزان 647هزار و 510تن به ثبت رسید که در قیاس با سال ماقبل 30درصد رشد داشته است. همچنین میزان تولیدات سال گذشته این صنعت در مقایسه با متوسط سالانه 20درصد افزایشی بوده است. با این حال در مقیاس فصلی طی تابستان امسال مجموع تولیدات شرکت‌های لبنی با نزول 12درصدی نسبت به تابستان سال گذشته به 146هزار و 800تن کاهش یافته است. در بازه شش‌ماه نخست امسال تجمیع تولیدات لبنی‌‌‌های بورسی 312هزار و 883تن بوده که این میزان تولید در مقایسه با شش‌ماه آغازین 1402 نزول 6درصدی را تجربه کرده است. در بازه شش‌ماه نخست سال‌جاری، شرکت «غپاک» با ثبت مجموع تولیدات 85هزار و 810تن انواع محصولات لبنی، موفق شد تولیدات خود را در قیاس با شش‌ماه ابتدایی 1402، 38درصد رشد دهد و با این اوصاف بیشترین میزان افزایش مقداری تولید در سال‌جاری شرکت‌های لبنی را تجربه کند.

جهش مقداری فروش
در کنار ارزیابی تناژ تولیدات، بررسی مقدار فروش دید بهتری در مورد وضعیت بنیادین شرکت‌های لبنی می‌دهد. در بازه سالانه به‌طور متوسط هر سال 543هزار و 863تن انواع محصولات لبنی به فروش رسیده و 5درصد به این میزان طی 13سال گذشته افزوده شده است. همان‌طور که روند تولیدات از سال 99 منفی بوده، مقدار فروش نیز طی سال‌های 99 تا 1401 روند کاهشی را پشت سر گذاشته است. با این حال سال 1402 سالی همراه با اتفاقات درخشان برای محصولات لبنی بوده است. مجموع مقدار فروش این صنعت در سال گذشته با رشد 29درصدی به 640هزار و 773تن افزایش یافته که این میزان رشد در قیاس با متوسط سالانه 18درصد بهبود یافته است. در بازه فصلی طی تابستان امسال تناژ فروش این صنعت 146هزار و 695تن به ثبت رسیده که در قیاس با تابستان سال گذشته 10درصد کاهش یافته است. طی شش‌ماه نخست امسال میزان فروش شرکت‌های لبنی 307هزار و 190تن بوده که در مقایسه با نیمه نخست 1402 به میزان 8درصد کاهش یافته است. از میان 11نماد تولیدکننده محصولات لبنی، شرکت «غفارس» بیشترین میزان رشد در تناژ فروش خود را تجربه کرده است. مجموع فروش این شرکت 45هزار و 357تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه 31درصد بهبود یافته است.
نرخ دستوری یا آزاد؟
نرخ‌‌‌گذاری در صنعت لبنیات عمدتا به‌طور دستوری صورت می‌‌‌گرفت و براساس افزایش نرخ شیر خام، شرکت‌های لبنی مجوز افزایش نرخ دریافت می‌‌‌کردند. با این حال اخیرا اخباری مبنی بر حذف قیمت دستوری 4محصول لبنی مخابره شد. همچنین گفته می‌شود تمامی محصولات لبنی مجوز افزایش نرخ 30درصدی را دریافت کردند. با این فرمان پیش‌بینی می‌شود تا چندی بعد تمامی محصولات صنعت لبنیات از سایه شوم قیمت دستوری رهایی یابند که این موضوع موجب رشد چشمگیر در سودآوری و درآمد این صنعت خواهد شد. ارزیابی نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های لبنی در شش‌ماه نخست امسال نشان می‌دهد که به‌طور متوسط 15درصد به نرخ فروش این صنعت در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزوده شده است. در این مقیاس بیشترین میزان رشد نرخ فروش به شرکت «غپاک» تعلق دارد. این شرکت در شش‌ماهه امسال شیر خود را با رشد قیمت 30درصدی نسبت به شش‌ماه آغازین 1402 به فروش رسانده است. در مقیاس نقطه به نقطه طی شهریور امسال به‌طور متوسط 13درصد به نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های لبنی در قیاس با شهریور 1402 افزوده شده است. بیشترین میزان رشد نرخ فروش در این مقیاس مربوط به شرکت «غپاک» بوده که شیر خود را با 47درصد افزایش قیمت به فروش رسانده است. مقایسه نرخ فروش شهریورماه لبنی‌‌‌ها با متوسط 1403 نشان می‌دهد که به‌طور میانگین 7درصد به نرخ فروش این صنعت در ششمین ماه سال‌جاری افزوده شده است. در این مقیاس شرکت «غفارس» بیشترین رشد نرخ فروش را تجربه کرده است. شرکت مذکور در شهریورماه امسال شیر خود را با 24درصد نرخ بیشتر نسبت به متوسط امسال به‌فروش رسانده است.

نزول شتاب رشد درآمد
ارزیابی وضعیت درآمدی شرکت‌های لبنی نشان می‌دهد که در مقیاس سالانه به‌طور متوسط 40درصد به فروش این صنعت افزوده شده است. در سال 1401 اوج رشد درآمدی شرکت‌های لبنی رقم خورد و درآمد این صنعت 74درصد افزایش یافت. با این حال در سال 1402 رشد 38درصدی مقدار تولید لبنی‌‌‌ها رقم خورد که در قیاس با متوسط سالانه 2درصد کاهش داشت. در مقیاس فصلی طی تابستان امسال مجموع فروش شرکت‌های لبنی 6هزار و 582میلیارد تومان بوده که این میزان فروش در مقایسه با تابستان 1402 به میزان 2درصد افزایش یافته است. در بازه شش‌ماهه مجموع درآمد شرکت‌های لبنی بازار سرمایه 13هزار و 301میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با نیمه نخست 1402 به میزان 8درصد رشد یافته است. در بازه شش‌ماهه، شرکت «غپاک» با ثبت مجموع فروش 2هزار و 875میلیارد تومانی و رشد 85درصدی درآمد خود طی نیمه نخست امسال بیشترین میزان افزایش درآمد را در میان شرکت‌های لبنی تجربه کرده است.
ریسک پایداری حاشیه سود
با توجه به اینکه بسیاری از محصولات شرکت‌های لبنی در سایه قیمت‌گذاری دستوری قرار دارند، حاشیه سود این صنعت وضعیت متوسطی را تجربه کرده است. در بازه سالانه متوسط سه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت به‌‌‌ترتیب 12، 6 و 4درصد بوده است. در سال 1402 متوسط سه‌حاشیه سود لبنی‌‌‌ها 9درصد به ثبت رسید که این میزان حاشیه سود در قیاس با متوسط سالانه 2 واحددرصد بهبود یافته است. در مقیاس فصلی میانگین حاشیه سود شرکت‌های لبنی طی تابستان امسال 8درصد بوده که این میزان حاشیه سود در مقایسه با متوسط فصلی یک‌درصد کاهش یافته است. از میان 11نماد این صنعت، «عالیس» سودآورترین نماد صنعت لبنیات چه در بازه فصلی و چه در بازه سالانه است. این شرکت در سال 1402 با ثبت متوسط حاشیه سود 39درصد و طی بهار امسال با ثبت حاشیه سود 29درصد بیشترین میزان سود را در میان شرکت‌های لبنی از آن خود کرده است. اصلی‌‌‌ترین عامل سودآوری بالای شرکت «عالیس» در مقایسه با هم‌‌‌گروهی‌‌‌ها را می‌‌‌توان نوآوری شیرهای تولیدی این شرکت عنوان کرد. شیرهای طعم‌‌‌دار اولین بار توسط عالیس رونمایی شد و به همین خاطر انحصار این محصولات در دستان عالیس قرار گرفت.