بازار آریا - دنیای اقتصاد - فاطمه کرکچی : سازمان توسعه صنعتی ملل‌متحد، یونیدو (UNIDO) در گزارش فصل چهارم سال‌2024 خود که به‌تازگی منتشر‌شده، به بررسی روندهای تولید صنعتی جهان پرداخته است.
این گزارش نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه تولید صنعتی در سطح جهانی است و از ضربه بی‌‌‌‌ثباتی سیاسی، نوسانات قیمت انرژی و بلایای طبیعی بر بخش تولید خبر می‌دهد، ضمن اینکه وضعیت صنعتی آمریکا را روبه افول توصیف می‌کند.
براساس گزارش یونیدو، تولید صنعتی جهان در فصل چهارم 2024 با رشدی یک‌درصدی نسبت به سه‌‌‌‌ماهه قبل از آن مواجه شده‌است. این افزایش، ادامه‌‌‌‌دهنده روند مثبت رشد بیش از 0.5درصدی در دو سه‌‌‌‌ماهه قبلی و نشان‌دهنده انعطاف‌‌‌‌پذیری اقتصاد جهانی در‌برابر چالش‌هایی همچون تهدید جنگ‌های تجاری، تورم ناپایدار ناشی از قیمت‌های انرژی، اختلالات زنجیره تامین و کمبود نیروی کار ماهر در برخی صنایع است. از طرفی تاثیر فزاینده بلایای طبیعی و تنش‌های منطقه‌ای نیز بر تولید جهانی حاکم و تاثیرگذار است.
آسیا و اقیانوسیه پیشتاز هستند و اروپا و آمریکای‌شمالی در منطقه روندی نزولی را طی می‌کنند. منطقه آسیا و اقیانوسیه با رشدی بیش از یک‌‌درصد، موتور محرکه تولید جهانی بوده‌است. این منطقه که 50.8درصد از ارزش‌افزوده تولید جهانی را در سال‌2015 به خود اختصاص‌داده بود، در سه‌‌‌‌ماهه چهارم 2024 عملکردی چشم‌گیر از خود نشان‌داد. چین با رشد 1.9درصدی، بالاترین نرخ رشد خود از اواخر سال‌2022 را ثبت کرد و همراه با کره‌جنوبی(رشد 2.7درصد)، ژاپن(1.1‌درصد) و هند(1.1درصد)، نقش کلیدی در این موفقیت ایفا کرد.

در مقابل، اروپا و آمریکای‌شمالی با کاهش تولید مواجه شدند. اروپا با کاهش 0.2درصدی و آمریکای‌شمالی با کاهش 0.4درصدی برای دومین سه‌‌‌‌ماهه متوالی افت تولید را تجربه کردند. در اروپا، کشورهایی مانند آلمان(با 1.3-‌درصد)، فرانسه (با 0.6-‌درصد) و ایتالیا (با 1.2-‌درصد) با کاهش قابل‌توجهی روبه‌رو شدند، درحالی‌که ایرلند، لهستان و اسپانیا رشد محدودی داشتند. در آمریکای‌شمالی، ایالات‌متحده با 0.4-‌درصد و کانادا با 0.3-‌درصد از عوامل اصلی این کاهش بودند.
آمریکای‌لاتین و کارائیب با رشد ناچیز 0.1درصدی تقریبا راکد ماند. مکزیک، بزرگ‌ترین تولیدکننده منطقه، با کاهش 1.2درصدی مواجه شد، درحالی‌که آرژانتین، کلمبیا و پرو رشد قابل‌توجهی داشتند. آفریقا نیز با داده‌های محدود، رشدی متوسط به میزان 0.5درصد را نشان‌داد، اما تفاوت‌‌‌‌های قابل‌توجهی در عملکرد کشورها دیده شد.به‌عنوان مثال، مصر و روآندا رشد داشتند، اما آفریقای‌جنوبی و سنگال افت تولید را تجربه کردند.
در زمینه عملکرد صنعتی،کره‌جنوبی با2.7درصد و چین با 1.9درصد رشد در صدر کشورها قرار دارند. ایالات‌متحده(0.4-‌درصد)، ژاپن(1.1درصد) و آلمان(1.3-‌درصد)، هند(1.1‌درصد)، بریتانیا(0.8-‌درصد)، ایتالیا(1.2-‌درصد)، فرانسه(0.6-‌درصد) و مکزیک(1.2-‌درصد) رشد داشته‌اند. این داده‌ها بیانگر قطبی‌شدن عملکرد صنعتی درمیان قدرت‌های بزرگ است.
در گروه اقتصادهای صنعتی، کشورهایی مانند سوئد، تایوان و ترکیه رشد بالای 3‌درصد را ثبت کردند، درحالی‌که استرالیا، اتریش و مالزی کاهش تولید داشتند. در اقتصادهای نوظهور صنعتی، روآندا با 4.4درصد رشد پیشتاز بود و چین و هند نیز عملکردخوبی داشتند، اما مالزی با کاهش 3.4درصدی روبه‌رو شد.

یکی از روندهای کلیدی که یونیدو بر آن تاکید کرده، عملکرد قوی‌‌‌‌تر صنایع با فناوری پیشرفته در مقایسه با صنایع با فناوری پایین‌تر و صنایع با فناوری متوسط است. در سه‌‌‌‌ماهه چهارم 2024، صنایع با فناوری متوسط و بالا رشدی یک‌درصدی را تجربه کردند که پس از بازگشت قدرتمند از کندی در سه‌‌‌‌ماه اول سال، ادامه یافت. تولید کامپیوتر و الکترونیک با رشد 2.7درصدی و تجهیزات الکتریکی با 2.2درصد، پیشتاز این بخش بودند. در مقابل، داروسازی ضعیف‌‌‌‌ترین عملکرد را داشت، اما همچنان رشد سالانه مثبتی را حفظ کرد. پنج تولیدکننده برتر کامپیوتر و الکترونیک نیز به ترتیب شامل چین(با 2.3درصد رشد)، ایالات‌متحده(0.8درصد)، کره‌جنوبی(9.3درصد)، ژاپن(3.6-‌درصد) و تایوان(5.3درصد) هستند. این داده‌ها نشان‌دهنده تمرکز فزاینده بر فناوری‌های پیشرفته به‌عنوان محرک رشد صنعتی در کشورهای مختلف است.
گزارش یونیدو کشورها را به سه دسته اصلی تقسیم کرده‌است: اقتصادهای صنعتی، کشورهای در حال صنعتی شدن و اقتصادهای نوظهور صنعتی. اقتصادهای صنعتی که 87.7درصد از ارزش‌افزوده تولید جهانی را تشکیل می‌دهند، رشد 0.9درصدی داشتند. در این گروه، اقتصادهای با درآمد بالا 0.3‌درصد رشد کردند و چین به‌تنهایی 1.9‌درصد رشد کرد، اما اقتصادهای با درآمد متوسط(به‌جز چین) کاهش اندکی را تجربه کردند.
کشورهای در حال صنعتی شدن ، با وجود سهم 12.3درصدی از تولید جهانی، رشد 0.8درصدی داشتند. در این گروه، اقتصادهای با درآمد متوسط یک‌درصد رشد کردند، اما اقتصادهای با درآمد بالا(0.4-‌درصد) کاهش‌یافتند.
اقتصادهای نوظهور صنعتی، شامل کشورهایی مانند روآندا، چین و هند، با رشد 1.7درصدی، عملکردی بالاتر از میانگین جهانی داشتند که نشان‌دهنده پتانسیل بالای این گروه در تحول صنعتی و بیانگر این موضوع است که این کشورها در حال طی‌کردن مسیری به‌سوی رشد و پیشرفت هستند.
یونیدو چندین عامل کلیدی را به‌عنوان عوامل تاثیرگذار بر تولید جهانی شناسایی کرده‌است. نخست، تمرکز بر فناوری پیشرفته به‌عنوان محرک رشد، به‌ویژه در آسیا و اقیانوسیه، برجسته است. دوم، چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی، نیاز به تاب‌‌‌‌آوری بیشتر در زنجیره‌های تولید را نشان می‌دهد. سوم، نابرابری در دسترسی به نیروی کار ماهر و منابع، به‌ویژه در اروپا و آمریکای‌شمالی، به کاهش تولید در این مناطق دامن زده است. در نهایت، تنش‌های ژئوپلیتیک و تهدید تعرفه‌های تجاری، به‌ویژه در اروپا، مسیر تولید را ناپایدار کرده و راهی نامطمئن برای رشد و تلقی به‌وجود آورده است.