بزرگنمايي:

بازار آریا - سرپرست شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران از پیشرفت پروژه‌های کلیدی و برنامه‌ریزی برای تسریع در بهره‌برداری آنها خبر داد و گفت: تحریم‌ها سبب شده سازندگان داخلی به توانمندی‌های خود توجه بیشتری داشته باشند، اما باید کیفیت محصولات را ارتقا دهند.

شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با ورود به دهه سوم فعالیت خود، گام‌های بلندی در توسعه زیرساخت‌های گازی کشور برداشته است. این شرکت با اجرای پروژه‌های کلیدی مانند خطوط انتقال سراسری، توسعه ظرفیت ذخیره‌سازی و بهینه‌سازی مصرف انرژی، نقش مهمی در تأمین پایدار گاز کشور ایفا می‌کند.
سرپرست این شرکت در گفت‌وگو با شانا از پیشرفت چشمگیر این پروژه‌ها، برنامه‌های آتی و تأثیر تحریم‌ها بر روند اجرای طرح‌ها سخن گفته و تأکید کرد که با وجود چالش‌های ناشی از محدودیت‌های بین‌المللی، تکیه بر توان داخلی و ارتقای فناوری‌های بومی، نه‌تنها صنعت گاز را از رکود نجات داده، بلکه آن را به یک عرصه رقابتی تبدیل کرده است.
گفت‌وگوی شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) با بهنام میرزایی را در ادامه بخوانید.
مهم‌ترین پروژه‌های در دست اجرای شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران کدام هستند؟
شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در آستانه 20 سالگی خود، پروژه‌های بزرگی را تکمیل کرده و فضای همکاری در مجموعه بسیار مثبت است. پروژه‌های اصلی این شرکت شامل خط نهم سراسری، فاز دوم ذخیره‌سازی سراجه و فاز دوم شوریجه است که هرکدام نقش اساسی در تقویت شبکه انتقال و ذخیره‌سازی گاز کشور دارند. خط نهم سراسری انتقال گاز با 400 کیلومتر طول در چهار گستره 100 کیلومتری از خرم‌آباد تا کوهدشت در حال اجراست و تاکنون دو گستره آن 92 درصد و دو گستره دیگر حدود 80 درصد پیشرفت دارند. با توجه به اهمیت این پروژه، نخستین بازدید کاری من از همین طرح انجام شد. در این بازدید، مشکلات مالی و تأمین اقلام بررسی و تدابیری برای رفع این چالش‌ها اتخاذ شد. این خط انتقال نقش مهمی در تراز انرژی کشور دارد و با اجرای آن، چالش‌های شبکه گاز کشور به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
افزون بر این، در حوزه خطوط انتقال و ایستگاه‌های تقویت فشار نیز پروژه‌های مهمی در دست اجراست، همچنین یکی از این پروژه‌های مهم تکمیل فاز دوم پالایشگاه ایلام است که برای سال 1404 هدف‌گذاری شده و طبق برنامه‌ریزی، در موعد مقرر به بهره‌برداری می‌رسد. در عین حال، در نشست اخیر هیئت‌ مدیره، اجرای یک پروژه 400 کیلومتری ابلاغ شد که بخشی از خط یازدهم و دوازدهم سراسری به‌شمار می‌آید، این پروژه شامل سه ایستگاه تقویت فشار است که یکی از آنها در همین مرحله اجرا و درباره جانمایی دو ایستگاه دیگر، بسته به راهبرد شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.
این خطوط انتقال گاز جدید، با چه هدفی انجام می‌شوند؟
هدف از طراحی و اجرای خط یازدهم که مطالعات آن به دلیل انتخاب مسیر مناسب زمانبر شد، تقویت شبکه گاز کشور است. افزون بر این، پروژه خط نهم سراسری نیز در حال اجراست که به موازات خط ششم (خط صادراتی) در حال توسعه است، این خط برای تقویت ظرفیت انتقال گاز در منطقه کوهدشت - خرم‌آباد طراحی شده است.
از دیگر پروژه‌هایی که در اولویت قرار دارد، خط دوم رشت - رامسر است. این پروژه به‌دلیل پیچیدگی‌های مسیر پرتراکم شمال کشور، چالش‌های اجرایی بسیاری دارد، اما پس از نشست با معاون وزیر نفت در امور گاز، تمرکز خود را روی این پروژه قرار دادیم و در حال برنامه‌ریزی برای آغاز آن هستیم. مطالعات اولیه به‌سرعت انجام شده و برنامه‌ریزی کرده‌ایم که در سه ماه آینده مناقصه این خط را برگزار کنیم و ان‌شاءالله عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.
پروژه ذخیره‌سازی سراجه با توجه به اهمیت آن برای تأمین پایدار گاز در فصل زمستان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
پروژه فاز دوم ذخیره‌سازی در سراجه قم یکی از مهم‌ترین پروژه‌های شرکت مهندسی در حوزه ذخیره‌سازی گاز است. این پروژه شامل دو بخش سطح‌الارضی و تحت‌الارضی است که عملیات اجرایی در بخش سطح‌الارضی تا پایان فروردین‌ به اتمام می‌رسد و بهره‌برداری نهایی از بخش تحت‌الارضی تا مرداد انجام می‌شود. این پروژه نقش کلیدی در متعادل‌سازی شبکه گاز دارد. به این صورت که در زمان مصرف پایین (تابستان)، گاز را ذخیره و در دوره‌های اوج مصرف (زمستان) به شبکه تزریق می‌کند. موقعیت راهبردی این پروژه‌ها، آن را به یکی از زیرساخت‌های حیاتی کشور در حوزه انرژی تبدیل کرده است.
پروژه فاز دوم ذخیره‌سازی گاز شوریجه در چه وضعی است؟
پروژه فاز دوم شوریجه در خانگیران، با مشارکت بخش خصوصی و در قالب مدل BOT (ساخت، بهره‌برداری و انتقال) با شرکت مپنا در حال اجراست. چالش اصلی این پروژه، تأمین مالی از سوی سرمایه‌گذار است که روند اجرای آن را با کندی مواجه کرده است. در تلاش هستیم با هماهنگی صندوق توسعه ملی و تعامل با شرکت ملی گاز ایران این مشکل را برطرف کنیم. با تأمین اعتبار مورد نیاز، پروژه طبق برنامه پیش می‌رود و ظرفیت ذخیره‌سازی گاز کشور به‌طور محسوسی افزایش می‌یابد.
تمرکز شرکت مهندسی و توسعه گاز در سال 1404 بر چه موضوعی است؟
این شرکت برنامه‌ریزی کرده است که پروژه‌های خود را در زمان ممکن به بهره‌برداری برساند. به همین دلیل همواره در حال انجام مناقصات و انتخاب پیمانکاران و مشاوران است. یکی از پروژه‌های مهم در دست اجرا، خط دهم سراسری است که در دو گستره به پیمانکاران ابلاغ و کار آن آغاز شده است، همچنین پروژه خط نهبندان - سربیشه نیز یکی از پروژه‌های اصلی است که به توسعه شبکه گاز در جنوب شرق کشور کمک می‌کند. برای تسریع در بهره‌برداری این پروژه، فرآیند انتخاب پیمانکار و مناقصه‌ها تسریع شده است.
در کنار این پروژه‌ها، ایستگاه‌های تقویت فشار نیز به مقدار اجرای خطوط انتقال گاز وابسته‌اند. جانمایی و آرایش این ایستگاه‌ها بر اساس محاسبات هیدرولیکی و ابلاغ‌های شرکت ملی گاز انجام می‌شود. افزون بر این‌ها، پروژه‌هایی فارغ از خطوط انتقال نیز وجود دارند که می‌توانند به بهینه‌سازی مصرف سوخت کمک کنند. یکی از این پروژه‌ها، طراحی پایه بهینه‌سازی ایستگاه‌های تقویت فشار به روش ORC و SRC است که بر اساس ابلاغیه شرکت ملی گاز ایران انجام شده است. گزارشی را به هیئت مدیره شرکت ملی گاز ایران ارائه دادیم و درخواست کردیم از اگزاست توربین‌ها برای بازیافت انرژی و تولید برق استفاده کنیم. این برق می‌تواند برای مصارف داخلی ایستگاه تقویت فشار استفاده یا به شبکه برق متصل شود.
تأثیر تحریم‌ها بر اجرای پروژه‌ها و تدابیر استفاده از توان داخلی چیست؟
تحریم‌ها قطعاً بر اجرای پروژه‌ها تأثیرگذار بوده است، اما در عین حال سبب شد شرکت‌ها و صنایع داخلی به توانمندی‌های خود توجه بیشتری داشته باشند. برای مثال اوایل تأسیس شرکت، توربوکمپرسورهای مورد نیاز برای اجرای خطوط انتقال کاملاً وارداتی بودند، اما با پیش‌بینی تحریم‌های آینده، تصمیم گرفته شد کمپرسورهای مورد نیاز به‌صورت داخلی تولید شوند که این اعتماد نه‌تنها به افزایش توانمندی سازندگان داخلی مانند شرکت‌های مپنا و شرکت توربوکمپرسور نفت (OTC) منجر شد، بلکه کیفیت و ظرفیت توربوکمپرسورها را نیز ارتقا داد.
در حوزه خطوط انتقال نیز، پیش از تحریم‌ها، ورق و شمش وارد می‌شد، اما هم‌اکنون شمش با استاندارد X70 در داخل کشور تولید می‌شود، اینها اقدام‌هایی بزرگ و قابل‌توجه هستند. ما به‌عنوان کارفرما، همواره در موضوعات کنترل کیفیت دقت می‌کنیم و ارتباط نزدیکی با سازندگان داخلی داریم. اگرچه در برخی موارد سازندگان داخلی باید برای رشد کیفیت اقدام کنند، تعامل دوطرفه‌ای که بین شرکت و آنها برقرار است، سبب شده پروژه‌های بزرگی مانند ساخت شیرهای سایز بزرگ تعریف شود. این پروژه‌ها با انتقال فناوری و همکاری سازندگان داخلی به مرحله تولید رسیده‌اند.
در عین حال، اگرچه تحریم‌ها سبب طولانی‌تر شدن پروژه‌ها و افزایش هزینه‌ها شده است، این چالش‌ها ما را وادار کرد بیشتر به توان داخلی توجه کنیم و از ظرفیت داخلی برای پیشبرد پروژه‌ها بهره ببریم. برای نمونه، ایستگاه‌های تقویت فشاری با 90 درصد تولید داخلی اجرا شده‌اند. این نشان می‌دهد به راهکارهای داخلی و تولید داخلی بیشتر توجه کنیم. هم‌اکنون تولید داخلی به فضای رقابتی تبدیل شده است. با این حال باید اذعان کرد که سازندگان داخلی همچنان با مشکلات مالی و ضرورت ارتقای کیفیت روبه‌رو هستند، اما همکاری و تعامل دوطرفه با صبوری‌ای که در پیش گرفته‌ایم، سبب شده است پروژه‌های بزرگی مانند شیرهای سایز بالا به سرانجام برسند. در آینده هدف ما ادامه همکاری‌های بیشتر با سازندگان داخلی است تا توانمندی آنها در رقابت با سازندگان خارجی افزایش یابد.