بزرگنمايي:

بازار آریا - نوروز 1404 تلفیقی است از سقوط ارزش ریال، صعود قیمت‌ها و امید واهی به بهبود وضعیت اقتصادی. یکی از رسوم ایرانیان در نوروز که برای بچه‌ها و جوانان جذاب است، دریافت عیدی از بزرگان فامیل پس از سال تحویل است؛ موضوعی که امسال به یک چالش تبدیل شده است.

بزرگترها ترجیح می‌دهند امسال این موضوع حذف شود و جوانترها توقع دارند با توجه با نرخ تورم عیدی دریافت کنند.
در آستانه سال 1404 قیمت‌ها به گونه‌ای افزایش یافته است که بسیاری از خانواده‌های حقوق‌بگیر اعم از کارمندان، کارگران و بازنشستگان در هزینه‌های روزمره خود مانده‌اند؛ به خصوص کسانی که اجاره‌نشین هستند.
عیدی‌های قرآنی آب می‌روند
طبق یک رسم کهن، ایرانی‌ها پیش از تحویل سال اسکناس‌های تانخورده را میان برگ‌های قرآن یا حافظ می‌گذارند تا به عنوان عیدی آن را به کوچکترها هدیه بدهند. اما وضعیت اقتصادی امسال، شرایط را تغییر داده است.
علی آقا، بزرگ خاندان محسوب می‌شود که 5 فرزند و 18 نوه و نتیجه دارد. او بازنشسته است و حقوق ماهانه‌اش 15 میلیون تومان است. به قول خودش بزرگترین شانسی که داشته، خانه شخصی دارد.
تا سال گذشته، او به تمام اعضای خانواده‌اش که شامل فرزندان و نوه‌هایش می‌شده یک اسکناس 200 هزار تومانی و به سایر بچه‌های فامیل، اسکناس 50 هزار تومانی عیدی می‌داد.
او به یورونیوز می‌گوید: «امسال مجبورم تنها به نوه‌ها و نتیجه‌هایم عیدی بدهم و فرزندانم را از لیست حذف کنم.» تمام بچه‌های فامیل هم از لیست عیدی او حذف شدند.
روز اول عید همه منزل او جمع می‌شوند، او برای پذیرایی از مهمانانش برای یک وعده غذایی، حدود یک سوم حقوقش را صرف کرده است.
مهری خانم، که از حقوق بازنشستگی کمتر از 12 میلیون تومانی همسر مرحومش استفاده می‌کند، خانواده‌ای 8 نفره دارد. او تا سال گذشته دو نوع اسکناس در قرآن قرار می‌گذاشت. اسکناس‌های 100 و 50 هزار تومانی. او می‌گوید: «بچه‌ها تنها به عشق عیدی به خانه بزرگترها می‌روند و نمی‌توانم آن را قطع کنم.»
او با حساب و کتاب تورم عیدی می‌دهد. مثلا حساب می‌کند که نوه 16 ساله‌اش با 100 یا 200 هزار تومان نمی‌تواند خرید خاصی داشته باشد، به همین دلیل یک میلیون تومان را برای او در نظر گرفته است.
او می‌گوید که مجبور است تمام عیدی دریافتی‌اش را هزینه عیدی به فرزندانش کند.
افزایش پیوستۀ قیمت‌ها همچنان اصلی زندگی ایرانیان است. سال گذشته در آستانه نوروز قیمت دلار حدود 60 هزار تومان بود و اسفندماه 1403 به 94.5 هزار تومان رسید. این تغییر قیمت، روی نرخ تمام اقلام تاثیر گذاشته است. به طوری که برخی خوراکی‌ها از جمله گوشت، ماهی، مرغ و میوه را به کالاهایی لوکس تبدیل کرده است.
این موضوع شامل آجیل و شیرینی که از اجزای پذیرایی‌های خاص نوروز در ایران هستند نیز می‌شود.
افزایش قیمت‌ها همچنین سفره‌ها را ساده تر و برخی اقلام خوراکی را از سبد خانوارها حذف کرده است.
کاوه، به تازگی نامزد کرده است. او همه حقوق یک ماهش که 18 میلیون تومان بوده به اضافه بخشی از عیدی سالش را برای خرید یک زنجیر طلای خیلی ظریف به عنوان عیدی نامزدش صرف کرده است. او برای آن که بتواند باقی ماه را بگذراند، ساعات بعد از کارش را در تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کند.
او می‌گوید: «هزینه دو یا سه سفر را خرج یک شب رستوران می‌کنم تا بتوانم خاطره خوبی از این دوران برایش بسازم.»
او می‌گوید که در میان اطرافیانش که در موقعیت او هستند، حداقل هزینه را برای خرید هدیه پرداخته و به دلیل آن که رسم است هدیه نوروزی، سنگین‌تر از سایر هدایا در دوران نامزدی باشد، او مجبور شده که دار و ندارش را برای این هدیه بپردازد.
به قول خودش چاره‌ای نداشته زیرا این هدیه قرار است برای همه عمر در ذهن همسرش باقی بماند.
وضعیت همه خانواده‌ها یکسان نیست، در حالی که وحید برای همسر و فرزندانش بیش از 100 میلیون تومان هزینه خرید زیورآلات طلا کرده و برای خواهرزاده‌ها و بردرزاده‌هایش نیز سکه‌های دو میلیون تومانی گرمی کنار گذاشته است، خانم نسرین برای هر کدام از نوه‌هایش 10 هزار تومان کنار گذاشته و قرار است در مجموع 40 هزار تومان هزینه کند.
او قرار نیست به هیچکدام از خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌هایش عیدی بدهد. حقوق بازنشستگی او 8 میلیون تومان است و این رقم اندکی بیشتر از اجاره خانه‌اش است.
مسعود کارگر یک تعمیرگاه خودرو، بخش عمده حقوق 12 میلیون تومانی‌اش صرف اجاره خانه‌اش می‌شود. او توان پرداخت عیدی ندارد و دعا می‌کند که اقوام نیز به فرزندانش عیدی ندهند زیرا برای جبران مجبور است عیدی بچه‌هایش را از آنها بگیرد.
بزرگترها هوای بچه‌ها را داشته باشند
عیدی، یک رابطه دو سویه است، در یک سو توانایی مالی عیدی‌دهنده قرار دارد و در سوی دیگر، انتظارات عیدی‌گیرنده‌ها. آنها موضوعاتی مانند سن و نرخ تورم را حساب می‌کنند و بر اساس آن انتظار دارند که امسال عدد قابل توجهی را به عنوان عیدی دریافت کنند.
سارینا فکر می‌کند اگر عدد یک میلیون تومان را از هر کدام از پدر بزرگ و مادربزگ‌هایش بگیرد، عدد مناسبی در پایان تعطیلات جمع کرده است. او یک نوجوان 16 ساله است که تلاش می‌کند به عنوان بلاگر کار کند و عمده پول توجیبی‌اش را صرف خرید تجهیزات یا ثبت نام در کلاس‌های آموزشی بلاگری می‌کند.
پدر بزرگ سپنتا، سال گذشته یک میلیون تومان به او عیدی داده و او معتقد است امسال حداقل باید 1.5 میلیون تومان عیدی بگیرد.
آرمیتا نوجوان 15 ساله‌ای است که دلش می‌خواهد امسال یک میلیون تومان از هر یک از اعضای فامیل عیدی بگیرد اما می‌گوید: «این رقم اندکی بالا و غیرمنصفانه است، اما فکر می‌کنم رقم 500 تا 700 هزار تومان، عدد معقول و منطقی است.» او می‌گوید که یکی از اولین سوالاتی که بعد از تعطیلات نوروزی در میان گروه دوستانش مطرح می‌شود، مبلغ عیدی است که هر فرد دریافت کرده است و هر چه این عدد بیشتر باشد، اعتبار شخص بیشتر خواهد شد.
نوروز فرصت و زمانی برای جشن است؛ اما امسال برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی، بیش از هر چیز، نوروز و سال نو، از جنس حساب و کتاب، حذف و سازگاری است.