بزرگنمايي:

بازار آریا - ایرنا /یک تصمیم برای رفع یک گره از بازگشت ارز حاصل از صادرات، فضای اقتصاد ایران را در سال 1403 طلایی کرد؛ ردپای این فلز زرد در بازارهای پولی و مالی چنان مشهود بود که پیش فروش سکه و رونق صندوق های بورسی هم نتوانست عطش خرید را سیراب کند.
دی ماه 1402 زمانی که مصوبه واردات طلا برای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان ابلاغ و اجرایی شد، شاید کسی تصور نمی کرد که در ماههای آینده سالی طلایی برای اقتصاد ایران رقم بخورد و تلفیق افزایش جهانی قیمت طلا با شرایط اقتصادی کشور، رکوردهای جدیدی را رقم بزند.
ماجرا از این قرار بود که در سال 1402 دولت برای رفع مشکل بازگشت ارز صادرکنندگان تصمیم گرفت که اجازه واردات شمش طلا را به ازای ارز حاصل از صادرات بدهد.
این کار دو حُسن داشت؛ اینکه رفع تعهد ارزی صادرکنندگان را تسهیل می کرد چون خرید و واردات طلا محدودیت های ارزی را نداشت و دیگر اینکه صادرکننده طلا را در بازارهای تحت کنترل بانک مرکزی می فروخت و بخشی از تقاضا و نیاز بازار داخلی تامین می شد.
این مصوبه هفتم دی ماه 1402 اجرایی شد و با استقبال صادرکنندگان روبرو شد چون برای آنها یک بازی دو سر سود بود؛ هم رفع تعهد ارزی را انجام می دادند و مشکل نقل و انتقال ارز را نداشتند و هم چون بازار طلای داخلی حباب دارد و همیشه خریدار دارد، از فروش ریالی آن هم سود خوبی کسب می کردند.
بازار
به دنبال این تصمیم، چند اقدام نیز در داخل کشور صورت گرفت؛ نخست راه اندازی جلسات حراج شمش و سکه طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران که از اسفند 1402 آغاز شد و همچنین صدور مجوز فروش طلا در سکوهای اینترنتی و البته چون از گذشته صدور گواهی های طلا و صندق های طلا در بورس کالا وجود داشت، این بخش نیز از رونق طلا بی نصیب نماند.
در واپسین روزهای اسفند 1402 و حتی در روزهای آغازین 1403 هیچ کس از کوران حوادث سیاسی که انتظار ایران، منطقه و جهان بود، آگاهی نداشت؛ آن زمان تنها عامل روانی که به بازارهای جهانی طلا تلنگر می زد، جنگ اوکراین و روسیه، جنایات صهیونیست ها در نوار غزه و احتمال پیروزی ترامپ در آمریکا بود اما به یکباره با حمله جنگنده های رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق، همه چیز تغییر کرد.
پس از آن بود که نوار حوادث سیاسی به حرکت درآمد، عملیات وعده صادق تنها شروع آن بود و اتفاقات سلسله وار ایران، منطقه و جهان را تحت تاثیر قرار داد و از آنجا که طلا امن ترین نقطه سرمایه گذاری در همه بازارهای جهانی است، قیمت این فلز گرانبها نیز رو به فزونی نهاد چنانچه 28 اسفند 1403 رکورد 3015 دلار در هر اونس را نیز ثبت کرد یعنی ظرف یک سال گذشته 856 دلار رشد قیمت داشته است.
رشد صندوق های طلای بورسی
به دنبال رشد جهانی قیمت طلا، بازارهای ایران نیز به این افزایش نرخ ها پاسخ مثبت داد و قیمت ها در همه بازارهای صعودی شد؛ به طوری که در جریان معاملات 26 اسفند ماه بورس کالای ایران خالص ارزش دارایی صندوق‌های کالایی از 167 هزار و 141 میلیارد تومان عبور کرد. این رقم بالاترین مقدار در تاریخ معاملات این بازار بوده است.
نکته اینجاست که در حال حاضر 18 صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا در بورس‌کالای ایران در حال فعالیت هستند و ارزش خالص دارایی این صندوق‌ها تا پیش از رکوردهای جدید بازار طلا حدود 96‌ هزار میلیارد تومان بود.
سیدجواد جهرمی مدیرعامل بورس کالا در بهمن ماه 1403 با بیان اینکه بازار طلا در بورس کالا در 489 همتی شدن گواهی کالایی موثر بوده است، گفته بود: سال 1402 تلاش شد تا رکورد یک تن معامله طلا در بورس کالا شکسته شود و در نهایت با 840 کیلو معامله بسته شد اما از ابتدای امسال تاکنون دو بار رکورد یک تن فروش طلا و یک بار دو تن در آذر ماه و ماه جاری 1.3 تن شمش طلا در بورس کالا شکسته شده و به فروش رفته است.
جهرمی ارزش شمش های موجود در خزانه بورس کالا را 1.9 میلیارد دلار اعلام کرد و با اعلام اینکه این میزان طلا در خزانه های تحت نظارت بورس کالا موجود است، افزود: از این میزان 1.4 میلیارد شمش و 0.5 میلیارد دلار سکه طلا معامله شده است.
وی متوسط بازدهی صندوق های طلا در یک سال اخیر را 100 درصد اعلام کرد و افزود: تاکنون بیش از 700 هزار نفر در صندوق‌های طلا سرمایه گذاری کرده اند و 359 قطعه شمش طلا تا کنون تحویل داده شده است.
وی حجم معاملات شمش طلا از ابتدا تا بهمن ماه را 16 هزار و 109 کیلوگرم عنوان کرد و افزود: این میزان طلای معامله شده معادل وزنی بیش از 2 میلیون و 189 هزار سکه است و ارزش معاملات شمش طلا از ابتدای راه اندازی این معاملات تاکنون به بیش از 83.2 هزار میلیارد تومان رسیده است.
جهرمی با یادآوری اینکه رکورد معاملات ماهانه شمش طلا در آذرماه امسال با معامله 2 تن شکسته شد، شمش تحویلی از ابتدا تاکنون را 359 قطعه شمش طلا عنوان کرد.
خالی فروشی سکوهای طلا
البته طلایی شدن بازارهای مالی ایران، روی دیگری هم داشت که همان پدیده خالی فروشی در برخی سکوهای اینترنتی طلا بود که سبب شد تا صدور مجوز این سکوها متوقف شود.
به گفته معاون مرکز بهبود محیط کسب و کار وزارت اقتصاد از 1337 درخواست ثبت شده برای پلتفرم خریدو فروش آنلاین طلا، تنها 261 مجوز که بیشتر آنها مربوط به سال 1403 بود، صادر شده و از آنجا که این مجوزها بدون بررسی کافی توان مالی و زیرساخت‌های امنیتی لازم صادر شده‌اند، نه تنها صدور مجوز متوقف شده بلکه دارندگان مجوزهای فعلی باید برای ادامه فعالیت تعهدات جدیدی ارائه دهند.
بر اساس آمار سردار حسین رحیمی رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا نیز اخیرا اعلام کرد که حدود 10 میلیون نفر طلای آب‌شده را به‌صورت آنلاین خریداری کرده‌اند و تاکنون 1.5 تن از این طلاها به بانک‌ها منتقل شده است.
رونق خرید طلا در حراجی های مرکز مبادله
یکی از تبعات رکورد زنی قیمت طلا، استقبال از خرید مسکوکات و شمش طلا در حراجی های مرکز مبادله ارز و طلای ایران بود.
مدیرعامل مرکز مبادله ایران در این باره آمار داد که امسال 16 تن شمش طلا و 833 هزار قطعه انواع سکه در بازار طلای این مرکز معامله شد.
علی سعیدی خاط نشان کرد: علاوه بر عرضه سکه‌های بانک مرکزی، مشتریان شمش‌های خودشان را در تالار معاملات طلا عرضه می‌کنند و رسته‌های تولید صنف طلا هم مجاز به خرید هستند.
سعیدی با تاکید بر اینکه بر اساس اطلاعات گمرک ایران، 93 تن طلا در 11 ماهه ابتدایی سال جاری وارد کشور شده است، توضیح داد: حدود 16 تن طلا از میزان طلای وارد شده بابت رفع تعهد صادرکنندگان بوده که در مرکز مبادله معامله شده و اطلاعات آن پس از هر حراج منتشر شده است.
به گفته مدیرعامل مرکز مبادله ایران طی سال 1403 در مجموع 833 قطعه سکه در حراج های مرکز مبادله ایران فروخته شد که 375 هزار قطعه ربع سکه، 102 هزار نیم‌سکه و 356 هزار تمام سکه بهار آزادی بوده است.
وی اظهار کرد: این میزان سکه حدود 4 تن شمش برآورد می‌شود. ضمن اینکه بانک مرکزی با توجه به وظایف قانونی تعریف شده حدود 2.3 تن شمش مازاد در حراج‌های شمش طلا را برای مصارف خود خرید کرده است.
سعیدی تشریح کرد: این آمارها نشان می‌دهد که اولا با تدابیر بانک مرکزی و واردات شمش طلا، ذخایر این بانک به نحو مطلوبی افزایش داشته است. ثانیا بخش مهمی از مصرف ضرب سکه عرضه شده در حراج‌ها از بازار شمش طلای مرکز مبادله جایگزین شده است.
وی تصریح کرد: از ابتدا قرار بر این بود که صرفا شمش طلای وارد شده با هدف رفع تعهد ارزی؛ در تالار طلای مرکز مبادله عرضه شود و طبیعتا بقیه طلای وارد شده یا به ذخایر استراتژیک بانک مرکزی افزوده شده یا به مصارف تولیدکنندگان مصنوعات طلا رسیده است.
بنابراین، از 13 اسفند ماه 1402 در مجموع 82 حراج از طریق سامانه معاملات سکه طلای مرکز مبادله ایران برگزار شد که طی این حراج‌ها، در مجموع 943 هزار و 727 قطعه انواع سکه طلا به متقاضیان تخصیص داده شده است.
سهم ربع سکه از این حجم تخصیص 455 هزار و 671 قطعه، نیم سکه 118 هزار و 258 قطعه و تمام سکه 369 هزار و 798 قطعه است.
همچنین طی 97 جلسه حراج شمش طلای مرکز مبادله ایران، 17 هزار و 845 کیلوگرم شمش مورد دادوستد قرار گرفت که در نتیجه آن بیش از 100 هزار میلیارد تومان ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد کشور وارد شد.
پیش فروش سکه در هفته های پایانی سال
افزایش بی سابقه قیمت طلا در هفته های پایانی سال 1403 و لزوم کنترل حجم نقدینگی در جامعه، بانک مرکزی را بر آن داشت که در سه مرحله اقدام به پیش فروش یک میلیون قطعه انواع سکه نماید.
در دور نخست این پیش فروش 339 هزار و 138 قطعه از انواع سکوک طلا به 91 هزار و 100 متقاضی به فروش رفت و هنوز آمارهای مرحله دوم و سوم آن اطلاع رسانی نشده است.