بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : تامین هزینه‌های جاری و زیرساخت‌های عمومی مورد نیاز جامعه از طریق درآمدهای مالیاتی پایدار یکی از کارآمدترین راهکارها برای کاهش آسیب‌های ناشی از اقتصاد تک‌محصولی و تلاطمات ناشی از عوامل خارجی است. تامین درآمدهای مالیاتی زمانی قادر به تحقق این مهم خواهد بود که به شیوه هوشمند و بر اساس اطلاعات و داده‌های متقن محاسبه و مطالبه شده باشد تا ضمن رعایت عدالت مالیاتی، مانع از هدررفت منابع مالی و انسانی در فرآیند وصول مالیات شود.
سازمان امور مالیاتی کشور نیز ضمن انجام تکلیف قانونی خود برای تامین درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده، در تلاش است با حرکت به سمت یک نظام مالیاتی هوشمند و داده‌محور ضمن کاهش هزینه وصول مالیات، گام‌های موثری برای تسهیل امور مؤدیان مالیاتی و ارتقای رویکرد خدمت‌رسانی خود بردارد.
سازمان امور مالیاتی با رویکرد فوق گام‌های ارزشمندی را برای اولین بار در سال 1403 برداشته و دستاوردهای قابل‌توجهی را در بخش‌های زیر داشته است:
• توسعه فرهنگ مالیاتی
• استفاده از تکنولوژی‌های جدید در مالیات‌ستانی
• حمایت از کسب و کارهای خرد
• توسعه فرهنگ مالیاتی
مالیات به عنوان یک درآمد ملی، حاصل مشارکت مردم در تامین آن بوده و مستقیما تحت‌تاثیر فرهنگ مالیاتی جامعه است. توسعه فرهنگ مالیاتی می‌تواند با بسترسازی و همراه‌‌‌سازی مردم برای تحقق اهداف مالیاتی، اقدامات لازم را با کمترین هزینه و بیشترین تمکین محقق کرده و کشور را به سمت پایدارسازی منابع درآمدی و پیشرفت اقتصادی پیش برد.
طرح نشان دار کردن
در سال‌جاری با اجرای پروژه «نشان‌‌‌دار کردن مالیات‌‌‌ها» برای اولین بار در کشور، یک‌درصد از مالیات بر درآمد مشاغل (مشمولان تبصره ماده 100 ق.م.م) صرف تامین مالی پروژه‌های زیرساختی سراسر کشور شد.
در این طرح سازمان امور مالیاتی این امکان را فراهم ساخت تا مؤدیان بتوانند در زمان پرداخت مالیات خود در جریان ارائه فرم تبصره ماده (100) و پرداخت اقساط مالیات، محل مصرف مالیات‌‌‌های پرداختی خود را تعیین کنند.
به این ترتیب 350‌هزار نفر از اصناف در این طرح ابتکاری سازمان امور مالیاتی کشور شرکت کرده و محل هزینه‌کرد مالیات خود را مشخص کردند و حدود 2000 پروژه در کشور با طرح نشان‌دار کردن مالیات به میزان 12 همت تامین مالی شد .
اقدام فوق به دستاوردهای زیر منجر شد:
• هدایت منابع مالیاتی به سمت توسعه زیرساخت‌‌‌های ضروری
این اقدام ارزشمند در راستای فرهنگ‌سازی مالیاتی منجر به مشارکت بیشتر در توسعه کشور خواهد شد به طوری که 364 پروژه آب‌‌‌رسانی، ساخت و تجهیز 324 مدرسه و 203 بیمارستان، اورژانس و خانه بهداشت، همچنین 187 پروژه در حوزه راه‌‌‌سازی، 131 پروژه در حوزه فرهنگ و هنر و گردشگری و 90 پروژه در حوزه طرح‌‌‌های روستایی از جمله پروژه‌‌‌هایی هستند که از طریق این طرح تامین مالی شدند.
• امکان تعیین محل مصرف مالیات پرداختی توسط اصناف منجر به افزایش شفافیت مالیاتی و اعتماد مردم به نظام مالیاتی و افزایش تمکین مؤدیان مالیاتی می‌شود.
• طرح نشان‌‌‌دار کردن مالیات، یک مدل موفق برای توزیع عادلانه‌‌‌تر منابع مالیاتی در کشور است.
سند فرهنگ‌سازی مالیاتی
در سال‌جاری از سند راهبردی فرهنگ‌سازی مالیاتی نیز رونمایی شد. هدف اصلی سند راهبردی فرهنگ‌‌سازی مالیاتی، تحول و ارتقای فرهنگ مالیاتی جامعه با تمرکز بر مسوولیت اجتماعی به منظور تحقق آرمان پایدارسازی درآمدهای کشور است. جایگزین شدن فرهنگ مالیات‌دهی به جای مالیات‌ ستانی، شکل‌گیری نگرش مثبت نسبت به مالیات در اذهان عمومی و شناخت اقشار مختلف جامعه در تمامی رده‌های سنی نسبت به موضوع مالیات، از دیگر اهداف این سند راهبردی است.
استفاده از تکنولوژی‌های جدید در مالیات‌ستانی
استفاده از تکنولوژی‌های جدید در مالیات‌ستانی می‌تواند به بهبود فرآیندها، افزایش دقت و جلوگیری از فرار مالیاتی کمک کند. پیاده‌سازی سیستم‌های آنلاین برای فرآیندهای مالیاتی، استفاده از تحلیل‌های داده‌ای برای شناسایی الگوها و رفتارهای مالیاتی، شناسایی ریسک‌های احتمالی از جمله تکنولوژی‌های جدید برای سیاستگذاری مالیاتی محسوب می‌شود.
الف) توسعه حسابرسی سیستمی
حسابرسی سیستمی به عنوان فرآیندی سیستماتیک و منظم تعریف می‌شود که هدف آن ارزیابی، تضمین و بهبود امنیت، کارآیی و موثر بودن سیستم‌‌‌های اطلاعاتی است . این فرآیند نه تنها به اطمینان از اطلاعاتی که در دسترس است، بلکه به تجزیه و تحلیل ریسک‌‌‌ها و بهبود فرآیندهای کلان سازمان نیز می‌‌‌پردازد. با ارزیابی و بهینه‌‌‌سازی فرآیندها و سیستم‌‌‌های اطلاعاتی، حسابرسی سیستمی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا عملکرد خود را بهبود بخشند و به سرعت به تغییرات پاسخ دهند. از جمله این دستاوردها باید به موارد زیر اشاره کرد:
• حسابرسی و قطعی‌سازی 100درصدی اظهارنامه‌های مالیات بر درآمد مستغلات اجاری در حالی که پیش از این یک میلیون اظهارنامه به صورت ممیز‌محور مورد رسیدگی قرار می‌گرفت.
• افزایش استفاده از ظرفیت ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم با استفاده از دیتاهای دریافتی مؤدیان در اجرای ماده 169 مکرر که منتج به کاهش انتخاب اظهارنامه‌های اشخاص حقوقی جهت حسابرسی توسط ادارات امور مالیاتی به حدود 30‌درصد و صاحبان مشاغل به حدود 20‌درصد شد.
• محاسبه سیستمی مالیات ساخت و فروش املاک.
• حداکثر 4‌درصد از پرونده‌های دارای اظهارنامه ابرازی، توسط ماموران مالیاتی رسیدگی می‌شود.
•به کارگیری رویکرد حسابرسی سیستمی و کاهش ارجاع پرونده‌ها به ماموران مالیاتی، ضمن کاهش هزینه وصول و افزایش سرعت رسیدگی‌ها و به تبع آن افزایش رضایتمندی مؤدیان مالیاتی، باعث شده است از ظرفیت زمان ماموران مالیاتی برای رسیدگی موثرتر به پرونده‌های بزرگ یا پرونده‌های مشکوک به فرار مالیاتی و همچنین اجرای قرارهای رسیدگی استفاده شود.
ب) تولید اظهارنامه پیش‌فرض مالیات عملکرد صاحبان مشاغل و مالیات ارزش افزوده اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل
1- مالیات عملکرد صاحبان مشاغل:
سازمان امور مالیاتی برای اولین بار در نظام مالیاتی ایران، برای بالغ بر 35‌هزار مؤدی با میزان فروش و درآمد خالص بالای 18میلیارد تومان که طبق قانون امکان استفاده از ظرفیت محاسبه سیستمی مالیات مقطوع رانداشته‌اند، اظهارنامه پیش‌‌‌فرض بر مبنای داده‌های در اختیار سازمان تهیه کرده که در نهایت بیش از 13.5هزار نفر از این تعداد، اظهارنامه پیش‌فرض خود را تایید و تسلیم و مبلغ 5.8هزار میلیارد تومان مالیات توسط مؤدیان موصوف ابراز شد که در اجرای ماده 97قانون مالیات‌‌‌های مستقیم، اظهارنامه تسلیمی آنها به عنوان اظهارنامه کم‌‌‌ریسک تلقی شده و بدون نیاز به حسابرسی توسط ماموران مالیاتی مورد پذیرش واقع و مالیات ابرازی آن قطعی شده است.
این اقدام ضمن افزایش رضایتمندی مؤدیان مالیاتی و ارتقای سطح تمکین داوطلبانه آنان مزایایی را جهت صاحبان مشاغل به شرح ذیل فراهم کرد:
• سهولت انجام تکالیف مالیاتی و عدم نیاز به ارائه مدارک و اسناد لازم به سازمان امور مالیاتی جهت تشخیص درآمد مشمول مالیات.
• اظهارنامه مالیاتی آنها در اجرای ماده (97) قانون مالیات‌‌‌های مستقیم به عنوان اظهارنامه مالیاتی کم‌ریسک تلقی شده و بدون رسیدگی مورد پذیرش قرار گرفت.
• برگ قطعی آنها بر مبنای همان اظهارنامه مالیاتی پیش‌فرض صادر شد.
• همچنین اقدام مذکور، با کاهش زمان و هزینه وصول مالیات، تسهیل و تسریع در فرآیندهای رسیدگی، تحقق حسابرسی سیستمی با هدف حذف حسابرسی دستی و کاهش خطای انسانی در محاسبه مالیات، منجر به تحقق درآمدهای مالیاتی شد.
2-مالیات ارزش افزوده اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل:
•500‌هزار اظهارنامه پیش‌فرض ارزش افزوده در هر دوره مالیاتی برای اشخاصی که وضعیت آنها در بخش ثبت‌نام فراخوان شده بود، تولید شد.
ج) قطعی‌سازی سیستمی و بدون رسیدگی اظهارنامه‌های مالیات ارزش افزوده
• 91‌هزار اظهارنامه مالیات ارزش افزوده مربوط به دوره زمستان 1402 بدون رسیدگی و به صورت سیستمی قطعی شد.
• قطعی‌سازی پرونده‌های مالیات ارزش افزوده بدون اظهارنامه سال 87 تا 1400 اشخاص حقوقی و 87 لغایت 1402 صاحبان مشاغل با استفاده از ظرفیت ضریب کاهشی .
در اجرای بند (ت) تبصره (6) قانون بودجه 1403 سازمان امور مالیاتی می‌تواند پرونده‌‌‌های مالیاتی سال‌های 1387 تا 1402 را که اظهارنامه تسلیم نشده یا قطعی نشده‌‌‌اند با استفاده از حسابرسی سیستمی و ایجاد اظهارنامه برآوردی بر اساس اطلاعات سامانه‌‌‌ای، فروش و تراکنش‌‌‌های بانکی قطعی کند.
•مالیات این‌گونه پرونده‌ها بر اساس قانون بودجه با استفاده از ضریب کاهشی و به نسبت ارزش افزوده ایجاد‌شده، تعیین شده است.
با این اقدام تکلیف قطعیت تعداد کثیری از پرونده‌های مالیاتی که سالیان متمادی به عهده سازمان امور مالیاتی و فعالان اقتصادی بوده است، تعیین شده و به سرانجام می‌رسند.
حمایت از کسب و کارهای خرد
تسهیلات تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم
سازمان امور مالیاتی در راستای حمایت از کسب و کارهای خرد، حد نصاب تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم را از 6 میلیون و 720‌هزار تومان در سال 1402 به 18 میلیارد تومان در سال 1403 (حداکثر 150 برابر معافیت ماده 84 قانون مالیات‌های مستقیم) افزایش داد که منجر به نتایج زیر شد:
• بیش از 8.2 میلیون مؤدی از تسهیلات تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم بهره‌مند شده‌اند.
• مالیات مقطوع تقریبا 72‌درصد از صاحبان مشاغل برای عملکرد سال 1402 صفر بوده است.
• مالیات عملکرد مربوط به 94‌درصد مشاغل و اصناف بابت عملکرد سال 1402 تا 25 میلیون تومان بوده است.
• 50‌درصد مالیات صاحبان مشاغل تنها از 1‌درصد مؤدیان دانه درشت وصول شد.
• مالیات ابرازی صاحبان مشاغل 83‌درصد رشد کرده است.
• مؤدیان به سمت پذیرش مالیات مقطوع تعیین شده توسط سازمان مبتنی بر اطلاعات کارکردی ایشان روی آورده‌اند.
صدور و ابلاغ حدود 8میلیون اوراق قطعی مالیاتی به فاصله کمتر از 2 ماه از زمان پایان تسلیم اظهارنامه
در این اقدام سازمان امور مالیاتی ضمن اعتماد به خوداظهاری مؤدیان مالیاتی بر اساس داده‌های متقن، روند وصول درآمدهای مالیاتی را تسریع بخشید.
این اقدام موجب کاهش نیاز به رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی، کاهش هزینه‌های وصول و ارتقای سلامت اداری می‌شود.
در سال 1403، سازمان امور مالیاتی کشور برای اولین بار اقداماتی نوآورانه و موثر را به منظور بهبود نظام مالیاتی و افزایش کارآیی آن به اجرا درآورد.
این اقدامات شامل توسعه فرهنگ‌‌‌سازی مالیاتی برای ارتقای آگاهی عمومی و تشویق به مشارکت داوطلبانه در پرداخت مالیات، توسعه حسابرسی سیستمی جهت تکمیل زنجیره ارائه خدمات مالیاتی فناورانه و افزایش دقت و شفافیت و حمایت از کسب و کارهای خرد با ارائه تسهیلات ویژه صاحبان مشاغل و معافیت‌‌‌های هدفمند بوده است. همچنین، تولید اظهارنامه‌‌‌های پیش‌‌‌فرض برای صاحبان مشاغل و مالیات ارزش افزوده، همراه با قطعی‌‌‌سازی سیستمی و بدون رسیدگی این اظهارنامه‌‌‌ها، برای اولین بار پیاده‌سازی شد که این ابتکارات نه تنها در تسریع فرآیندهای مالیاتی و تحقق حقوق حقه دولت موثر بوده است، بلکه گام بلندی در جهت هوشمندسازی نظام مالیاتی و ارتقای عدالت مالیاتی در کشور برداشته شده است.