بزرگنمايي:

بازار آریا - تسنیم /علی رغم اینکه مطابق قانون همه کارگران مشمول عیدی می شوند, اما هستند کارگرانی که بدون عیدی به استقبال بهار می روند و کارفرمایان از پرداخت عیدی به بهانه های مختلف سرپیچی می کنند.
به روزهای پایانی سال که نزدیک می شویم, عیدی یکی از موضوعات مهم برای کارگران است. هر چند مطابق قانون کار عیدی باید به تمام کارگران تعلق بگیرد. اما هستند کارفرمایانی که عیدی را که تنها دلخوشی کارگران در روزهای پایانی سال هست را دریغ می کنند.
کارمندان در ماه‌های عادی سال از مزایای مزدی و حقوقی نسبتاً بهتری برخوردارند اما عیدی آنها را دولت به صورت یک رقم ثابت در لوایح بودجه سالانه مشخص می‌کند. برای کارگران مشمول قانون کار اما، قانون تعاریف مشخصی در مورد عیدی و پاداش پایان سال دارد.
در حالی که کارشناسان بازار کار معتقدند که 70 درصد نیروی کار کشور در واحدهای کمتر از 10 نفر فعالیت می‌کنند، واحدهای تولیدی کوچک شاهد بی قانونی کارفرمایان هستند و شاید بتوان مهمترین علت آن را عدم نظارت براین واحدها دانست.
 فعالیت 90 درصدی بنگاه‌های اقتصادی با کمتر از 10 نفر مسئله ای است که بسیاری از کشورهای دنیا از این روش برای کاهش نرخ بیکاری بهره‌مند شده اند. اینکه برخی کارشناسان معتقد به « اشتغال بزرگ،بنگاه کوچک» هستند یکی از سیاست‌های اشتغالی مرسوم در سراسر دنیا است.

اما نکته مهم اینجاست که دولت باید با توجه به اهمیت فعالیت بنگاه های کوچک نظارت را به گونه ای اجرا کند که روزانه شاهد گسترش تخلفات در کارگاه های کوچک و مشکلات متعدد تولید نباشیم.
قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول» مصوب سال 1370بایدها و الزامات پرداخت عیدی به کارگران شاغل در بخش‌های مختلف اقتصاد را مشخص کرده است؛ براساس ماده واحده این قانون، «تمامی کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل شصت روز آخرین مزد، به عنوان عیدی و پاداش بپردازند. مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارکنان نبایستی از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند.
بنابراین کف قانونی عیدی، 60روز حداقل دستمزد است و هیچ کارگری نباید کمتر از این رقم عیدی بگیرد؛ منتها سقف عیدی که در این قانون، 90روز حداقل دستمزد مصوب شورای‌عالی کار است، با توجه به «عرف کارگاه» می‌تواند بالاتر رود؛ قانون مصوب 1370مجلس، تاثیرگذاری عرف کارگاهی در میزان عیدی پرداختی به کارگران شاغل را به رسمیت شناخته است. در تبصره 2ماده واحده عیدی آمده است: «در کارگاه‌هایی که مطابق رویه جاری کارگاه بیش از مبالغ فوق پرداخت می‌نمایند، عرف کارگاه معتبر خواهد بود».
آرمین خوشوقتی، کارشناس ارشد حقوق و روابط کار، در ارتباط با شناسایی عرف در پرداخت عیدی و مزایای پایان سال گفت: در همه‌ی پرداخت‌ها به کارگران، چه عیدی باشد چه سنوات و پاداش، دو الزام وجود دارد، اول حداقل‌های قانونی که کارفرما نمی‌تواند از آن عدول کند و دوم مولفه‌ای به نام عرف کارگاهی؛ در مورد عیدی پایان سال نیز در حالیکه ماده واحده قانونی، کف و سقف عیدی را در تمام کارگاه‌های مشمول سراسر کشور به رسمیت شناخته، عرف کارگاهی نیز یک شاخص به رسمیت شناخته شده و الزامی‌ست به این معنا که اگر کارفرمایی در سنوات گذشته در پایان سال به کارگران 4یا 5برابر حداقل دستمزد عیدی و پاداش پرداخت کرده، نمی‌تواند ناگهانی و بدون توافق جدید با کارگران این عرف را زیر پا بگذارد و کمتر پرداخت کند. کارفرما هیچ زمان نمی‌تواند عرف کارگاه در مورد پرداخت‌ها را بدون جلب توافق کارگران تغییر دهد.
به گفته وی، عرف کارگاه یک توافق دوجانبه فی‌مابین کارگر و کارفرماست و یک طرف نمی‌تواند بدون رضایت طرف دیگر از آن عدول کند؛ لذا اگر کارفرمایی به یکباره کمتر از عرف کارگاه به کارگران خود عیدی بپردازد، کارگران حق شکایت دارند.
حمید حاجی اسماعیلی،‌کارشناس بازار کار درباره عدم دریافت عیدی تعداد زیادی از کارگران می گوید:با اشاره به نبود بازرسی، نظارت و قراردادهای کاری و باتوجه به اینکه بیش از 50 درصد کل شاغلان در واحدهای کوچک کشور فعالیت دارند. اینکه بخش زیادی از کارگران عیدی دریافت نمی کنند یا رقمی کمتر از قانون را دریافت میکنند, کارفرما تعیین می‌کند.
 وی با بیان اینکه حدود 50درصد شاغلان مشمول قانون کار در کارگاه های کوچک کشور مطابق قانون عیدی دریافت نمی‌کنند افزود:کارگران روزمزد، فصلی ها، موقت، نیمه وقت، شاغلان بخش کشاورزی، مسکن و دامپروری و برخی گروه های دیگر از جمله صدها هزار نیروی کار کشور هستند که بدون دریافت عیدی وارد سال جدید می‌شوند.
این کارشناس بازار کار اظهار می‌کند: بخش زیادی از شاغلین بخش‌های دولتی با وجود اینکه مشمول قانون کار می‌شوند اما هنگام دریافت عیدی مانند کارمندان تنها یک برابر پایه حقوق عیدی دریافت می کنند.
به گزارش تسنیم, برخلاف آنچه برخی می‌پندارند، عیدی فقط متعلق به کارگران سابقه‌دار نیست؛ هر کارگری با هر میزان سابقه کار، مشمول پرداخت عیدی پایان سال است. منتها مبلغ پرداختی به میزان سابقه‌ی آن کارگر در آن کارگاه خاص بستگی دارد. در تبصره یک ماده واحده عیدی آمده است: مبلغ پرداختی به کارکنانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده‌اند باید به مأخذ 60روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال، محاسبه شود. مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه نباید از یک دوازدهم سقف تعیین شده موضوع ماده واحده این قانون تجاوز کند.
بنابراین برای هر ماه اشتغال کارگر در کارگاه، میزان عیدی یک‌دوازدهم عیدی کامل کارگران همان کارگاه است؛ اگر کارگری دو یا سه ماه در کارگاه اشتغال داشته باشد، عیدی پایان سال او دو-دوازدهم یا سه-دوازدهم عیدی کارگرانی‌ست که بیش از یکسال در همان کارگاه سابقه اشتغال دارند.
اما کف و سقف عیدی پایان سال 1404بر مبنای قانون چقدر است؛ مطابق قانون کار تمام گروه های مختلف کارگری مشمول عیدی پایان سال می شوند که مطابق قانون کلیه کارفرمایان و واحدهای مشمول قانون کار امسال باید حداقل 14میلیون و 332هزار تومان و حداکثر 21میلیون و 500هزار تومان به عنوان عیدی به کارگران پرداخت کنند.
*میزان پرداخت عیدی و پاداش آخر سال کارگران فصلی و کارمزدی
مبلغ پرداختی بابت عیدی و پاداش به کارگران کارگاه‌های فصلی مشمول قانون کار و همچنین کارگران سایر کارگاه‌های مشمول که کمتر از یک سال در کارگاه کار کردند، باید به‌مأخذ 60 روز و به‌نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود، ضمناً مزد مورد عمل در محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال به کارگران کارمزدی عبارت از متوسط کارمزد دریافتی آنان بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است.
*میزان عیدی و پاداش کارگران پاره‌وقت
بر اساس ماده 39 قانون کار، مزد و مزایای کارگرانی که به‌صورت نیمه‌وقت یا کمتر از ساعات قانونی تعیین‌شده به کار اشتغال دارند، به‌نسبت ساعات کار انجام‌یافته محاسبه و پرداخت می‌شود که عیدی و پاداش نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست.
*میزان عیدی و پاداش کارگران ساعتی
در مورد کارکنان ساعتی که حقوق ماهانه ثابت ندارند و دستمزد آنها در ماه متغیر است، برای محاسبه عیدی و پاداش، میانگین حقوق سه ماه آخر خدمت آنان مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت.
به گزارش تسنیم,بنابر این می توان گفت امسال هم مانند سال‌های قبل کارگران روزمزد، فصلی ها، موقت، نیمه وقت، شاغلان بخش کشاورزی، مسکن و دامپروری و برخی گروه های دیگر از جمله صدها هزار نیروی کار کشور هستند که بدون دریافت عیدی وارد سال جدید می‌شوند.