بزرگنمايي:

بازار آریا - در این سال‌ها، قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران از 155 هزار و 750 تومان به 648 هزار و 250 تومان رسیده بود که رشد 3.16 درصدی را نشان می‌داد. در مقابل، حداقل دستمزد کارگران هم از 30 هزار و 153 تومان به 122 هزار و 592 تومان رسیده بود که نشان از رشد 3.07 برابری داشت.

در حالی‌که در سال‌های پایانی دهه 1370، هر کارگر با پس‌انداز حدود چهار ماه از حداقل دستمزد ماهیانه مصوب می‌توانست یک مترمربع مسکن در شهر تهران خریداری کند، این نسبت در پایان سال گذشته به بالای 15 ماه رسید که نشانه‌ای از افزایش چهار برابری مدت زمان لازم برای خرید خانه از سوی کارگران دارد.
خرید مسکن ملکی در کشور به رویایی دست‌نیافتنی برای حقوق‌بگیران به خصوص کارگران مشمول قانون کار بدل شده است. داده‌های آماری درباره قیمت مسکن در کل کشور، البته به دلایل مختلفی، چون عدم انتشار منظم این آمار در کشور چندان قابل اتکا نیست، اما این آمار درباره شهر تهران، حداقل از دهه 1370 موجود و از سال 1377 به طور منظم منتشر شده است.
طبق آمار بانک مرکزی، یکی از بدترین سال‌ها درباره نسبت حداقل مزد به قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران مربوط به سال 1371 است که طبق آن، پس‌انداز هر ماه حداقل دستمزد کارگران برابر با قیمت 0.1 مترمربع مسکن در تهران بوده و به عبارتی 9 ماه پس‌انداز حداقل دستمزد آن سال، کفاف خرید تنها یک مترمربع مسکن در پایتخت را می‌داد.
این نسبت به تدریج بهبود اندکی یافت به‌گونه‌ای که در سال 1377 حداقل دستمزد مصوب برابر با قیمت حدود 0.2 مترمربع مسکن در تهران بود و با پس‌انداز کامل یک سال حقوق حداقلی کارگران، می‌شد که 2.33 مترمربع مسکن در شهر تهران خریداری کرد. در این دوران که مصادف با دولت اصلاحات بود، البته فراز و فرود‌هایی در این قدرت برابری خرید به چشم می‌خورد به نحوی که در سال 1382 به کمترین میزان خود رسید (0.144)، اما در پایان کار این دولت یعنی سال 1384، مجددا این نسبت ترمیم یافت و به مرز همان سال 1377 رسید به‌گونه‌ای که در پایان سال 1384، پس‌انداز یک سال حداقل دستمزد کارگر برای خرید 2.27 مترمربع مسکن در پایتخت بسنده می‌کرد.
در این سال‌ها، قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران از 155 هزار و 750 تومان به 648 هزار و 250 تومان رسیده بود که رشد 3.16 درصدی را نشان می‌داد. در مقابل، حداقل دستمزد کارگران هم از 30 هزار و 153 تومان به 122 هزار و 592 تومان رسیده بود که نشان از رشد 3.07 برابری داشت.
افزایش درآمد‌های نفتی ایران در دولت احمدی‌نژاد باعث شد که در‌های کشور به روی واردات آن هم با هدف مهار تورم باز شود. در عین حال همین موضوع باعث شد تا برای چند سالی، قیمت مسکن رشد قابل توجهی داشته باشد به‌گونه‌ای که قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران در پایان سال 1387 (یک میلیون و 862 هزار و 195 تومان) نسبت به همین قیمت در سال 1384 (648 هزار و 250 تومان) 1.87 برابر افزایش یابد در حالی‌که دستمزد کارگران در همین بازه زمانی 79 درصد افزایش یابد. همین موضوع باعث شد که در سال 1387 کل پس‌انداز حداقل مزد کارگران برای خرید فقط 1.42 مترمربع مسکن در تهران کفایت کند که سقوط سنگینی را نشان می‌داد.
البته این جهش قیمتی در بازار مسکن، باعث شد تا این بازار دو سالی شاهد رکود و حتی کاهش قیمت باشد و کمی قدرت خرید کارگران در برابر مسکن تقویت شود، اما افزایش دوباره قیمت در بازار مسکن به خصوص در سال‌های 1391 و 1392 با افزایش 82 درصدی در این مدت باعث شد که در پایان سال 1392 کل پس‌انداز یک سال حداقل مزد کارگران می‌توانست هزینه خرید 1.59 مترمربع مسکن در تهران را تامین کند.
نوسان قدرت خرید مسکن در دهه 90 و شوک ترامپ
محاسبات و آمار و ارقام نشان می‌دهد که اوضاع از سال 1393 به تدریج بهتر شد و کاهش تورم در کشور سبب شد که در سال 1395 با حدود 5 ماه و نیم پس‌انداز حداقل دستمزد می‌شد یک مترمربع مسکن در شهر تهران خرید، اما با روی کار آمدن ترامپ، ورق برگشت. خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار حداکثری که به سقوط بی‌سابقه ارزش پول ملی منجر شد باعث شد تا بزرگترین سقوط نسبت حداقل دستمزد به قیمت مسکن در سال 1397 رقم بخورد و این روند از آن سال به بعد، نه تنها بهبود نیافت بلکه بدتر و بدتر شد؛ چنانچه در سال‌های بعد از خروج آمریکا از برجام، تعداد ماه‌های لازم برای پس‌انداز حداقل حقوق کارگری برای خرید یک مترمربع مسکن در شهر تهران از 6 ماه در سال 1396 به 9 ماه در سال 1397 رسید و این روند ادامه داشت تا جایی‌که در سال 1402 به بالای 15 ماه رسید یعنی در این سال با پس‌انداز کامل یک سال حداقل دستمزد هم نمی‌شد یک مترمربع مسکن در پایتخت خرید.