بازار آریا - سال 1402 را با تورم حدود 41 درصد پشت سر گذاشتیم و تورم سال 1403 تا الان معادل 32 درصد برآورد شده است. به این ترتیب متوسط هزینه زندگی الان ماهی 21 میلیون و 272 هزار تومان برآورد می‌شود.

پدیده چند شغلی بودن بین کارگران و کارمندان شدت پیدا کرده است. افراد بسیاری به دلایل مختلف، دنبال شغل دوم و حتی سوم می‌گردند یا تلاش می‌کنند با کسب درآمد غیرفعال از عهده هزینه‌ها برآیند.
افزایش هزینه‌های زندگی، تورم بالا و کاهش قدرت خرید، از جمله مهم‌ترین عوامل سوق دادن افراد به سمت چند شغله بودن است. بسیاری از کارگران و کارمندان با حقوق و دستمزد فعلی خود نمی‌توانند هزینه‌های زندگی را پرداخت کنند و برای جبران این کمبود، به دنبال منابع درآمدی بیشتر می‌گردند. گاهی موارد، حقوق و دستمزد پرداختی به کارگران و کارمندان ناکافی است و آنها را مجبور به جستجوی شغل دوم و سوم می‌کند. از طرف دیگر ممکن است ناپایداری شرایط اقتصادی و ترس از دست دادن شغل، باعث شود برخی افراد به دنبال شغل دوم و سوم باشند تا در صورت از دست دادن شغل اصلی، منبع درآمد دیگری داشته باشند. گروهی دیگر نیز برای رسیدن به اهداف مالی خود مانند خرید خانه، ماشین یا تحصیل فرزندان، به دنبال شغل دوم و سوم می‌گردند یا ریسک ورود به بازار‌هایی مانند ارز دیجیتال، بورس و دلالی را به جان می‌خرند شاید بخت و اقبال همراهشان بود.
افزایش هزینه‌ خانوار
مخارج خانوار ایرانی در سال 1401، ماهی 11 میلیون و 429 هزار تومان بود. مرکز آمار در آن گزارش که آخرین گزارش رسمی از دخل و خرج خانوار ایرانی است، متوسط درآمد خانوار را 13 میلیون و 913 هزار تومان اعلام کرد. 
دو سال گذشته و مرکز آمار باید در مرداد امسال گزارش خود را به‌روزرسانی می‌کرد تا بدانیم در سال 1402 وضعیت زندگی ایرانی‌ها چطور بوده، اما به هر دلیلی فعلا این گزارش در دسترس نیست؛ بنابراین خودمان محاسبات را با توجه به تورم 41 درصدی سال 1402 و تورم سال 1403 که تا اینجا 32 درصد اعلام شده، به روزرسانی می‌کنیم.
متوسط هزینه خانوار در سال 1397، سه میلیون و 277 هزار تومان بوده است. این رقم در سال‌های بعد به ترتیب به سه میلیون و 953 هزار تومان (1398)، پنج میلیون و 178 هزار تومان (1399)، هفت میلیون و 708 هزار تومان (1400) و در سال 1401 تا 11 میلیون و 429 هزار تومان افزایش پیدا کرد.
سال 1402 را با تورم حدود 41 درصد پشت سر گذاشتیم و تورم سالیانه سال 1403 تا الان معادل 32 درصد برآورد شده است. به این ترتیب متوسط هزینه خانوار سال 1402 در حالت خوشبینانه به 16 میلیون و 115 هزار تومان می‌رسد و امسال هزینه زندگی به طور متوسط ماهی 21 میلیون و 272 هزار تومان برآورد می‌شود.
درآمد خانوار هم در تمام سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است. شش سال پیش هر خانوار به طور متوسط ماهی سه میلیون و 634 هزار تومان درآمد داشت. این رقم در سال‌های بعد به ترتیب به چهار میلیون و 508 هزار تومان (1398)، شش میلیون و 223 هزار تومان (1399)، 9 میلیون و 368 هزار تومان (1400)، 13 میلیون و 913 هزار تومان (1401) افزایش پیدا کرد.
متوسط درآمد خانوار با توجه به روند تورم در سال 1402 و 1403 می‌تواند به ترتیب تا 18 میلیون و 910 هزار تومان (1402) و 24 میلیون و 960 هزار تومان (1403) افزایش پیدا کرده باشد.
مقایسه متوسط هزینه و درآمد ایرانی‌ها در شش سال گذشته

سال	متوسط درآمد ماهیانه	متوسط هزینه ماهیانه
1397	سه میلیون و 634 هزار تومان	سه میلیون و 277 هزار تومان
1398	چهار میلیون و 508 هزار تومان	سه میلیون و 953 هزار تومان
1399	شش میلیون و 223 هزار تومان	پنج میلیون و 178 هزار تومان
1400	9 میلیون و 368 هزار تومان	هفت میلیون و 708 هزار تومان
1401	13 میلیون و 913 هزار تومان	11 میلیون و 429 هزار تومان
1402	18 میلیون و 910 هزار تومان	16 میلیون و 115 هزار تومان
1403	24 میلیون و 960 هزار تومان	21 میلیون و 272 هزار تومان

غیرخوراکی‌ها معمولا 70 تا 80 درصد کل هزینه خانوار را به خود اختصاص می‌دهد و سهم هزینه خوراکی به 20 تا 30 درصد می‌رسد
هزینه مسکن و اجاره‌نشینی
قیمت مسکن از مرداد 1403 به بعد اعلام نشده با این حال بر اساس نرخ‌های اعلامی آگهی‌های آنلاین، می‌توان متوسط قیمت هر مترمربع مسکن را حدود 117 میلیون تومان در نظر گرفت.
قیمت خانه 80 متری با در نظر گرفتن متوسط قیمت 117 میلیون تومان، حدودا 9 تا 10 میلیون تومان می‌شود. در غیاب آمار رسمی همچنین، اجاره مسکن در تهران را معادل متری 400 هزار تومان در نظر می‌گیرند. این یعنی مستاجر واحدی 80 متری، بدون احتساب پول پیش باید ماهی 32 میلیون اجاره بپردازد یا توانایی پرداخت رقمی معادل یک میلیارد و 66 میلیون تومان رهن کامل را داشته باشد.
مستاجران تهرانی، راه‌حل میانه 533 میلیون پول پیش و ماهی 16 میلیون تومان اجاره را هم می‌پسندند. متوسط اجاره هر مترمربع واحد مسکونی در کلانشهر‌های کرج، شیراز، اصفهان، به ترتیب 229 هزار تومان، 214 هزار تومان و 200 هزار تومان است و در مشهد و تبریز مستاجران باید برای هر مترمربع واحد مسکونی 170 هزار تومان و 160 هزار تومان اجاره بدهند. جدول زیر با کمک فرمول تبدیل رهن به اجاره نشان می‌دهد، مستاجران با داشتن پول پیش، در هر کدام از این شهر‌ها بابت خانه 80 متری، باید چقدر اجاره بپردازند.
جدول رقم اجاره در شش کلانشهر ایران

شهر	اجاره هر متر	کل اجاره ماهیانه	رهن کامل	رهن + اجاره
تهران	400 هزار تومان	32000000	یک میلیارد و 66 میلیون	533 + 16
کرج	229 هزار تومان	18320000	610 میلیون	250 + 10.8
شیراز	214 هزار تومان	17120000	570 میلیون	250 + 9.6
اصفهان	200 هزار تومان	16000000	533 میلیون	250 + 8.5
مشهد	170 هزار تومان	13600000	453 میلیون	250 + 6.1
تبریز	160 هزار تومان	12800000	426 میلیون	250 + 5.3

هزینه خورد و خوراک خانوار
هزینه خانوار از منظر مرکز آمار به دو بخش خوارکی و غیرخوراکی تقسیم می‌شود. مسکن را در دسته غیرخوراکی‌ها قرار می‌دهند و با مواردی مثل پوشاک و آموزش جمع می‌بندند. غیرخوراکی‌ها معمولا 70 تا 80 درصد کل هزینه خانوار را به خود اختصاص می‌دهد و سهم هزینه خوراکی به 20 تا 30 درصد می‌رسد.
هزینه خوارکی خانوار سال 1397، به طور متوسط ماهی 787 هزار و 541 تومان بوده که در سال بعد به 979 هزار و 408 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. سال بعد به یک میلیون و 342 هزار و 450 تومان و سال 1400 به دو میلیون و 54 هزار و 475 تومان افزایش پیدا می‌کند.
هزینه خوراکی سال 1401، طبق گزارش رسمی مرکز آمار به ماهی سه میلیون و 140 هزار تومان رسیده است. دقیقا همان‌جایی که روایت رسمی متوقف شده و برای تخمین اعداد در سال‌های بعد باید دست به دامن ماشین حساب و تخمین بر اساس تورم شویم. 
متوسط هزینه خوراکی با احتساب تورم 41 درصد سال 1402 را ماهی چهار میلیون و 428 هزار تومان و در سال 1403، با احتساب تورم 32 درصدی، پنج میلیون و 844 هزار و 500 تومان در نظر بگیریم. سهم هزینه غیرخوراکی از کل هزینه‌ها، در این سال‌ها به ترتیب تا 11 میلیون و 687 هزار تومان و 15 میلیون و 437 هزار تومان بالا می‌رود. جدول زیر نشان می‌دهد به چه دلیل بعضی از کارمندان و کارگران دنبال شغل دوم و سوم می‌رود و چرا دسته‌ای دیگر خطر را به جان می‌خرند تا از محل بازار‌های پرریسک مثل ارز دیجیتال، ارز و طلا درآمد بیشتری کسب کنند.
جدول مقایسه هزینه و درآمد خانوار

سال	هزینه خوراکی	هزینه غیرخوراکی	کل هزینه	درآمد
1397	787541	2489350	3277000	3634000
1398	979408	2973750	3953000	4508000
1399	1342450	3835816	5178000	6223000
1400	2054475	5654000	7708000	9368000
1401	3140000	8288650	11429000	13913000
1402	4428000	11686996	16115000	18910000
1403	5844500	15426835	21272000	24960000