بازار آریا

آخرين مطالب

سیاست‌های نظارتی و ثبات سیستم بانکی اقتصاد ایران

سیاست‌های نظارتی و ثبات سیستم بانکی
  بزرگنمايي:

بازار آریا - مهدی کیخا* سیاست‌های نظارتی در نظام بانکی مدرن به سیاست‌های نظارتی خرد (Microprudential) و سیاست‌های نظارتی کلان (Macroprudential) تقسیم می‌شوند که هرکدام از این دو به‌صورت جداگانه نقش مهم و مکمل در مدیریت ریسک‌ها و نظارت بر سیستم بانکی ایفا می‌کنند. سیاست‌های نظارتی کلان به ریسک‌های سیستمیک میان بانک‌ها می‌پردازد و هدف اصلی آنها حفظ ثبات کل سیستم بانکی است. در مقابل، سیاست‌های نظارتی خرد بر عملکرد و سلامت هر بانک به‌صورت فردی می‌پردازد و هدف اصلی آن ممانعت از ورشکستگی بانک‌ها و محافظت از سرمایه‌گذاران است.
سیاست‌های کلان‌نظارتی و خردنظارتی به‌طور مکمل عمل می‌کنند و ترکیب آنها برای ایجاد یک سیستم بانکی پایدار ضروری است. تجربیات جهانی نشان می‌دهد که برای مدیریت ریسک‌های مالی، استفاده هماهنگ از این دو رویکرد ضروری است.
در ادامه، به بررسی دقیق‌تر هر یک از این سیاست‌ها، ابزارها و تاثیرات آنها می‌پردازیم. هدف اصلی سیاست‌های کلان‌نظارتی پیشگیری از وقوع بحران‌های مالی در سطح سیستم بانکی است. این سیاست‌ها تلاش می‌کنند تا آسیب‌پذیری‌های سیستمیک ناشی از تعاملات میان بانک‌ها و بازارها را کاهش دهند و چرخه‌های مالی و اعتباری (Credit Cycles) را مدیریت کنند. برای مثال، در دوره‌هایی که اعطای وام بیش از حد معمول است، سیاست‌های کلان‌نظارتی می‌توانند با اعمال محدودیت‌هایی از تشکیل حباب‌های مالی جلوگیری کنند. نمونه‌ای از این نوع ریسک، بحران مالی2008 بود که در آن دارایی‌های سمی (Toxic Assets) باعث ایجاد اختلال گسترده در بازارهای مالی شدند.
سیاست‌های کلان‌نظارتی با هدف کاهش این نوع ریسک‌ها، ابزارهایی مانند آزمون‌های استرس سیستمیک و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری‌های پرخطر را اعمال می‌کنند. در مقابل، سیاست‌های خردنظارتی به تضمین عملکرد سالم هر بانک تمرکز دارند. ریسک اعتباری (Credit Risk)، ریسک نقدینگی (Liquidity Risk)، و ریسک عملیاتی (Operational Risk) می‌شوند که ممکن است عملکرد یک بانک را مختل کنند. به عنوان مثال، سیاست‌های خردنظارتی می‌توانند با نظارت دقیق بر کیفیت دارایی‌ها و مدیریت نقدینگی، از ورشکستگی احتمالی بانک‌ها جلوگیری و از سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران محافظت می‌کنند.
ابزارها و روش‌ها
سیاست‌های کلان ‌نظارتی از ابزارهایی استفاده می‌کنند که بر کل سیستم بانکی تاثیر می‌گذارند. به‌عنوان مثال، ذخایر ضدچرخه‌ای (Countercyclical Buffers) به بانک‌ها اجازه می‌دهد تا در دوره‌های رشد اقتصادی، سرمایه بیشتری ذخیره کنند و در زمان رکود از این ذخایر استفاده کنند. همچنین، اعمال محدودیت در نسبت وام به ارزش (Loan-to-Value Ratio - LTV) می‌تواند از ریسک‌های ناشی از حباب‌های دارایی جلوگیری کند. در مقابل، سیاست‌های خردنظارتی ابزارهایی را به‌کار می‌گیرند که عملکرد هر بانک را به‌صورت جداگانه بهبود می‌بخشند. برای مثال، نسبت کفایت سرمایه (Capital Adequacy Ratio - CAR) به بانک‌ها کمک می‌کند تا سرمایه کافی برای پوشش ریسک‌های خود داشته باشند. این ریسک‌ها شامل ریسک اعتباری، ریسک نقدینگی و ریسک عملیاتی به هر بانک کمک می‌کنند تا عملکرد مالی خود را بهینه‌سازی کند.
تاثیر بر سیاستگذاری اقتصادی
سیاست‌های کلان‌نظارتی تاثیر گسترده‌ای بر اقتصاد کلان دارند. با تنظیم رفتار کل سیستم بانکی، این سیاست‌ها می‌توانند بر رشد اقتصادی، اشتغال و تورم تاثیر بگذارند. برای مثال، اگر سیاست‌های کلان‌ نظارتی تصمیم بگیرند که اعطای وام را محدود کنند، این امر ممکن است باعث کاهش رشد اقتصادی شود؛ اما در عین حال از ایجاد حباب‌های مالی جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، سیاستگذاران باید میان مدیریت ریسک‌های سیستمیک و حفظ رشد اقتصادی تعادلی ایجاد کنند.
در مقابل، سیاست‌های خرد نظارتی تاثیر مستقیم کمتری بر شاخص‌های کلان اقتصادی دارند. این سیاست‌ها بیشتر بر عملکرد داخلی بانک‌ها تمرکز دارند و هدف اصلی آنها اطمینان از سلامت و پایداری هر بانک به‌صورت جداگانه است. با این حال، در صورت ضعف در اجرای این سیاست‌ها، ممکن است اعتماد عمومی به سیستم بانکی کاهش یابد و در نتیجه، ثبات اقتصادی تحت تاثیر قرار گیرد.
نمونه‌های عملی
در بحران مالی2008، ضعف در سیاست‌های کلان‌ نظارتی به‌وضوح ظاهر شد. در این بحران، بسیاری از بانک‌ها با دارایی‌های سمی (Toxic Assets) باعث کاهش اعتماد در بازارهای مالی می‌شوند. برای مقابله با این وضعیت، فدرال‌رزرو آمریکا برنامه‌هایی مانند تسهیل مقداری (Quantitative Easing) و خرید دارایی‌های سمی را اجرا می‌کند تا نقدینگی را در بازار حفظ و از گسترش مانع جلوگیری کند. این مشخصه نشان‌دهنده هماهنگی بین سیاست‌های کلان ‌نظارتی و خرد نظارتی است. درحالی‌که سیاست‌های کلان ‌نظارتی به‌طور کلی به مدیریت بحران‌های سیستمیک می‌پردازند، سیاست‌های خرد نظارتی باید در سطح هر نهاد مالی به‌طور مستقل به ارزیابی و مدیریت ریسک‌ها بپردازند تا از رفتار بحرانی جلوگیری کنند. در بحران بدهی منطقه یورو، برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا با مشکلات جدی در منابع مالی خود مواجه شدند.
بانک مرکزی اروپا برای مقابله با این بحران، اقدام به خرید قرضه دولتی کرد تا از سقوط بازارهای مالی و افزایش هزینه‌های استقراض (Borrowing Costs)، جلوگیری کند. علاوه بر این، بانک مرکزی اروپا با اقدامات سخت‌گیرانه‌تر برای نسبت‌های سرمایه‌های بانک‌ها، تلاش کرد تا از بحران‌های مالی جلوگیری کند. این تجربه نشان داد که سیاست‌های کلان‌نظارتی می‌توانند در مدیریت بحران‌ها و حفظ ثبات مالی نقش حیاتی ایفا کنند. در این بحران، هماهنگی بین سیاست‌های کلان ‌نظارتی و خرد نظارتی به‌ویژه در تقویت تاب‌آوری (Resilience) بانک‌ها و نهادهای مالی اهمیت داشت.
پیشنهادها برای سیستم بانکی ایران
با توجه به چالش‌های سیستم بانکی ایران، از جمله ساختار سنتی بدهی‌ها، مطالبات غیرجاری (Non-performing Loans)، ضعف در ساختار سرمایه (Capital Structure) و وابستگی به منابع کوتاه‌مدت و ذخایر بانک مرکزی استفاده از ترکیب سیاست‌های کلان‌نظارتی و خردنظارتی ضروری است. برای تقویت سیاست‌های کلان‌نظارتی، پیشنهاد می‌شود محدودیت‌های سختگیرانه‌تری بر تسهیلات تکلیفی اعمال شده و ذخایر ضدچرخه‌ای برای مقابله با نوسانات اقتصادی ایجاد شود. همچنین افزایش شفافیت مالی از طریق سامانه‌های نظارتی پیشرفته می‌تواند به تحلیل دقیق‌تر داده‌های بانکی و پیش‌بینی ریسک‌ها کمک کند.
مدیریت دارایی‌های سمی و بهبود کیفیت دارایی‌ها نیز از دیگر اقدامات ضروری است تا بانک‌ها بتوانند ریسک‌های خود را به‌طور موثرتری مدیریت کنند. اصلاح ترکیب بدهی بانک‌ها و تنوع‌بخشی آن و بهینه‌سازی ساختار سرمایه و افزایش نسبت کفایت سرمایه به‌ویژه در بانک‌های دولتی و کاهش وابستگی به منابع کوتاه‌مدت و ذخایر بانک مرکزی، از دیگر اقدامات پیشنهادی است. به‌طور کلی همکاری موثر میان بانک مرکزی، بانک‌ها و نهادهای نظارتی برای دستیابی به این اهداف ضروری است. سیاست‌های کلان‌نظارتی با تمرکز بر مدیریت ریسک‌های سیستمیک و سیاست‌های خرد نظارتی با تامین سلامت مالی هر بانک، می‌توانند به‌طور همزمان ریسک‌های سیستمیک و فردی را کاهش دهند.
* کارشناس هوش تجاری و شاخص‌های سلامت بانکی

لینک کوتاه:
https://www.bazarearya.ir/Fa/News/1257664/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

وزیر دفاع: بی‌ثباتی اقتصادی داریم و شرایط سخت است/ باید باقدرت مقابل دشمن بایستیم

خبر عراقچی از تعاملات ‌دیپلماتیک در استان‌های مرزی

مجلس سنا عنوان مدیر جدید اف‌بی‌آی را منصوب کرد

روند افزایشی بازار ارز ادامه‌دار شد/ لیر ترکیه همچنان بر مدار گرانی

خبر مهم برای متقاضیان حراج شماره 78 سکه طلا

پیام پزشکیان در پی درگذشت آیت‌الله مستجاب‌الدعواتی

فرصت‌ سازی چین از خلاء حضور آمریکا/ تلاش اژدهای زرد برای احیای روابط تهران و ریاض

تصادف اتوبوس و پژو پارس در این محور/ چند نفر کشته شدند؟

ارسال گاز پارس جنوبی به خط سراسری از 182 میلیاردمترمکعب گذشت

سال آینده؛ فروش متری مسکن با روش جدید انجام می‌شود

بازار ارز بر مدار افزایشی/ درهم امارات صعودی شد

نماینده ترامپ: مرحله دوم آتش‌بس در غزه باید به جنگ پایان دهد

حضور به موقع پلیس جلوی گروگان گیری را گرفت

اتوبوسی در تل‌آویو منفجر شد

دیدار مدیرکل بنیاد مازندران و رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح با والدین معزز شهید مدافع امنیت مصطفی نوروزی

فرصت طلایی شرکت‌های خصوصی چینی؛ زمان نمایش استعدادها فرا رسیده است

رئیس‌جمهور: جنگ کنونی ما پیچیده و نامرئی است/ از هر طرف ممکن است ما را بزنند

سامانه سرد و بارشی در راه این استان/ پیش‌بینی وقوع یخبندان

وعده تازه نتانیاهو درباره اسرای اسرائیلی

حماس: نتانیاهو برای اجرای مرحله دوم توافق آتش‌بس تعلل می‌کند

بیدبلند خلیج‌فارس؛ الگویی موفق برای مدیریت پروژه‌ها

توسعه میدان اروند؛ گامی همسو با افزایش تولید

پزشکیان: در انتخابات به کسی قول ندادم/ با تمام وجود تلاش خواهم کرد

رویکرد مالیات‌ستانی دولت در سال 1404 چگونه خواهد بود؟

آمریکا محکوم کردن روسیه را رد کرد

شعبده بازی تارا در بازار خودرو

دیوان عدالت اداری رأی به واگذاری موقت ایران خودرو به کروز داد

افزایش تعداد مصدومان واژگونی اتوبوس در محور اسلام‌آباد غرب به کرمانشاه

معاون ترامپ خطاب به کشورهای اروپایی: تابع آمریکا باشید

بررسی درآمد مالیاتی دولت در سال آینده/ عملکرد دو پایه مالیاتی در اوج 6 ساله

توئیت امیر قطر درباره سفرش به تهران

سخنگوی صنف جایگاه‌داران: در 10 سال گذشته به دلیل اجرا نشدن دو طرح، حداقل 20 میلیارد دلار زیان داشتیم

علت تاخیر چندین ساعته پرواز تهران - بوشهر اعلام شد

اما و اگرهای واگذاری ایران‌خودرو

نیروهای عملیاتی هلال احمر در 3 استان به حالت آماده‌باش کامل درآمدند

چین خطاب به آمریکا: از تعرفه برای زورگویی استفاده نکنید

عبور قیمت طلای جهانی از مرز تاریخی/ تداوم نوسان مثبت قیمت‌ها در بازار طلا و سکه

مردم این استان منتظر کاهش محسوس دما و بارش برف و باران باشند

غریب آبادی: برنامه هسته‌ای ایران صلح آمیز است و تحت نظارت آژانس انجام می‌شود

واردات میلیون ٢١١ تن کالای اساسی از ابتدای سال

عکس های رسمی ال 90 ایرانی منتشر شد

تورم در سایه تحریم؛ بخشی از مردم «مادون طبقه» شده‌اند!

نوسان مثبت قیمت دلار/ قیمت سکه در محدوده سرنوشت ساز

ورود پزشکیان به شهر قدس

تاکید دبیرکل جهاد اسلامی بر نقش موثر ایران در پیروزی‌های مقاومت

تزریق 862 میلیون مترمکعب گاز به شبکه سراسری

عبده تبریزی: بازار ارز توافقی به تک‌نرخی شدن ارز کمک قابل توجهی می‌کند

انفجار قیمت طلا در راه است؟ / پیش‌بینی آینده قیمت طلا

قدردانی پوتین از ریاض برای میزبانی از مقامات روسیه و آمریکا

جزئیات بسته حمایتی مستاجران چه زمانی اعلام می‌شود؟

© 2025 - www.bazarearya.ir . All Rights Reserved.

چاپ ایرانیان کمپانی
ویکی پدیاجستجو